در آن روز بهاری، باغ زیبای ملی گیاه‌شناسی ایران علاوه بر میزبانی 3 مقام مسئول، پذیرای صدها کارشناس و فعال محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور هم بود. برخی از این کارشناسان با تحمل رنج سفر از شهرهای دور خود را به این نشست رسانده بودند تا پاسخ ده‌ها پرسش خود را از زبان مسئولانی بشنوند که کمتر پاسخگو هستند؛ به‌ویژه انتظار آن می‌رفت معاونت آب و آبفای وزارت نیرو که به اعتقاد اغلب کارشناسان بیشترین سهم را در نابسامانی وضعیت موجود محیط‌زیست کشور داشته در این نشست پاسخگوی پروژه‌های ریز و درشت خود درحوزه منابع آب کشور باشد.
سد‌سازی‌‌های بی‌شمار - فاقد ارزیابی زیست‌محیطی - که به قیمت نابودی زیستبوم‌های کشور شده و در بسیاری موارد علاوه بر تخریب طبیعت، معیشت جوامع پایین‌دست این سازه‌های عظیم را به‌ورطه نابودی کشانده است. وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه یکی از پیامدهای سدسازی و مدیریت غلط منابع آبی کشور است اما مهندس علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در این نشست برخلاف آنچه تصور می‌شد به‌عنوان سخنران و نه پاسخگو در پشت تریبون قرار گرفت تا بحر طویلی از افتخارات وزارت متبوع خود را برای مخاطبان قرائت کند، سپس به بهانه شرکت در جلسه‌ای ضروری، نشست را ترک کرد.
مهندس محمد درویش که تارنمای محیط‌زیستی وی اخیرا جایزه نخست اجلاس جهانی رسانه‌ها را به‌خود اختصاص داده، کارشناس مجری این نشست بود. گرچه از درویش انتظار می‌رفت این فرصت را به پرسش و پاسخ از مهندس دائمی تبدیل کند اما این مجال به تریبونی برای مانور وزارت نیرو تبدیل شد. دائمی از این فرصت به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. او توانست بر تاخت‌وتازهای وزارت نیرو در طبیعت رنجور ایران صحه بگذارد و بی‌آنکه حتی به یک پرسش پاسخ دهد جلسه را ترک کند.
حرف‌های کلیشه‌ای نماینده وزارت نیرو
دائمی درآن جلسه گفت: «ما در منابع طبیعی با چالش مواجهیم. در مورد دریاچه ارومیه، آب‌های زیرزمینی و کیفیت آب رودخانه‌ها با بحران جدی مواجه هستیم. ما باید یک نگرش جامع داشته باشیم. مدیریت آب، مدیریتی چندمولفه‌ای است و راهکار ما باید مدیریت پیوسته باشد. باید نگرش‌ها را از بخشی به فرابخشی تغییر دهیم و هرکس به فکر این نباشد که تنها استان و منطقه خودش را نجات دهد.» این جملات تکراری و کلیشه‌ای نقل تمامی سمینارها و همایش‌های مرتبط با وزارت نیرو است.
درویش پس از خروج دائمی از نشست، از آسیب‌های بی‌شماری که طی سال‌های اخیر به محیط‌زیست وارد شده سخن گفت. او در غیاب متهم اصلی تخریب‌های طبیعت، تصویری از وضعیت بحرانی طبیعت ایران را به نمایش گذاشت. از تخریب مراتع و شخم در اراضی شیب‌دار و پیامدهای ناگوار آن سخن به میان آورد. به افزایش چاه‌های حفر شده از 336هزار حلقه به 650هزار حلقه اشاره کرد. از سیاست‌های غلط مجلس در حوزه کشاورزی، منابع طبیعی و آب خرده گرفت و سرانجام از نبودن صفحه ثابت محیط‌زیست در روزنامه‌ها انتقاد کرد.
