طبق گفته‌های بخشدار منطقه این سیل خسارت 50تا 100درصدی به مزارع روستاهای اطراف را موجب شده است. سیلی که روز پنجشنبه گذشته نیز در زنجان جاری شد، خسارات سنگینی را به بار آورد تا جایی که رئیس جهادکشاورزی زنجان از خسارت به 313هکتار زمین‌های زراعی و 47هکتار باغات خبر داد. علاوه بر این سیل دامن بسیاری از تاسیسات زیربنایی زنجان را هم گرفت و حدود 182میلیون ریال خسارت دامی نیز به بار آورد. این در حالی است که چند‌ماه قبل نیز در شهرستان‌های ماهنشان و طارم مشابه همین رویداد، خسارت میلیاردی را در پی داشت، تا مردمان آن دیار نیز از این بلای طبیعی در امان نمانند. با این حال آیا توجه به اجرای طرح‌های آبخیزداری و تخصیص اعتبارات کلان به این حوضه ضروری به‌نظر نمی‌رسد؟
سیلاب جزو بلایای طبیعی محسوب می‌شود؛ اما در عمل سیلاب از نظر تلفات جانی و خسارات مالی مهم‌ترین بلای طبیعی است. استان زنجان نیز از این بلایا در امان نبوده است؛ به‌طوری که در شهرستانی مثل ماهنشان، طارم و اخیرا در بخش زنجانرود از توابع شهرستان زنجان سیل و تگرگ خسارت‌های جبران ناپذیری را به باغداران، کشاورزان و مردم منطقه وارد کرده است. با این اوضاع تخصیص بودجه کلان از محل ستاد حوادث غیرمترقبه برای این شهرستان سیل‌خیز امری ضروری است. در این رابطه بخشدار زنجانرود با اعلام اینکه سیل اخیر در این منطقه موجب وارد شدن خسارت به مزارع و منازل مسکونی هشت روستا شده است، می‌گوید: بیشترین خسارت ناشی از این سیل به روستای مشمپا وارد شده است. علی پاکمنش ضمن اشاره به تخریب 100درصدی برخی از مزارع روستای مشمپا می‌افزاید: همچنین یک دستگاه تراکتور از بین رفته و 50راس گوسفند نیز در این روستا تلف شده‌اند. حتی هشت واحد مسکونی کاملا تخریب شده است. گزارش‌های دریافتی همشهری از این منطقه حاکی از آن است که بر اثر سیل 150خانه مسکونی دچار آبگرفتگی شده‌اند.
تدبیر چیست؟
اجرای طرح‌های آبخیزداری و آمایش زمین می‌تواند راهی برای کاستن میزان خسارت‌های ناشی از سیلاب‌ها و پیشگیری از حوادث ناگوار تلقی شود؛ امری که بیش از هر زمان دیگری اجرای آن در نقاط سیل خیز استان زنجان ضرورت دارد. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان اجرای عملیات آبخیزداری برای جلوگیری از هرگونه خسارت ناشی از سیلاب‌ها را مهم می‌داند و می‌گوید: حفاظت و کنترل خاک، کنترل هرزاب‌ها، کاهش خطرات سیل و بالا رفتن ضریب نفوذ آب در خاک در کنار تقویت سفره‌های آب زیرزمینی و کنترل رواناب‌ها در گرو اجرای طرح‌های آبخیزداری است. بهمن اسکندری بر لزوم اجرای عملیات بیولوژیکی شامل بذرپاشی، کپه‌کاری در کنار عملیات مکانیکی ازجمله ساخت بندهای رسوب‌گیر، ساحل‌سازی رودخانه‌ها و پخش سیلاب در آبخوان‌ها تأکید می‌کند و می‌افزاید: اجرای طرح‌های آبخیزداری در کاستن میزان خسارت‌های وارده تأثیرگذار است؛ به‌طوری که می‌تواند درصد چشمگیری از خسارت‌ها را به حداقل رساند.
اسکندری تخصیص اعتبارات ویژه به این بخش را مهم می‌داند و اظهار می‌کند: باید قبول کنیم که اجرای این طرح‌ها نیازمند نگاه ملی است و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای اجرای این طرح‌ها ضعیف است. این مقام مسئول تصریح می‌کند: بخش خصوصی هیچ‌گاه در این حوزه سرمایه‌گذاری نمی‌کند، چراکه سودی ندارد و تنها نگاه حاکمیتی به این حوزه دخیل است. وی اعتبارات بخش ملی و استانی در بخش آبخیزداری را در سال گذشته، سه‌میلیارد تومان اعلام می‌کند.
باز هم کمبود اعتبار
اجرای طرح‌های آبخیزداری در کنار کاستن خسارت سیلاب‌ها گامی برای توسعه منابع طبیعی است که ماحصل آن توسعه پایدار خواهد بود. مسئول اداره مطالعات آبخیزداری استان زنجان با اعلام اینکه با اجرای طرح‌های پخش سیلاب سالانه حدود 40میلیون مترمکعب آب به سفره‌های آب زیرزمینی استان تزریق می‌شود، می‌گوید: اجرای این عملیات در استان موجب حفاظت از 70میلیون تن خاک و کنترل 90میلیون مترمکعب آب شده بود. جعفر بیات حفظ و ذخیره‌سازی نزولات جوی، جلوگیری از افت سریع آب سفره‌های زیرزمینی، افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنایع مرتبط و ایجاد اشتغال را زمینه‌های اجرای عملیات آبخیزداری عنوان می‌کند و بر لزوم تخصیص بموقع اعتبارات به این بخش برای اجرای طرح‌ها تأکید می‌کند. وی در این‌باره اعلام می‌کند: همین امر موجب شده است تا در طول اجرای عملیات با چالش‌های فنی و کیفیت مواجه شویم؛ چرا که این میزان اعتبار برای توسعه طرح‌های آبخیزداری کفاف نمی‌دهد. ابلاغ دیرهنگام اعتبارات بخش آبخیزداری استان در سال 91روند پیشرفت کاری طرح‌ها را با توجه به محدود بودن فصل کاری استان زنجان کند کرده است.
