جیمز انایا مخبر ویژه سازمان ملل در امور حقوق مردمان بومی هشدار داد که خطاهای تاریخی به‌خصوص از دست دادن زمین همچنان بر زندگی جوامع بومیان آمریکا سایه افکنده است. به گزارش‌ای پی اس نیوز، انایا به‌تازگی به مأموریت 12 روزه تحقیقاتی خود درباره وضعیت جاری و تجربه حدود 5.2 میلیون نفر بومیان آمریکا پایان داده است. سفر وی به آمریکا در واقع نخستین‌بار بود که سازمان ملل وارد قلمرو پرمناقشه رفتار آمریکا با جوامع بومی می‌شد. بومیان یکی از فقیرترین و حاشیه‌نشین‌ترین مردمان ایالات متحده هستند.
نرخ بیکاری در میان سرخپوستان آمریکا دوبرابر جمعیت سفیدپوستان بوده است. آنایا گزارش کرد که در زمین‌های معینی که دولت آمریکا به جوامع سرخپوستان واگذار کرده است، نرخ بیکاری 70 درصد است. بومیان آمریکا همچنین همواره با محرومیت‌های شدیدی از نظر بهداشت و آموزش روبه‌رو بوده‌اند. انایا در مصاحبه خبری خود در مقر سازمان ملل در نیویورک گفت حس سرگشتگی، از خودبیگانگی و هتک آبرو در میان جوامع بومیان آمریکا گسترده است.
وی افزود: واضح است که اقدامات کافی برای آشتی به‌منظور غلبه کردن بر میراث همیشگی تاریخچه سرکوب صورت نگرفته و زخم‌ها هنوز التیام پیدا نکرده است. پیش‌تر آمریکا اعلام کرده بود که این قبیل مسائل را امور داخلی تلقی می‌کند با این حال نماینده سازمان ملل اجازه یافت مأموریت تحقیقاتی خود را به پایان برساند. وی وجود حس گسست با بخش‌های مختلف حاکمیت را در میان بومیان تایید کرد.
وی گفت: متاسفم که تلاش‌هایم برای ملاقات کردن با اعضای کنگره آمریکا موفقیت‌آمیز نبود، به‌خصوص با توجه به نقش برجسته کنگره در تعریف کردن وضعیت و حقوق مردمان بومی در ایالات متحده، این دیدار می‌توانست مهم باشد. امکان سفر انایا به آمریکا در وهله اول ناشی از چرخش سیاست آمریکا بود که باراک اوباما در سال 2010 اعلام کرد. در آن سال، آمریکا رسماً از اعلامیه سازمان ملل درباره حقوق مردمان بومی حمایت کرد. آمریکا آخرین کشوری بود که این اعلامیه را که در سال 2007 تصویب شده بود، امضا کرد.
سفر انایا در واقع برای بررسی تعهدات آمریکا براساس اعلامیه یادشده صورت گرفت. اکنون یافته‌های وی به‌صورت گزارشی در خواهد آمد که در شهریور ماه به شورای حقوق بشر تقدیم خواهد شد. منابع آگاه می‌گویند توصیه‌های نهایی گزارش عمدتا بر شکستن چرخه منفی است که خطاهای تاریخی سرآغاز آن بود که به اعتقاد انایا، مستقیماً عامل وضعیت غم‌انگیز امروز جوامع بومی آمریکاست. تاریخچه سرخپوستان که مملو از تبعیض نژادی است، شامل غصب زمین‌های آنان است، حتی زمین‌هایی که به‌صورت رسمی و قانونی به آنها داده شده بود.
از این رو، برخی از توصیه‌های انایا حول محور حق خودگردانی و مسائل مربوط به زمین است، از جمله نوعی بازگشت زمین به آنان. به گفته انایا، تامین حقوق مردمان بومی نسبت به زمین نقش اصلی در توسعه اجتماعی، اقتصادی، تعیین سرنوشت و یکپارچگی فرهنگی دارد. کنگره ملی سرخپوستان آمریکا که اتحادیه قبایل سرخپوست است، در گزارشی که اخیراً منتشر کرد، گفت مسائل مربوط به زمین و حاکمیت، اساس وضعیت مردمان بومی در آمریکای امروز است.
در این گزارش تصریح شده است که دولت آمریکا همچنان قوانینی را اجرا می‌کند که جوامع بومی را از استفاده آزاد از زمین و منابع طبیعی خود باز می‌دارد. با این حال، گروهی از فعالان سرخپوست می‌گویند قصد ندارند به گذشته نقب بزنند و مسائل منفی را برای نسل جدید مطرح کنند بلکه می‌خواهند با توازن با مسائل برخورد کنند، نه انتقام‌جویی. انایا تصریح می‌کند بومیان آمریکا احساس بی‌احترامی و تبعیض از جانب مردم و رسانه‌های آمریکا می‌کنند. به گفته وی، به‌نظر می‌رسد برداشت جامعه آمریکا این است که بومیان آمریکا یا از بین رفته‌اند یا بی‌اهمیت هستند و این هر دو تلقی غلط است.