مهندس پرویز گرشاسبی، معاون سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این نشست گفت: باید مسائل محیط‌زیست را همگام با انسان پیش ببریم. ما همواره خواسته‌ایم تمامی مشکلات را پیکره دولت حل کند اما این کار امکان‌پذیر نیست. توجه به اقتصاد منابع طبیعی و بهره‌وری از آنها و آموزش، از دیگر سرفصل‌های سخنان این مقام مسئول بود. گرشاسبی از تجربه‌ای سخن گفت که در کشور ما جایی ندارد. او گفت: در کشور ترکیه، مؤسسه‌ای به نام «تما» برای مقابله با فرسایش خاک، فعال است. این مؤسسه 7میلیون عضو دارد و علاوه بر مردم معمولی که در آن عضو هستند ده‌ها متخصص و استاد دانشگاه در آنجا به رایگان کلاس برگزار می‌کنند، این در حالی است که در کشور ما محقق و مدرسی را سراغ نداریم که بدون چشمداشت برای منابع کار کند. در این نشست در کنار مسئولان سازمان جنگل‌ها، محیط‌زیست و وزارت نیرو، مهندس کاظم نصرتی نصرآبادی رئیس جامعه جنگلبانی و دکتر تقی شامخی استاد دانشگاه و چهره شناس منابع طبیعی هم حضور داشتند با این هدف که این نشست مناظره‌ای میان مسئولان دولتی و این دو صاحب‌نظر منابع طبیعی باشد.
نصرتی دراین نشست گفت: طی 50سال اخیر منابع آب و خاک کشور وضعیت بسیار اسفباری داشته و بخشی از این منابع باارزش را از دست داده‌ایم. وی با بیان اینکه تخریب‌های طبیعت با چراغ خاموش صورت می‌گیرد، تصریح کرد: مسئولان به حرف کارشناسان و محققان دلسوز توجه نمی‌کنند و به‌جای شنیدن این نظرات به سراغ کسانی می‌روند که آدرس غلط می‌دهند درحالی‌که حل مشکلات در گرو شنیدن نظرات متخصصان است. اگر واقعاً بخواهیم مشکلات را حل کنیم مسئولان و سیاستگذاران باید به این نظرات توجه کنند.
شامخی استاد دانشگاه تهران، توسعه‌نیافتگی را بزرگ‌ترین چالش منابع طبیعی عنوان کرد و گفت: توسعه ناموزون، تشکیلات نامناسب، قانون‌شکنی، ضعف مدیریت، کمبود بودجه، بی‌توجهی به ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که امروز دامنگیر منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور شده است.
وی با اشاره به اینکه از زمان انقلاب مشروطه قوانینی برای حفاظت منابع طبیعی کشور وجود دارد، افزود: در آن سال‌ها قوانینی برای مقابله با تخریب‌ها تدوین شد اما به‌رغم این پیشینه ارزشمند و با آنکه ما پیشینه مذهبی و فرهنگی غنی‌ای برای حفاظت از محیط‌زیست داریم، طبیعت ومحیط‌زیست کشور به این وضعیت نگران‌کننده مبتلا شده است.
هم مسئولان مقصرند، هم مردم
دکتر احمدعلی کیخا، معاون طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این نشست گفت: مسئولان نقش عمده‌ای در تخریب محیط‌زیست دارند ولی سهم مردم هم در این تخریب‌ها قابل‌توجه است. این عضو پیشین کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: برخی تصمیم‌ها و مصوبات مجلس براساس خواست مردم است ولو آنکه این مصوبات مغایر با حفظ محیط‌زیست باشد. برای نمونه ما در کمیسیون کشاورزی مجلس تصویب کردیم که برای چاه‌های غیرمجاز مجوز صادر شود؛ این کار اشتباه بود اما طبیعی است در جمع 290نفره نمایندگان مجلس وقتی 9نفر داوطلب عضویت در کمیسیون کشاورزی می‌شوند درحالی‌که اکثر نمایندگان با رأی کشاورزان به مجلس راه یافته‌اند قانونی تصویب شود که باعث رضایت کشاورزان است ولو آنکه این قانون برخلاف معیارهای زیست‌محیطی باشد.
دکتر هدایت فهمی، معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا که به نمایندگی از دائمی در جلسه حاضربود، گفت: وظیفه مدیریت آب، توزیع زمانی و مکانی آب است. مدیریت آب کشور برای پاسخگویی به نیازهای مردم تلاش فراوان کرده اما در این زمینه اشتباه هم کرده است. وی عدم‌یکپارچگی را یکی از عوامل اصلی نابسامانی وضعیت موجود دانست و افزود: برای نمونه وزارت نیرو یک هدف دارد که آن تولید آب است درحالی‌که وزارت کشاورزی توسعه کشاورزی را دنبال می‌کند. همسو نبودن سیاست‌های این وزارتخانه یکی از عوامل اصلی نابسامانی وضعیت موجود است.
