گروه محیط‌زیست: طرح استراحت جنگل که اوایل دهه80 مطرح شد تا مدت‌ها یکی از داغ‌ترین موضوعات محافل زیست‌محیطی بود. این طرح مدتی مسکوت ماند اما برخی منابع آگاه از پیگیری مجدد این طرح خبر می‌دهند.

با اجرایی شدن این طرح طی 10سال هرگونه برداشتی از جنگل متوقف می‌شود با این توجیه که جنگل بتواند طی این زمان تخریب‌های ناشی از برداشت‌های بی‌رویه را ترمیم کند. همانگونه که پیش از این هم اعلام شد گروه محیط‌زیست همشهری برآن است نظرات کارشناسان موافق و مخالف این طرح را منعکس کند با این امید که این نظرات بتواند در تصمیم‌گیری مسئولان برای اجرا شدن یا نشدن طرح استراحت جنگل راهگشا باشد. بدیهی است انعکاس نظرات کارشناسان مختلف به‌معنای تأیید این نظرات نیست. آنچه در پی می‌آید نوشتاری است به قلم عبدالعظیم آقاجانی‌چوبری عضو کانون هماهنگی دانش و صنایع چوب و کاغذ و دبیر انجمن کارفرمایان صنایع چوب ایران که طی آن، این طرح نقد شده است.

پیشینه بهره‌برداری از جنگل

کشور ایران دارای 14/2میلیون هکتار جنگل است که مقدار 1/9میلیون هکتار آن را جنگل‌های شمالی واقع در کرانه‌های دریای مازندران تشکیل می‌دهد. برای حدود 1/4میلیون هکتار جنگل‌های شمالی کشور، طرح‌های جنگلداری تهیه شده و 1/07میلیون هکتار از این جنگل‌ها نیز در چارچوب طرح‌های جنگلداری، به‌صورت علمی و تخصصی اداره می‌شود که بخش اعظم آنها توسط سه شرکت بزرگ دولتی شفارود، چوب فریم و نکاچوب و همچنین شرکت چوب و کاغذ مازندران که بخش اعظم سهام آن متعلق به سازمان تأمین اجتماعی است به نحو مؤثر مدیریت شده و بخش دیگری از جنگل‌ها نیز با نظارت سازمان جنگل‌ها و مراتع توسط 52طرح کوچک جنگلداری اداره می‌شود.

تجربه نشان می‌دهد که در هر جا که جنگل توسط صنعت و یا مجریان طرح‌های جنگلداری اداره شده، امکان تجاوز به عرصه جنگل و تخریب جنگل و قاچاق چوب، شدیدا کاهش یافته و متوقف شده است، زیرا جنگل همواره تحت نظارت و مدیریت مجریان طرح‌های جنگلداری قرار داشته و مجریان مزبور به‌منظور جلوگیری از وقوع جرم در این حوزه و جلوگیری از پرداخت جرایم سنگین ناگزیرند با استفاده از عوامل محلی خود از تخریب، قطع غیرمجاز درخت و قاچاق چوب، جلوگیری کنند و بالعکس در هر جا که طرح‌های جنگلداری به مرحله اجرا درنیامده و یا جنگل، حفاظتی اعلام شده شاهد تجاوزات مکرر اهالی روستاهای اطراف جنگل و تخریب و تبدیل آن به زمین‌های کشاورزی و تغییر کاربری جنگل و تصرفات عدوانی عرصه‌ها بوده‌ایم.

در کشور ما سابقه اجرای طرح‌های جنگلداری به حدود پنجاه سال می‌رسد و ما در این مدت شاهد رشد و توسعه و بهبود مستمر جنگل در عرصه‌های اجرای طرح‌ها بوده‌ایم. جنگل‌های زیبای منطقه ناو اسالم در تالش نمونه بارز این قبیل از جنگل‌هاست که سابقه اجرای طرح جنگلداری را با بیش از 42سال دارد. طرح استراحت جنگل و توقف بهره‌برداری، طرحی فاقد پشتوانه علمی و فنی است که بیشتر یک پز اجتماعی و سیاسی تلقی می‌شود. زیرا با اجرای این طرح جنگل دلسوز و صاحب خود را که مجریان طرح‌های جنگلداری هستند از دست خواهد داد و افول و اضمحلال جنگل شروع می‌شود.

بهره‌برداری به شیوه علمی و فنی از جنگل ضروری است

در حال حاضر جنگل‌های شمال کشور دارای میانگین رشدی معادل دو مترمکعب تولید چوب در هکتار هستند. به‌عبارت دیگر میزان تولید سالانه چوب در جنگل‌های شمالی حدود چهار میلیون مترمکعب در سال است. از این میزان تولید چوب سالانه حدود 750 هزار مترمکعب یعنی کمتر از 19درصد رشد سالانه مورد بهره‌برداری صنعتی قرار می‌گیرد.

بنابراین میانگین میزان برداشت چوب در هر هکتار کمتر از 0/4مترمکعب است این در حالی است که میزان درختان باد‌انداخته، ریشه‌کن‌شده، شکسته و آفت‌زده و خشکیده بیش از این مقدار است. این چوب‌ها ثروت عمومی محسوب می‌شوند که باید از جنگل خارج شده و مورد استفاده صنعتی قرار بگیرند. بهره‌برداری علمی، فنی و صنعتی نه‌تنها به ضرر جنگل نیست بلکه موجب بقا و رشد و توسعه بیشتر جنگل می‌شود. درحالی‌که باقی ماندن چوب در جنگل موجب بروز قارچ و گسترش حشرات چوبخوار و آفات نباتی می‌شود.

در کشور ما سالانه بیش از دومیلیون مترمکعب چوب به‌صورت نامحسوس از سوی جنگل‌نشینان برداشت می‌شود (که غیرقانونی است) و کسی به آن اعتراض نمی‌کند ولی برداشت یک‌‌سوم این مقدار که همراه با بهره‌برداری علمی و فنی و مفید به حال جنگل است مورد اعتراض قرار می‌گیرد.

در پایان یادآور می‌شود موضوع استراحت جنگل و توقف بهره‌برداری علمی، فنی و صنعتی نخستین‌بار در سال‌های 1379و 1380از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست پیشنهاد و تحت پیگیری قرار گرفت اما این طرح در دومین اجلاس بین‌المللی جنگل و صنعت که آبان‌ماه 1380برگزار شد بعد از بررسی‌های علمی، فنی و تخصصی از سوی صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه طرحی غیرعلمی و مغایر با مصالح منابع طبیعی اعلام شد.

کد خبر 199891

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار محیط زیست

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز