شیرینی و آجیل و مسافرت و عیدی، چیزهای خوبش هستند، گرفتاری و دردسر هم کم ندارد. دردسرهایی که از یک ماه قبل شروع می‌شوند و گاهی تا آخر عمر ادامه دارند، بعضی‌‌هایشان نتیجه افراطی‌شدن آداب و رسوم است و بعضی دیگر، نتیجه بی‌دقتی خودمان.
اما خیلی‌ها ترجیح می‌دهند اسمش را بگذارند بدشانسی. بدشانسی نوروز، چیزی است که مثل بختک روی زندگی آدم می‌افتد و عید را به کام آدم زهرمار می‌کند. بدشانسی نوروز، همان حوادثی است که این روزها بازارشان داغ است، مستقیم روی سلامتی آدم تأثیر می‌گذارند و گاهی وقت‌ها خیلی ساده می‌شود جلویشان را گرفت.
فرش‌های آویزان از پشت‌بام، پنجره‌های بی‌پرده، ملافه‌های رهاشده در دست باد، چهارپایه‌های چوبی و فلزی، بوی وایتکس و رنگ روغن... این‌ها شما را یاد چیزی نمی‌اندازد؟ مثلا... یاد روزهای آخر اسفند، یاد شب عید، یاد اتاق‌های سرد و خالی، خستگی، غذای حاضری...
برای خیلی‌ها انگار سال تحویل نمی‌شود اگر از دم در ورودی تا ته انباری خانه، میکروب‌زدایی نشود و آدم عکس خودش را روی دیوار نبیند. بعضی‌ها که دیگر شورش را در می‌آورند، حتی اگر در تمام طول سال، هر روز مشغول رفت و روب و شستوشو بوده باشند، باز نزدیک عید که می‌شود، آستین‌ها را بالا می‌زنند؛ وای به روزی که پای وسواس هم در میان باشد. البته حفظ سنت‌های ملی، خیلی هم پسندیده است، هیچ‌کس هم منکر نظافت و پاکیزگی نیست، اما گفته‌اند خانه تکانی، نه خودکشی!
خانه‌تکانی می‌تواند یکی از دردسرهای قبل از نوروز باشد. می‌پرسید چرا؟ کافی است سری بزنید به صفحه حوادث روزنامه‌ها در روزهای پایان اسفند:
مرد خانواده همراه با فرش از پشت‌بام سقوط کرد!
خانمی در هنگام خانه‌تکانی دچار برق‌گرفتگی شد!
مواظب باش نیفتی!
میزان سقوط از ارتفاع و شکستگی دست و پا در ایام قبل از نوروز زیاد می‌شود. علتش هم اغلب رفتن روی لبه پشت‌بام‌ها، بالا رفتن از چهارپایه و نردبان نامطمئن و رفتن روی لبه پنجره‌ها برای پاک‌کردن شیشه است. عارضه‌های برق‌گرفتگی به خاطر آب‌کشی وسایل برقی مثل لوستر و کلید و پریزهای برق هم از حوادث شایع این ایام است.
مسمومیت هم یکی دیگر از عواقب خانه‌تکانی‌هایی است که به روش خودکشی انجام می‌گیرد. در اسفندماه سال گذشته، حدود 93مورد بستری ناشی از مسمومیت مواد شوینده در بیمارستان لقمان ثبت شده است.
به گفته دکتر محمد قره‌گزلو، عضو کمیته کشوری آسم و آلرژی مراجعه خانم‌های خانه‌دار و کارگران به خاطر استفاده از مواد شوینده به بخش اورژانس بیمارستان‌ها طی هفته‌های آخر سال به شدت زیاد می‌شود.
دکتر قره‌گزلو شایع‌ترین علائم ایجاد آلرژی ناشی از استفاده زیاد از مواد شوینده را سرفه‌های مکرر، احساس خفگی، تنگی نفس، احساس حضور جسم خارجی در ناحیه گلو و حلق و سوزش مجاری تنفسی می‌‌داند. او به خانم‌های خانه‌دار هشدار می‌دهد که آلرژی‌های تنفسی می‌توانند اولین علائم بیماری آسم باشند.
علاوه بر مواد شوینده، گرد و خاکی که از وسایل خانه، موقع تمیزکردنشان بلند می‌شود نیز می‌تواند عامل محرک دستگاه تنفسی باشد. این گرد و خاک می‌تواند حتی در افرادی که آسم آن‌ها کنترل شده است، بار دیگر علائم بیماری را ظاهر کند.
دکتر قره‌گزلو به همة خانم‌های خانه‌دار خصوصا آن‌هایی که سابقه ناراحتی تنفسی و آسم داشته‌اند، توصیه می‌کند که استفاده از شوینده‌ها را به حداقل برسانند و هنگام به کار بردن این مواد، حتما از ماسک محکم و مقاوم استفاده کنند تا از ورود ذرات مضر به دستگاه تنفسی‌شان جلوگیری شود.
در میان مواد شوینده، پرمصرف‌ترین و همین‌طور خطرناک‌ترین آن‌ها، جوهرنمک و سفیدکننده هستند. ترکیب این دو مادة شوینده، اثرات مخرب آن‌ها را بیشتر می‌کند؛ کاری که خیلی از خانم‌های خانه‌دار برای تمیز کردن سطوح سرویس‌های بهداشتی حمام، دستشویی و آشپزخانه انجام می‌دهند.
سفیدکننده و جوهر نمک، حاوی ترکیبات آلی فراری هستند که به صورت بخار سمی در فضا منتشر می‌شوند و تأثیر مخربی روی پوست، چشم و ریه می‌گذارند. این مواد حتی می‌توانند باعث تشدید حملات آسم در افراد مبتلا شوند. بهترین راه جلوگیری از این مسمومیت‌ها، ترکیب نکردن این دو ماده و یا استفاده از ماسک و دستکش موقع استفاده از این مواد شوینده و سایر جرم‌گیرها و شوینده‌ها است. ضمن این‌که باید موقع به کار بردن شوینده‌ها، از هواکش و تهویه مناسب استفاده کرد.
آخ، کمرم!
اما عوارض خانه‌تکانی به مسمومیت و برق‌گرفتگی خلاصه نمی‌شود. یکی از شایع‌ترین عوارض جسمی خانه‌تکانی کمردرد است.
دکتر محمد شریفی، رئیس انجمن بررسی و مطالعه درد ایران، با نزدیک شدن فصل خانه‌تکانی به خانم‌های خانه‌دار هشدار می‌دهد که برای جلوگیری از کمردردهای مکانیکی در جابه‌جایی اشیای سنگین از دیگر اعضای خانواده کمک بگیرند. منظور از کمردرد مکانیکی، دردی است که به خاطر فشارهای وارده به عضلات در ناحیه کمر ایجاد می‌شود و معمولا در افرادی که کار فیزیکی زیاد انجام می‌دهند، دیده می‌شود.
به گفته دکتر شریفی، در ایام پیش از نوروز، تعداد مراجعه بیماران، با شکایت از دردهای ستون فقرات و کمردرد به کلینیک‌های درد افزایش می‌یابد. او توصیه می‌کند خانم‌هایی که قصد خانه‌تکانی دارند، تا حد امکان از جابه‌جایی اشیای سنگین و وضعیت‌های ناجور بدنی در حین کار کردن خودداری کنند.
او هشدار می‌دهد که نگذارید کمردردها تبدیل به دردهای مزمن و مقاوم در مقابل درمان شوند، چون ممکن است دیگر حتی فیزیوتراپی و ورزش و استفاده از کرست طبی هم چاره‌ساز نشود و کار به جراحی بکشد. کمردردهای مزمن می‌توانند تا آخر عمر ادامه داشته باشند و هر چند وقت یک بار عود کنند.
نشانگان‌کنال مچ دست هم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خانم‌های خانه‌دار است که در اثر استفادة زیاد از دست‌ها برای شستوشو اتفاق می‌افتد. علائم این بیماری، گزگز کردن در نیمه‌شب و بی‌حس شدن انگشتان دست است که فرد مبتلا را دچار بی‌خوابی می‌کند.
