مهندس هوشنگ ضیایی، کارشناس برجسته حیات وحش که سال‌ها قبل گوزن‌های موجود در کرخه را از دشت ناز زنده‌گیری و به این منطقه منتقل کرده است دراین باره به همشهری گفت: کنه، ریزگردها و وضعیت جوی از مهم‌ترین عوامل بروز بیماری و مرگ گوزن‌های زرد در منطقه حفاظت شده کرخه خوزستان است.
این استاد دانشگاه که برای بررسی مرگ گوزن‌ها به کرخه سفر کرده و ازنزدیک فرایند مرگ این‌گونه نادر حیات وحش را با همکاری گروهی از زبده‌ترین دامپزشکان و کارشناسان حیات وحش بررسی و ارزیابی کرده است در توضیح این مطلب افزود: هر سال در این فصل هوا گرم می‌شد اما امسال وضعیت جوی به‌گونه‌ای است که هوا آنگونه که باید گرم نشد در نتیجه به‌دلیل مساعد بودن هوا مگس‌هایی که عامل شیوع و ظهور بیماری هستند هنوز در منطقه وجود دارند درحالی‌که بنا به روال همیشگی در این فصل نباید مگسی در منطقه وجود داشته باشد. اما عامل دیگری که در بیماری گوزن زرد دخالت دارد ریزگردهایی است که منبع عمده آنها تالاب هورالعظیم است. این ریزگردها وقتی در اطراف چشم گوزن‌ها می‌نشیند باعث ترشحاتی می‌شود و درنتیجه زمینه مساعد را برای جذب مگس‌ها و شیوع بیماری فراهم می‌سازد.
خشک شدن تالاب‌ها
ضیایی در ادامه از سد کرخه به‌عنوان یکی دیگر از عوامل زمینه‌ساز برای شیوع بیماری و مرگ‌ومیر گوزن‌ها نام می‌برد و می‌افزاید: از زمانی که سد کرخه احداث شد این سد مانع ورود آب به تالاب‌های موجود در منطقه شد و این تالاب‌ها اکنون یا خشک‌شده یا بسیار کم آب هستند در نتیجه گوزن‌ها که حیوانات شناگری هستند و همواره با شنا کردن در این تالاب‌ها حشرات موذی وانگل‌ها ازجمله کنه‌هایی را که باعث بیماری می‌شد از خود دور می‌کردند اکنون نمی‌توانند در این تالاب‌ها با شنا کردن به‌طور غریزی کنه‌ها و انگل‌ها را از خود دور کنند درنتیجه گرفتار چنین بیماری‌هایی می‌شوند که در نهایت باعث هلاک آنها می‌شود. به گفته این کارشناس حیات وحش، سد کرخه نه‌تنها باعث خشک شدن تالاب‌ها شده که بخش عمده‌ای از جنگل‌های منطقه را به ورطه نابودی کشانده است.
ضیایی در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد: مرگ‌ومیر گوزن‌های زرد در کرخه نیازمند بررسی جامع است که طی آن باید اظهارات همه کارشناسان بررسی شود. بدیهی است پیش از این بررسی جامع نمی‌توان در این زمینه اظهارنظر قطعی کرد.
اظهارات معاون طبیعی محیط‌زیست
معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به نقش تغییرات اکولوژیکی در منطقه خوزستان و تأثیر آن بر افزایش مگس میاز و مرگ گوزن‌های زرد، مدیریت ناصحیح آب را ازجمله عوامل مؤثر بر این رخداد عنوان کرد.دکتر احمدعلی کیخا در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: پیش از بستن سد کرخه، زمانی که آب در مجموعه تالاب‌ها و رودهای اطراف منطقه حفاظت شده به اندازه کافی جمع می‌شد، گوزن‌ها خودشان را به‌صورت طبیعی به آب زده و شست‌وشو می‌دادند. علاوه بر آن به‌دلیل آنکه بدنشان را گل‌مالی می‌کردند، اگر کرم یا حشره‌ای هم بر تنشان بود، کنده می‌شد.
وی ادامه داد: همچنین به‌دلیل آنکه میزان بارندگی در منطقه شدت یافته و در اردیبهشت امسال 200میلی‌متر باران باریده، کارشناسان برای افزایش تعداد مگس‌ها واژه طغیان را به‌کار می‌برند که نشان می‌دهد تا چه اندازه این مشکل شدت یافته است. معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار کرد: این مگس‌ها روی نقاط نرم مانند اطراف دهان و دور چشم گوزن نشسته و با تخم‌ریزی و تبدیل آنها به لارو حیوان را می‌کشند.
کیخا با بیان اینکه تاکنون مشاهده نشده که این مگس‌ها حیوان دیگری را مورد حمله قرار دهند، گفت: برخی مطالعات نشان می‌دهد که این مگس‌ها به سمت پوست زرد گوزن‌ها جذب می‌شوند. وی با بیان اینکه به‌دلیل پوشش گیاهی انبوه منطقه، زنده‌گیری این حیوانات بسیار مشکل است، افزود: در حال حاضر تعداد اندکی از این گوزن‌ها زنده‌گیری شده و بدنشان از تخم مگس‌ها پاکسازی شده است، البته داروهایی نیز برای دفع لاروها وجود دارد.
معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه کارشناسان تمام تلاش خود را برای توقف این اتفاقات انجام داده‌اند، تصریح کرد: با این حال نمی‌توان جلوی طغیان این مگس‌ها را گرفت، اما در حال حاضر دامپزشکان بسیار خوبی که مرجع سازمان نظام دامپزشکی هستند، در این راستا فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.
کیخا با بیان اینکه به‌طور کلی تاکنون 76 راس گوزن زرد در منطقه حفاظت شده شمارش شده است، افزود: آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد تعداد تلفات به 29راس رسیده است. وی درخصوص برخی گزارش‌ها مبنی بر کمبود دارو برای درمان این بیماری، اظهار کرد: این بیماری دارویی نداشته و این گفته مربوط به کمبود داروی بیهوشی است که برای زنده‌گیری گوزن‌ها استفاده می‌شود که آن نیز حل شد.
معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست درخصوص به‌آتش کشیدن جنگل‌ها برای کنترل مگس میاز نیز اظهار کرد: تاکنون جنگلی به آتش کشیده نشده، بلکه در محوطه بسیار کوچکی در خود منطقه حفاظت شده آتش ایجاد شده است؛ زیرا به گفته برخی کارشناسان، دود باعث فرار این حشرات می‌شود.
