بارندگي‌هاي پي‌درپي و جاري‌شدن سيلاب، شريان حيات را به بخش‌هايي از اين درياچه بازگرداند تا هامون‌نشينان كه سال‌ها در حسرت جاري شدن آب، هامون تفتيده را به نظاره نشسته بودند، بازگشت زندگي به هامون را جشن بگيرند اما عمر اين شادماني به اندازه يك فصل هم دوام نياورد؛ اكنون هامون روزبه‌روز به همان روال پيشين بازمي‌گردد.
هامون احيا نشده بود! در واقع به يمن بارش‌هاي بهاره و جاري‌شدن سيلاب، کمتر از 10درصد از پهنه 560 هزار هکتاری اين تالاب بين‌المللي را آب فراگرفت. همين اندازه آب كافي بود تا شادي را به مردمان حاشيه هامون ارزاني كند. شادي حق هامون‌نشينان بود. دراين ميان، رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست هم از سر شادماني پيامي به مناسبت بازگشت آب به هامون صادر كرد. او در اين پيام كه 12ارديبهشت‌ماه منتشر شد، نوشت: «در کنار بارش‌های خوب در منطقه که نشان از الطاف خداوندی دارد، اقدامات جدی در دولت تدبیر و امید مانند پیگیری برای برداشتن موانع ورود آب و باز شدن آبراهه‌ها و تلاش‌هایی در سطوح محلی و استانی، ملی، دوجانبه و بین‌المللی نیز اثربخش بوده است. ازجمله جلب همکاری دولت دوست افغانستان که با ایران در داشتن این زیست‌بوم ارزشمند مشترک است.»
معصومه ابتكار در اين پيام گفته بود كه «بعد از خشکسالی مدید، بازگشت آب به هامون نویدبخش زندگی مجدد این تالاب بین‌المللی، بازگشت پرندگان مهاجر، ماهیان بومی و احیای مشاغل کشاورزی، حصیربافی، گاومیش‌داری و نیز نشاط و سرزندگی به این منطقه است.»
پيام ابتكار بيش از هر چيز اين تصور را ايجاد كرد كه بر سر حقابه هامون توافقي با افغان‌ها حاصل شده و به‌زودي افغان‌ها حقابه دريغ‌شده را رها مي‌كنند تا نشاط هامون ادامه يابد؛ به‌ويژه آنكه ابتكار در آن پيام از اقدامات جدي دولت براي برداشتن موانع ورود آب و تلاش‌هايي در سطوح محلي، استاني و بين‌المللي خبر داده بود. اما 3 ماه از صدور اين پيام نگذشته كه روزگار پيشين به سراغ هامون بازگشته است. بازگشت خشكسالي به هامون البته امري طبيعي است؛ حقابه كه دريغ شود، آب‌هاي وارد شده به هامون به اندازه يك فصل هم دوام نمي‌آورد. از همين روست كه نشاط هامون و هامون‌نشينان در كمتر از 3ماه رنگ باخت و با آغاز بادهاي 120روزه، عفريت خشكسالي نرم نرم بر سر هامون خيمه زد. اكنون باد روياهاي شيرين كودكان سيستاني را با خود برده است.
نيازهاي آبي هامون را مشخص كنيد
وضعيت اسفبار امروز هامون را مي‌توان از گفته‌هاي مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان دريافت. خسرو افسري به ايرنا گفته است كه تابش مستقیم نور خورشید و وزش بادهای شدید در چند روز گذشته باعث پخش‌شدن آب موجود در گودال‌های عمیق تالاب هامون و مرگ شمار زیادی از آبزیان شده است. او مي‌گويدكه شدت وزش طوفان در منطقه سیستان به حدی است که بخش قابل‌توجهی از گونه‌های مختلف ماهیان موجود در گودال‌های آبی تالاب در سطوح خشک شده اطراف تالاب پراکنده و تلف شده‌اند. پرندگان هم روزگار اسفباري را مي‌گذرانند. به گفته افسري، پرندگان كنارآبزي مهاجر از خشک‌شدن مجدد تالاب هامون آسيب ديده‌اند اما جوجه‌های این پرندگان که در حال تلف شدن بودند با کمک محیط‌بانان با رهاسازی آب نجات یافته‌اند.افسري مي‌گويد: زمانی تالاب هامون احیا خواهد شد که حداقل نیازهای آبی تالاب در زمان‌های کم‌آبی، پرآبی و خشکسالی بررسی و مشخص شود.
وی با بیان اینکه پس از ورود آب و آبگیری بخشی از دریاچه تمام موارد ازجمله خشکیدن آن قابل پیش‌بینی بود، گفته است: با خشک‌شدن تالاب هامون بار دیگر حرکت شن‌های روان و ریزگردها تکرار خواهد شد. به گفته وي، مجامع بین‌المللی باید به اهمیت تالاب بین‌المللی هامون بر زندگی و تاثیر آن بر اکوسیستم منطقه آگاه شوند و برای احیاي دریاچه چاره‌اي بينديشند. افسري در حالي از مجامع بين‌المللي براي احياي هامون استمداد مي‌طلبد كه در حال حاضر 3 هزار و 707صیاد به همراه خانواده‌هایشان با حضور در اطراف تالاب هامون به صید انواع ماهیان گرمابی از جمله کپور، آمور و فیتوفاگ مشغول هستند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه با خشك‌شدن هامون حداقل 5هزار خانوار كه معيشتشان متكي به هامون بوده است، ناگزير در پي امرار معاش تن به مهاجرت داده‌اند.
تالاب هامون كه بزرگ‌ترين درياچه آب شيرين در سراسر فلات ايران محسوب مي‌شود، در سیستان و بلوچستان و در فاصله 200کیلومتری شمال زاهدان واقع شده است. مجموع تالاب‌هاي بين‌المللي هامون از 3 بخش هامون پوزک، هامون صابوری(شاپوری) و هامون هیرمند تشكيل شده و 100هزار هكتار از 560هزار هكتار وسعت اين تالاب در افغانستان قرار دارد.
نظر شما