هفته گذشته سازمان خصوصی‌سازی در بزرگترین عرضه تاریخ بورس 1/1 میلیاردسهم شرکت ملی صنایع مس ایران را به ارزش یک هزار و 27 میلیارد تومان معادل یک میلیارد دلار به فروش رساند.
اما بلافاصله پس از این عرضه، بازار سهام دچار التهاب شد و اتفاقات ناگهانی در بازار به وقوع پیوست. تشکیل صف‌های سنگین فروش برای چند شرکت و افت متوالی شاخص2 روز پیش از معامله بزرگ از جمله این اتفاقات بود.
فارغ از اخبار گوناگونی که درباره نحوه عملکرد سهامدارعمده مس (ایمیدرو) و سازمان خصوصی‌سازی و چگونگی عرضه سهام این شرکت وجود دارد بیشتر کارشناسان معتقدند بورس تهران در حال حاضر نقدینگی و توان لازم را برای این حجم از خصوصی‌سازی ندارد و اگر دولت قصد دارد تا برنامه خصوصی‌سازی را به خوبی به پیش ببرد باید به فکر تزریق نقدینگی‌های جدید به بازار باشد.
نظر کارشناسان
شهرام شهمیری، مدیرعامل شرکت کارگزاری سهم آشنا درباره عوارض عرضه بزرگ سهام شرکت مس برای بورس گفت: ارائه گزارش مالی جدید و تعدیل سود سهام شرکت مس که درست 2 روز مانده به انجام معامله بلوکی این سهام انجام شد یک‌مرتبه قیمت سهم را از نرخ پایه 740 تومان به قیمت 877 تومان افزایش داد و همین موضوع باعث شد تا خریداران پول بیشتری پرداخت کنند و این شوک بزرگی برای خریداران سهام شرکت مس بود.
وی افزود: از طرف دیگر قانونی که سازمان خصوصی‌سازی برای تضمین گروهی خریداران قرار داده بود و در لحظات آخر آن را حذف کرد و چندین عامل دیگر از جمله عواملی بودند که باعث ایجاد التهاب در بازار و تعجب معامله‌گران شد. وی تصریح کرد: بروز چنین رویدادهایی درست قبل از انجام معامله‌ای با چنین حجمی از طرفی باعث التهاب و شوک بازار شد و از طرف دیگر آرامش کلی بازار را برهم زد.
شهمیری تأکید کرد: بازار سرمایه ما بازار کم عمقی است که تحمل چنین مسایلی را ندارد این رخدادها اثرات روانی بزرگی را در بازار برجای می‌گذارد که بازیگران ما نیز تحمل آن را ندارند.
وی با بیان اینکه بازار سرمایه نیاز به امنیت دارد گفت: در هنگام انجام این مبادله در بورس شایعات مختلفی حواشی آن و چگونگی تأمین نقدینگی از سوی خریداران وجود داشت. مردم و کلیت بازار بر این اعتقاد بودند که خریداران سهام شرکت مس برای پرداخت وجه خریداری شده باید نقدینگی خودرا از طریق فروش سهام دیگری تأمین کنند به همین دلیل دیدیم که بلافاصله پس از انجام معامله صف‌های بسیار سنگینی برای فروش سهام شرکت مپنا در بورس تشکیل شد.
مدیرعامل کارگزاری سهم آشنا خاطرنشان کرد: دلیل اصلی این اتفاقات تحمل نداشتن بازار برای وارد آمدن چنین شوک‌های ناگهانی است و مدتی طول می‌کشد تا بازار از اثرات روانی این شوک بیرون بیاید.
وی تصریح کرد: اگر قرار باشد عرضه‌های این‌چنینی با منابع موجود انجام شود بازار به هم خواهد ریخت بنابراین باید پول‌های جدیدی به بازار تزریق شود.
