بدان مفهوم كه اكنون تركيه در سطح داخلي، در تقابل با كردها در مناطق جنوب شرقي اين كشور قرار دارد و در محيط پيراموني به‌خصوص درباره عراق و سوريه با بحران جدي روبه‌روست. پس از انتخابات پارلماني ژوئن گذشته كه انتخابات زودهنگام را به‌دنبال داشت تقابل ميان دولت تركيه و كردهاي اين كشور جدي شد. اين سياست تقابلي همچنان با تشديد درگيري و جنگ تركيه با پ‌ك‌ك استمرار پيدا كرده است.
در عرصه سياست خارجي هم پس ازسرنگون كردن يك جنگنده روسي توسط تركيه رگه‌هاي تنش منطقه‌اي تركيه و تقابل اين كشور با روسيه، در كنار به حاشيه رفتن سياست اين كشور در ارتباط با سوريه و ايجاد تقابل در برخورد با عراق، شاخصه‌هاي رويكرد جديد سياست خارجي تركيه به‌حساب مي‌آيد. به‌نظر مي‌رسد اين تنش يا چالش برگرفته و تحت‌تأثير بر هم خوردن توازن سياسي در منطقه است.
تركيه درباره اينكه در آينده در ارتباط با روند تحولات سوريه به حاشيه رانده شود به‌شدت نگران است به همين دليل به‌شدت تلاش مي‌كند با حمايت از گروه‌هاي شورشي در سوريه و پيشبرد طرح ايجاد منطقه حائل در مرز همچنان خودش را به‌عنوان يك بازيگر فعال نشان د‌هد. به همين دليل است كه اصطكاك در روابط روسيه و تركيه درباره سوريه به اين حد رسيده است. اما در پرده ديگر سياست تقابلي تركيه با عراق هم شدت گرفته است و آن زماني بود كه نظاميان تركيه در حوالي موصل مستقر شدند كه با واكنش تند عراق روبه‌رو شد. همزمان با اين كشمكش و تنش مسعود بارزاني، رئيس منطقه كردستان عراق به تركيه سفر كرد كه سفري تامل‌برانگيز بود.
از اين وضعيت چنين برمي‌آيد كه تركيه در تلاش است در ارتباط با عراق همچنان از سياست چند وجهي پيروي كند يعني سطوحي از روابط رسمي با بغداد را حفظ و در كنار آن روابط خود را با گروه‌هاي سياسي، قومي و كردها همچنان داشته باشد. نوع روابطي كه ميان كردستان عراق و تركيه برقرار شده مورد انتقاد بغداد است.
درباره اين منطقه نگرش‌هاي اقتصادي و ملاحظات سياسي تركيه نسبت به‌وجود دامنه‌اي از نفوذ در عراق به‌عنوان شاكله نگاه تركيه به‌حساب مي‌آيد. به همين دليل است كه تحليل سياست خارجي تركيه درباره 2همسايه مهم اين كشور يعني سوريه و عراق پيچيدگي بيشتري را نمايان مي‌كند و اين مسئله سبب شده است كه تا حدودي نشانه‌هايي از ابهام در سياست خارجي در محيط پيراموني خودش ديده شود. پيش‌بيني مي‌شود كه دامنه اصطكاك تركيه با بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي از جمله در خاورميانه افزايش پيدا كند. همچنين پديد آمدن كشمكش‌هاي دوطرفه با برخي از اين كشورها قابل پيش‌بيني است.
اما در اين ميان نوع رابطه تركيه با منطقه كردستان عراق شايد بيش از وضعيت تقابلي تركيه در منطقه به چشم مي‌آيد. اين پرسش اساسي دست‌كم در 2سال اخير مطرح بوده است كه تركيه‌اي كه نسبت به مسئله كردها با حساسيت‌ها و ملاحظات سياسي و امنيتي حركت مي‌كرد و همچنان در داخل اين كشور روش رويارويي نظامي با كردها را دارد چگونه در كردستان عراق تا اين اندازه رابطه نزديكي با مقام‌هاي اين منطقه داشته و گاه نوع برخورد تركيه با مسئله كردستان عراق شباهت به برخورد با يك واحد سياسي دارد.
اين پرسش از آنجا مطرح شده كه به موازات آن، تنش ميان آنكارا و بغداد وجود دارد. از ديد بغداد تركيه سياست مماشات با داعش در عراق دارد و رويكرد تركيه نسبت به كليت عراق يك رويكرد مداخله جويانه است. به همين دليل به‌نظر مي‌رسد تركيه مي‌كوشد در قالب سياست چندوجهي ارتباط خود را با گروه‌هاي قومي و سياسي حفظ كند تا از اين طريق بتواند در شرايط مقتضي توان چانه زني را با عراق حفظ كند و نفوذ خود را در اين كشور استمرار بخشد.
- كارشناس مسائل تركيه
نظر شما