بالماسکه دزدها که از کمدی‌های ژان آنوی است ظرفیت‌های بالایی را برای تبدیل شدن به یک کمدی ایرانی داشت؛ از آن جمله حضور کمدیا دلارته در شالوده و ساختار آن. کمدیا دلارته، این نمایش بومی اروپایی که از مرزهای ایتالیا گذشت و بر تمامی کمدی نویسان اروپا تأثیر مستقیم گذاشت، از شخصیت‌ها و فنون اجرایی مشخصی برخوردار است که شباهت‌های بسیار زیادی با نمایش تقلید (تخت‌حوضی) ایرانی دارد.
همین موضوع دستمایه اقتباسی آزاد از نمایشنامه بالماسکه دزدها قرار گرفت و نتیجه‌اش شد «مضحکه دزدها». اما این اقتباس فقط در حیطه متن رخ نداد بلکه از همان ابتدا بنا بر این گذاشته شد که یک اقتباس گروهی را تجربه کنیم یعنی در طرح اولیه شخصیت‌ها و فضای داستانی- تاریخی نمایش مضحکه دزدها مشخص شد و براساس آن انتخاب بازیگر صورت گرفت تا طی نوشته شدن نمایشنامه گروه به ظرفیت‌های اجرایی تقلید ایرانی و کمدیا دلارته غربی بپردازد چرا که اعتقادمان بر این بود که اقتباس فقط در یک بعد صورت نپذیرد و با آمیختن این دو گونه نمایشی شرقی و غربی به سطح بالاتری از اقتباس برسیم. قطعاً در این شکل از کارگروهی بده بستان‌های زیادی میان متن و گروه اجرایی رخ می‌دهد و به‌عبارتی نویسنده هم خود عضوی از گروه اجرایی می‌شود.
از طرفی هادی عامل به‌عنوان کارگردان تصمیم گرفت که برای این کار به سراغ بازیگران جوان و کمتر شناخته شده برود چون معتقد بود بازیگران تازه کار ماده خامی را در اختیار دارند که بسیار انعطاف‌پذیر است و بیشتر می‌توانند آن سطح از اقتباسی را که مدنظر ما بود متبلور سازند. از همین رو فرایند تمرین گروه براساس فنون نمایش‌های تقلید و کمدیا دلارته فرایند سخت و طاقت‌فرسایی شد چرا که اکثر بازیگران برای نخستین بار با این مقوله مواجه می‌شدند. اما هادی عامل با تجربه زیادی که چه در حیطه نمایش‌های آیینی سنتی - به‌خصوص تقلید - و چه در حیطه نمایش کمدیا دلارته داشت توانست به درستی بازیگران را هدایت کند و به ماده خامی که در اختیار داشتند سر و شکل درستی بدهد. تمرین چند ماهی به طول انجامید و من هم در این مدت براساس نتایجی که در طول تمرین به آن می‌رسیدیم متن نمایشنامه را نوشتم و در مرحله بعد چندین بار بازنویسی کردم تا به یک هماهنگی کامل دست پیدا کنیم. وقتی که کار برای اجرا در شانزدهمین جشنواره تئاتر آیینی سنتی آماده شد با تمام تمرین‌هایی که انجام داده و با تمام تجاربی که در این راه به‌دست آورده بودیم، هنوز نمی‌توانستیم از نتیجه کار و میزان ارتباطی که قرار است با تماشاچی برقرار کند اطمینان داشته باشیم ولی استقبال و تشویق تماشاچیان جشنواره به حدی بود که تمام خستگی این چند‌ماه را از تن‌مان به‌در کرد. حالا یک هفته‌ای هست که با افتخار بر صحنه چوبی قدیمی‌ترین تماشاخانه فعال تهران یعنی تماشاخانه سنگلج در حال اجرای نمایش مضحکه دزدها هستیم و امیدواریم که ماحصل تلاش‌هایمان در‌شأن تماشاخانه سنگلج و تماشاچیانی که به این تماشاخانه می‌آیند باشد.
* نمایشنامه‌‌نویس و نویسنده مضحکه دزدها