جذب نقدینگی‌های مردم
حسین خزلی‌خرازی، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک کشاورزی، نیز درباره تبعات بعدی عرضه بلوک 20درصدی سهام مس برای بورس تهران گفت: تقریبا در 5/2سال‌گذشته قیمت سهام در معاملات بلوکی یک قیمت کارشناسی و ثابت بود که منوط به قیمت روز تابلو نمی‌شد اما در معامله بلوکی سهام مس قیمت در نظر گرفته شده برای سهام منوط به نرخ روز قبل تابلوی معاملات بورس شده بود طبیعی است که فروشنده درصدد افزایش قیمت تابلو برمی‌آید و سعی می‌کند تا سهام را به بالاترین نرخ به فروش برساند.
وی افزود: فلسفه معاملاتی که در نماد «ژعمده» انجام می‌شود این است که هیچ تأثیری در قیمت تابلو نداشته باشد چون معامله بزرگ و مدیریتی است اما متأسفانه در مزایده سهام مس چنین اتفاقی رخ نداد و این موضوع منوط به قیمت روز قبل تابلو شد.
وی تصریح کرد: از طرف دیگر ارائه گزارش‌های مالی جدید از سوی شرکت مس و سهامدار عمده باعث شد تا قیمت معامله افزایش یابد به همین دلیل زمانی که تا ساعت 20/12 دقیقه هیچ قیمتی برای خرید مس ارائه نشد در بازار شایع شد که خریداران توان خرید و پرداخت وجه سهام را ندارند به همین دلیل همان روز نیز صف‌های سنگینی برای فروش سهام این شرکت در بورس تشکیل شد.
وی با بیان اینکه خریداران داخلی برای خرید سهام جدید باید دارایی‌های دیگرشان را بفروشند تا مبلغ سهام جدید را تهیه کنند، گفت:دولت و سازمان خصوصی‌سازی برای عرضه‌های جدیدتر و پیشبرد برنامه خصوصی‌سازی در کشور باید به دنبال پول‌های جدیدی باشند چرا که حجم کنونی نقدینگی موجود در بورس به هیچ عنوان جوابگوی این حجم از خصوصی‌سازی نیست.
مدیرعامل کارگزاری بانک کشاورزی خاطرنشان کرد: ارزش کل معامله بالغ بر یکهزار میلیارد تومان بود و این برابر با 20درصد از حجم کل معاملات در سال گذشته است.
سال گذشته در طول یک سال 5هزار و 500میلیاردتومان معامله در بورس انجام شد در حالی‌که امروز تنها در یک روز معامله‌ای به ارزش یک هزارمیلیاردتومان انجام شده است در حالی‌که نقدینگی خاصی به بازار اضافه نشده بنابراین طبیعی است که بازار جوابگوی این حجم از خصوصی‌سازی نیست.
خرازی در ادامه گفت: باوجود آنکه حجم نقدینگی موجود در بورس تهران کافی نیست اما در مقابل آمارها و مصوبه‌ها نشان می‌دهد که حجم نقدینگی جامعه بسیار بالا است و در طول سال گذشته میزان نقدینگی در دست مردم به دلیل نظام یارانه‌ای، کمک‌های دولتی و نظام بانکی کشور بیش از 40درصد افزایش یافته است.
بنابراین بهترین راهکار جمع‌آوری و یک کاسه کردن این حجم از نقدینگی و شرکت‌دادن آنها در روند خصوصی‌سازی در کشور است.
وی در ادامه پیشنهاد کرد تا دولت با تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع نسبت به جمع‌آوری نقدینگی موجود در دست آحاد مردم و سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی اقدام کند.
مدیرعامل کارگزاری بانک کشاورزی تأکید کرد: اگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع در سطح ملی ایجاد شوند و در حدود 30درصد بازدهی را برای سرمایه‌گذاران پیش‌بینی کنند می‌توانند مشکل کمبود نقدینگی را در برنامه خصوصی‌سازی حل کنند.
