ایمنی درمانی و تحول در درمان سرطان

به گزارش ایرنا از بی بی سی ورلد، دکتر استنلی ریدل،‌ از مرکز تحقیقات فرد هاچینسون در سیاتل آمریکا در سخنرانی خود در نشست سالانه انجمن پیشرفت علم آمریکا که در واشنگتن برگزار ‎شد، گفت: در آزمایشگاه و کارآزمایی‌های بالینی، تاثیر چشمگیر این روش درمانی را در کسانی می‎بینیم که تومور آنها به دوز بالای شیمی درمانی سنتی مقاوم بوده است.

به گفته دکتر ریدل، کارآزمایی بالینی در ۳۵ بیمار مبتلا به لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL) بسیار پیشرفته، نتایج خیره‌کننده ای داشته به طوری که در این تحقیق، علائم بیماری در ۹۴ درصد مبتلایان کاملا از بین رفته است.

در دو کارآزمایی بالینی دیگر، ۴۰ بیمار مبتلا به لنفوم غیر هاجکین و لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) با ایمنی درمانی درمان شدند که این درمان در بیش از ۸۰ درصد شرکت کنندگان موثر بود و تقریبا در نیمی از آنها بیماری تا یک سال و نیم در فروکش (remission) کامل بود.

نتایج ایمنی درمانی در سرطان‌های خون و لنف چنان بوده که محققان از تغییر گفتمان، در درمان سرطان صحبت کرده‌اند.

دکتر ریدل در سخنرانی خود، این اتفاق را امری بی‌سابقه در پزشکی توصیف کرد.

• ایمنی درمانی

ایمنی درمانی، طی چند سال اخیر در خط مقدم تحقیقات سرطان قرار گرفته است و نشریه ساینس ایمنی درمانی سرطان را بزرگترین تحول علمی سال ۲۰۱۳ دانسته بود.

اساس درمان سرطان تا به حال از بین بردن تومور به روش‌های مختلف همچون جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی بوده است اما در ایمنی درمانی، هدف این است که سیستم ایمنی خود علیه تومور وارد عمل شود که این کار از طریق تقویت یا تربیت سیستم ایمنی یا به عبارت دیگر سلول های T (نوعی گلبول سفید) صورت می‌گیرد.

سلول‎های T یکی از مهمترین سلاح‌های بدن در مبارزه با بیماری‌ها به خصوص عفونت‌ها و سرطانی شدن است.

در مورد سرطان یکی از عوامل رشد تومور این است که سلول‌های سرطانی خود را از دید رادارهای سیستم ایمنی مخفی نگه می‌دارند.

سلول‌های T در حمله به ویروس‌ها و باکتری‌ها شرکت دارند و در واقع سوابق این مجرمان را در بایگانی خود نگه می‌دارند تا اگر دوباره سر و کله آنها در بدن پیدا شد، پادتن‌هایی را که دفعه قبل برای مهار آنها ترشح شده بود، بی درنگ فعال کنند.

در ایمنی درمانی، سلول‎های T را از بیمار گرفته و با مهندسی ژنتیک در سطح آنها گیرنده ای تولید می‌کنند که گیرنده آنتی ژنی مصنوعی نامیده می‌شود.

در این روش سلول‌های T بیمار را گرفته و در آزمایشگاه آن را از نو برنامه ریزی می‌کنند، مثل اینکه شما نرم افزار یا اپلیکیشن جدیدی را در موبایل خود نصب می‌کنید و به آن قابلیت‌های تازه می‌دهید.

برای روشن شدن موضوع در نظر بگیرید که با مهندسی ژنتیک آنتنی روی سلول‎های T نصب می‎شود که می‌تواند نوعی پروتئین خاص را که فقط در سلول های سرطانی یافت می‌شود ردیابی کند و تشخیص بدهد و سپس این سلول‌های مجهز را دوباره وارد بدن بیمار می‌کنند.

این سلول‌ها در بدن تکثیر می‌شوند و با استفاده از آنتن، سلول‌های سرطانی را یافته، به آنها حمله کرده و سلول سرطانی را نابود می‌کنند.

این سلول‌ها مشخصات سلول‌های خاطی را ثبت و ضبط کرده و اگر این مورد تکرار شود بلافاصله سرکوب خواهند شد و به همین دلایل است که دانشمندان به سلول‌های T لقب داروی زنده داده اند.

در عین حال این روش، خطراتی هم دارد از جمله حالتی که به آن «طوفان سایتوکاین» گفته می‌شود، تجمع سلول‌های دفاعی در بدن ابعادی پیدا می‌کند که خطرناک است و عوارضی مانند تب، افت فشارخون و آسیب سیستم اعصاب و در نهایت مرگ را به دنبال دارد.

از این رو ایمنی درمانی تا به حال به عنوان آخرین تیر در ترکش به کار رفته است، وقتی بیمار به هیچ درمانی پاسخ نداده و بین دو تا پنج ماه بیشتر زنده نیست.

اما دکتر ریدل و همکارانش روشی را ابداع کرده اند که ایمنی درمانی را متعادل تر و مطمئن تر و خطر توفان سایتوکینی را کمتر می‌کند.

دکتر ریدل با بیان اینکه دلایل زیادی برای خوش بینی و هم بدبینی وجود دارد، می‌گوید: مثل پرتو درمانی یا شیمی درمانی، ایمنی درمانی زندگی همه را نجات نخواهد داد اما من فکر می‌کنم ایمنی درمانی به ستون درمان سرطان بدل خواهد شد.

با اینکه ایمنی درمانی بیشتر در درمان سرطان‌های خون و لنف استفاده شده اما استفاده از تربیت دستگاه ایمنی برای سرطان‌های دیگر هم مدنظر است و به عنوان مثال آزمایش بالینی واکسن سرطان مغز با استفاده از این روش آغاز شده است.