افرادی که دچار نشانگان مچ دست می‌شوند، با تجویز دارو یا فیزیوتراپی تحت درمان پزشک قرار می‌گیرند. یکی از راه‌های جلوگیری از بروز چنین عارضه‌ای، نرمش مچ دست و انگشتان و استراحت دادن به دست‌ها در حین انجام کار است.
دردهای استخوانی و عضلانی در ناحیه گردن، کتف و بازوها و ضایعات و حساسیت‌های پوستی ناشی از استفادة بدون دستکش از شوینده‌ها، عوارض دیـــگر خــــانه‌تکانی‌های غیراصولی هستند.
شادی‌های خشن!
اگر تمام نکات ایمنی را رعایت کنید از خانه‌تکانی جان سالم به‌در می‌برید، اما دردسر هنوز تمام نشده است.
مگر می‌شود شب دود و باروت و ترقه را دست‌کم گرفت؟ شب چهارشنبه‌سوری از شب‌های بغداد چه کم دارد؟ البته گفتن از خطرهای این شب، توضیح واضحات است ولی همین‌قدر بدانید که در چهارشنبه‌سوری پارسال 979 نفر مصدوم شدند که 60درصد مصدومان دانش‌آموز بودند. آمار اورژانس کشور نشان می‌دهد 32درصد مصدومان، جراحت دست داشتند، 23درصد چشمشان آسیب‌دیده بود و 18درصد هم از ناحیه صورت مجروح شده بودند.
چهارشنبه‌سوری را که بگذرانید، به مسافرت‌های نوروزی می‌رسید. سفرها از 25اسفند شروع می‌شوند و تا 15فروردین ادامه دارند. حوادث رانندگی در نوروز84 حدود 1490کشته داشت و در سال85 آمار تلفات به 1558نفر رسید.
طبق آمار پزشکی قانونی 5/69 درصد قربانیان مرد، 5/30 درصد زن و سن بیشتر آن‌ها بین 21 تا 30سال بوده است. علت مرگ 3/59درصد کشته‌شده‌ها، ضربه به سر بوده است. جاده‌های استان خراسان رضوی با 141 کشته بیشترین و جاده‌های استان کهکیلویه و بویراحمد با 9کشته کمترین تلفات را داشتند.
علاوه بر تصادفات جاده‌ای، مسافرت در نوروز، دردسرهای دیگری هم دارد، از جمله مسمومیت به خاطر مصرف غذای فاسد وآب آلوده. برای همین است که وزارت بهداشت هرسال نزدیک عید اطلاعیه صادر می‌کند که تا حد امکان از غذاهای خشک و آماده یا کنسروها استفاده کنید و از خوردن غذا در رستوران‌های بین‌راه خودداری کنید.
حتی اگر از ترس همة این دردسرها قید مسافرت را می‌زنید و در شهر خودتان می‌مانید، مراقب خطر پرخوری باشید.زیاده‌روی در مصرف شیرینی و آجیل می‌تواند شما را هم به درمانگاه‌ها بکشاند.
و اما روز سیزده بدر... اگر از هفت‌خوان نوروز سالم رد شده‌اید، مراقب این یک روز هم باشید تا به قول قدیمی‌ها نحسی‌اش گریبانتان را نگیرد. در سیزده فروردین پارسال57 فقره تصادف در تهران اتفاق افتاد که 57 نفر مصدوم داشت.
24مورد آتش‌سوزی در فضاهای سبز تهران، به خاطر بی‌احتیاطی شهروندان در روشن‌کردن آتش هم از حوادث روز طبیعت سال85 بود.
البته هیچ‌کدام این‌ها را نگفتیم که دیگر پایتان را از خانه بیرون نگذارید و برای خانه‌تکانی دست به سیاه و سفید نزنید. برای پیش‌آمدن این حوادث شاید بدشانسی آخرین عامل تأثیرگذار باشد و بی‌احتیاطی اولی‌اش.
گرچه رعایت همه این نکته‌ها و توصیه‌ها هم گاهی حسابی وقتگیر وکسالت‌آور می‌شود، ولی از ما گفتن بود، دیگر انتخابش با خودتان است، گذراندن تعطیلات در بیمارستان و توی رختخواب یا در کنار اهل و عیال و خانواده.
