امروزه شهرهاي بزرگ دنيا با مصايب بسياري روبه‌رو شده‌اند از جمله مي‌توان به مسائل و چالش‌هاي مديريت شهري اشاره كرد كه از بخش‌هاي مهم و اثرگذار در كيفيت زندگي در شهرها به ويژه كلانشهرهاست.
از لحاظ جمعيتي به طور معمول شهرهايي با جمعيت بيش از يك ميليون نفر را كلانشهر گفته و سازمان ملل متحد شهرهاي داراي جمعيت 8 ميليون و بيشتر را كلانشهر دانسته و به دليل دارا‌بودن نقش عملكردي بيشتر، بالاترين سطح خدمات را نيز مي‌طلبند.
در حال حاضر افزايش جمعيت شهري و عوارض مختلف آن در سطح ملي، يكي از دشواري‌ها و مشكلات در كشور ايران محسوب مي‌شود و در اين ميان يكي از معضلات كنوني پايتخت افزايش بي‌رويه جمعيت و رشد بدون نظم و غير ارگانيك شهر به عنوان يك كلانشهر است كه بيش از همه موجب بروز مشكلات و تغييرات در نظام شهري شده است.
بنابر اين با پيشرفت جوامع و توسعه شهرها و به تبع آن افزايش جمعيت، ساكنان آن با مسائل و مشكلات بزرگي از جمله افزايش فقر، دسترسي ناكافي به مسكن و خدمات شهري، از خودبيگانگي شهروندان، زاغه‌نشيني و مسكن غيررسمي، سيستم حمل و نقل ناكافي و نارسايي امكانات اصلي شهري را پديد آورده و شهروندان هر روز با مسائل بزرگ‌تري روبه‌رو مي‌شوند.
اين امر در كلانشهرها موجب تخريب كالبدي و همچنين ارزش‌هاي اجتماعي، اقتصادي و زيست‌محيطي شده و باعث بروز پيامدهاي نامطلوب دوگانه برونزا و درونزا مي‌شود. بنابراين براي اينكه تجربه تلخ كلانشهرهاي قرن بيستم اروپا براي كلانشهر تهران تكرار نشود، نيازمند راهبردهاي كلان نگر است تا برنامه‌ريزي‌هاي شهري بتواند سياست توسعه شهري را در دستيابي به توسعه پايدار شهري در قالب سياست‌هاي استراتژيك به مرحله اجرا درآورد.
هنگامي كه مسائل و مشكلات و نابساماني‌هاي شهرهاي بزرگ به ويژه تهران را مورد توجه قرار دهيم، حال چه رويكرد جهت يافتن راهكارهايي براي مقابله و يا تعديل مشكلات آنها و چه هدف دستيابي به چارچوب سنجشي براي آزمون فرضيات و برداشت‌هايمان از وضع موجود باشد، ضروري است چالش‌هاي آن به دقت مورد ارزيابي و مطالعه همه‌جانبه قرار گيرد و بدين ترتيب مديريت شهري در صورتي مي‌تواند موفق باشد كه بتواند برنامه‌ريزي را با مشاركت شهروندان به انجام برساند.
اميد است مديران شهري با بهره‌گيري از اصول علمي مديريت نظام‌مند و متكي به دانش و مسائل روز، خلأهاي موجود كلانشهر تهران را برطرف كنند و به منظور مديريت مطلوب شهري كه مستلزم شناخت دقيق از مسائل شهر و شهروندان است، برنامه‌ريزي جامع‌تر و كامل‌تري با پشتوانه علمي صورت گيرد كه بتوان وضع موجود را به وضع مطلوب نزديك‌تر كرد.
بر اساس مطالعات اسنادي انجام شده، به طور كلي و خلاصه مي‌توان عمده‌ترين چالش‌هاي اساسي مديريت شهري كلانشهر تهران را به شرح زير بيان نمود:
1- تزاحم عناصر غيرشهري، مانند كاربري‌هاي نظامي، زندان‌ها، گاراژ‌ها، كارخانه‌ها و موارد مشابه آن
2- كمبود سرانه فضاها و ظرفيت‌ها و تراكم بالا، به دلايل بالا بودن جمعيت زياد و تراكم جمعيتي و ساختماني
3- عدم توجه و نگهداري از عناصر شهري شاخص مانند ابنيه تاريخي و...
4- ضعف در زيرساخت‌هاي منطقه‌اي شامل عدم‌تناسب در تقسيمات، عدم توسعه و توزيع مناسب تشكل‌ها
5- دفع نادرست فاضلاب شهري و غيرشهري مانند چاه‌هاي جذبي، جاري كردن به آب‌هاي سطحي
6- عدم تجانس فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي ساكنين مناطق
7- تداخل بافت روستايي با بافت شهري
8- وجود بافت حاشيه‌اي و اسكان غيررسمي
9- وجود ساختمان‌ها و مجتمع‌هاي نيمه‌كاره و رها شده و تبديل آن به محل تجمع و زندگي حيوانات و يا معتادين و كارتن‌خواب‌ها
10- مهاجرپذيري شهر
11- سوداگري در خريد و فروش زمين و تراكم و مسكن
12- ناپايداري درآمد شهرداري و در نتيجه تراكم‌فروشي غيراصولي
13- گسستگي كالبدي عناصر شهري
14- دفع نامناسب زباله‌هاي غيرشهري مانند زباله‌هاي بيمارستاني و نخاله‌هاي ساختماني
15- جوابگو نبودن سيستم حمل و نقل عمومي شهر و به تبع آن بروز ترافيك، آلودگي‌هاي صوتي و هوا و...
16- عدم توجه به رودخانه‌ها، روددره‌ها و مسيل‌ها و بروز مشكلاتي مانند بحران آبگرفتگي و سيل
17- دست‌اندازي و ساخت و ساز در حريم شهر
18- نابساماني معابر پياده‌رو
19- غلبه الگوهاي معماري نامناسب و غيربومي با هويت ايراني- اسلامي
20- ناهماهنگي با ساير سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي و به دنبال آن خدمات‌رساني ضعيف به شهروندان
21- مشكلات ويژه زنان مانند سرپرست خانوار، بي‌سرپرست، خياباني و...
22- نقش عبوري بزرگراهي و ريلي بعضي از مناطق به دليل ايجاد يك گذرگاه اصلي در يك منطقه
23- مهاجرت روزانه و جمعيت سيار شهر
24- ريزدانگي قطعات زمين
25- آلودگي صوتي و آلودگي هوا
پيشنهادها
تدوين برنامه‌راهبردي و استراتژيك كلانشهر تهران با توجه به وضعيت موجود
استقرار مديريت يكپارچه شهري
استقرار يك برنامه جامع حمل و نقل عمومي با توجه به نياز شهر و افزايش ناوگان عمومي
حل مسائل اجتماعي و فرهنگي شهر و كاهش تضادهاي اجتماعي و فرهنگي جامعه
تشويق شهروندان به خروج از تهران
ايجاد امكانات مشابه كلانشهر تهران در ساير شهرها به منظور جلوگيري از مهاجرت
ايجاد پايگاه اطلاعاتي جامع از مشكلات و مسائل شهر و به‌روزرساني اطلاعات
تدوين برنامه جامع جهت مشاركت شهروندان در برنامه‌ريزي حل مشكلات شهر
تهيه استانداردهاي جهاني در رابطه با كيفيت زندگي شهروندان در كلانشهر تهران
تعامل مستمر و مؤثر با آموزش و پرورش به منظور آموزش مهارت‌هاي زندگي شهري در سنين مختلف.
نظر شما