برخی‌ها نمی‌خواهند قدرت عراق تثبیت شود

در این رابطه و وضعیت سیاسی عراق با حسین رویوران، کارشناس مسائل خاورمیانه گفت‌وگو کردیم.

• در روزهای گذشته مقام‌های کردستان عراق اظهارات تندی علیه نوری مالکی داشته‌اند. این اقدام‌ در چه راستایی صورت می‌گیرد؟

عراق بعد از صدام بر پایه هم‌پیمانی میان شیعیان و کردها اداره می‌شود و تمامی دولت‌هایی که در این کشور از سال ۲۰۰۳ به قدرت رسیده‌اند بر پایه همین ائتلاف شکل گرفته‌اند. اینکه مسعود بارزانی در مدت اخیر اظهارات تندی علیه نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق انجام داده یا در ارتباط با موضوع طارق الهاشمی در مقابل دولت مرکزی قرار می‌گیرد به نوع رابطه میان دولت مرکزی و منطقه فدرال کردستان عراق باز می‌گردد. بارزانی به‌عنوان رئیس منطقه کردستان عراق سعی می‌کند اختیارات گسترده‌تر و فراتر از منطقه فدرال داشته باشد و دولت عراق نمی‌تواند این مسئله را بپذیرد.

براساس قانون، مناطق فدرال از لحاظ سیاسی به جز در 2زمینه نظامی و سیاست خارجی از اختیارات کامل برخوردار هستند. مقام‌های منطقه کردستان می‌گویند که نیروهای مسلح موجود در این منطقه باید در اختیارشان باشد اما این مسئله فراتر از قانون اساسی است و به همین خاطر دولت عراق آن را نمی‌پذیرد. مقام‌های این منطقه همچنین سعی می‌کنند که با شرکت‌های نفتی ارتباط مستقیم برقرار کنند و پول به خزانه منطقه فدرال واریز شود. این مسئله هم از سوی دولت قابل‌قبول نیست و به همین دلیل دولت به شرکت‌هایی که در این منطقه فعالیت می‌کنند هشدار داده که تمام امتیازهایشان را در منطقه‌های نفتی عراق لغو خواهد کرد. چنین مسائلی نشان می‌دهد که نخست‌وزیر عراق در مقابل رفتارهای فراقانونی مسعود بارزانی ایستاده است. جاه‌طلبی مقام‌های منطقه کردستان اما به حدی است که احتمال دارد وحدت عراق را با مخاطره جدی مواجه کند.

• بر این اساس مسئله طارق الهاشمی تنها یک بهانه برای کردها به حساب می‌آید؟

بله، طارق الهاشمی بهانه‌ای است برای کردها جهت تقابل با دولت مرکزی و پیگیری بسیاری از رفتارهای غیرقانونی‌شان. قوه‌قضاییه عراق طرف این قضیه است و دولت در حد مطلع کردن این قوه با ارائه مدارک اقدام کرده است. طارق الهاشمی اما حاضر به پاسخگویی در مراجع رسمی نیست. کردها در‌واقع از جرم عدم‌تمکین در مقابل قوه قضاییه حمایت می‌کنند که خودش یک جرم به حساب می‌آید.

• طارق الهاشمی در روزهای گذشته ابتدا به قطر و عربستان و اکنون به ترکیه رفته است. او با این سفرها در شرایط موجود چه هدفی را دنبال می‌کند ؟

طارق الهاشمی هنوز معاون رئیس‌جمهور عراق است اما این حرکت یک مانور سیاسی به حساب می‌آید. این مانور سیاسی نشان می‌دهد که کشورهای قطر، عربستان و ترکیه عملاً در امور داخلی عراق دخالت می‌کنند و سعی دارند با بخشی از جامعه این کشور یعنی سنی‌های عرب وارد اتحاد علیه بقیه گروه‌های این کشور شوند. حضور طارق الهاشمی در این کشورها همچنین می‌تواند روابط آنها را با دولت مرکزی دچار مخاطره کند. این سفرها به نوعی هم قدرت نمایی خود طارق الهاشمی و هم نشان دادن قدرت‌های منطقه‌ای است که حاضرند از بخش‌گرایی در عراق حمایت کنند.

حمایت از بخش‌گرایی به معنای حمایت از بخشی از جامعه عراق (شیعیان، سنی‌ها یا کردها) و در تقابل با وحدت ملی عراق است. این مسئله نشان می‌دهد برخی از کشورها حاضر نیستند که عراق تبدیل به یک قدرت تثبیت شده شود. حمایت از طارق الهاشمی شورشی بر قوه قضاییه عراق نشان می‌دهد که این کشورها به‌دنبال ایجاد عراقی آرام و مبتنی بر قانون نیستند. این پیامی خطرناک است که دولت عراق قطعا آن را به‌عنوان یک رفتار مخاصمه آمیز تلقی خواهد کرد.