سفر دوروزه نخست وزیر عراق در شرایطی که کشورش میزبانی دور دوم مذاکرات ایران و گروه 1+5 را عهده‌دار است، بیش از هر چیز به بحث‌های هسته‌ای گره خورد اما این سفر از جنبه‌های دیگری نیز حائز اهمیت بود که در گفت‌وگو با حسن قشقاوی معاون پارلمانی و کنسولی وزارت امور خارجه به این موضوع پرداخته‌ایم.
- سفر مالکی به ایران بعد از 2سال باز بخشی از توجهات منطقه‌ای را به‌خود جلب کرده بود، چرا این سفر اینقدر مهم جلوه می‌کرد؟
خب، واقعیت تاریخی روابط ایران و عراق در منطقه نشان می‌دهد که در سده‌های گذشته یک رابطه همسایگی و مسلمانی و دوستی‌های خوبی بین این دو کشور حاکم بود که در زمان حاکمیت بعثی‌ها و صدام از جمله دوران جنگ تحمیلی، این روابط تاریخی مخدوش شد. خوشبختانه با روی کار آمدن تیم جدید بعد از سرنگونی صدام، همگان سعی داریم آن مناسبات دوستانه و تاریخی فیمابین را احیا کنیم. امروز 12میلیارد دلار روابط اقتصادی بین دو کشور حجم بالایی است که آن هم روند روبه‌رشدی دارد. ما حجم 15میلیارد دلاری را در آینده دو کشور می‌بینیم.
در واقع مزیت‌های نسبی همسایگی، وجود مواد خام، نیروی کار، همچنین وجود عتبات عالیات در عراق و مشهد مقدس در ایران همه اینها زمینه‌ای برای گفت‌وگو و استحکام روابط بین دو کشور است و از این جهت این سفر می‌تواند برای مقامات ایران و عراق مهم باشد. بنا به نقشی هم که این دو کشور در معادلات منطقه دارند، این سفر در رسانه‌های منطقه بازخورد بالایی پیدا کرده بود.
- بسیاری از تحلیلگران هم این سفر را به میزبانی عراق در مذاکرات آینده ایران و 1+5 مرتبط دانستند.
بله! توجه دارید که عراق در دومین انتخاباتش پس از سرنگونی صدام- مثل دور اول انتخابات- نیز روند دولتسازی موفقی داشته و به‌تدریج جایگاه خودش را در مسائل منطقه‌ای و جهان عرب و بین‌المللی به دست می‌آورد. نقطه عطف این جایگاه میزبانی اجلاس موفقیت آمیز سران اتحادیه عرب در بغداد بود که چند هفته قبل برگزار شد و خب اعلام توافق 1+5 به ایران در برگزاری دومین دور مذاکرات بعد از اجلاس استانبول هم به نوعی جایگاه طبیعی عراق را در معادلات بین‌المللی و منطقه‌ای تقویت می‌کند. به همین دلیل است که قبل از برگزاری اجلاس هسته‌ای در بغداد سفر مالکی می‌تواند در همین راستا تلقی شود.
- اما وزیرانی که همراه او بودند و مذاکراتی که در ایران انجام شد نشان می‌داد که او صرفا برای مسائل هسته‌ای به ایران نیامده است؟
بله، بخش مهم و علت اصلی سفر ایشان به ایران بحث‌های هسته‌ای نبود و طبعا روند رو به رشد روابط بین دو کشور و بهبود همسایگی خوبی که خوشبختانه بعد از سرنگونی صدام بین دو کشور به‌وجود آمده و افزایش سطح معاملات اقتصادی اصلی‌ترین علت سفر بود.
- پیش از سفر مالکی به ایران اتهاماتی بین مقامات عراق و ترکیه رد و بدل شد. عراق، ترکیه را متهم به دخالت در امور این کشور می‌کند و اردوغان به این اتهامات با ادبیاتی تند جواب داده است. آیا بحث میانجیگری ایران بین دو کشور مطرح است؟
فکر نمی‌کنم ایران بخواهد میانجی این دو کشور باشد. شما می‌دانید ترکیه هم سابقه دوستی با ما دارد و حجم بزرگی از روابط بین ما و ترکیه وجود دارد. ما برای مسئولان ترکیه هم احترام قائلیم. با این مقدمه می‌خواهم بگویم انتظاری که طبعا عراق، ایران و همه همسایگان از کشور بزرگی مثل ترکیه دارند این است که کشور دوستی مثل ترکیه گاهی مسائل منطقه‌ای را بر مناسبات همسایگی ترجیح ندهد؛ یعنی همان تئوری‌ای که داوود اوغلو به‌عنوان یک وزیر خارجه فعال در کتابی که در سال 2001 و در تئوری معروفش به‌عنوان zero tension یا «تنش زیر صفر» با همسایگان مطرح کرد، عملی شود. انتظار ما همسایگان این است که همان تئوری عملی شود و این انتظار زیادی نیست.
