در این انتخابات، حزب اسـلامگــرای النهــضت بیشترین رأی را به دست آورده و در مجلس مؤسسان حائز اکثریت نسبی شده است. درباره این انتخابات با دکتر احمد بخشی، کارشناس مسائل شمال آفریقا گفت‌وگو کرده‌ایم.
- پیشینه انتخابات اخیر تونس چیست؟
تونس نخستین کشوری بود که شاهد انقلاب مردمی جهان عرب بود. جوان تونسی که در اعتراض به بیکاری، خودش را آتش زد، سرمنشأ تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا شد. زین‌العابدین بن‌علی در تونس سرنگون و دومینوی سقوط بقیه دیکتاتورها هم آغاز شد. 7ماه پیش دولت موقت در تونس تشکیل و تاریخ انتخابات مجلس مؤسسان هم مشخص شد. این انتخابات نزدیک به 10ماه بعد از سرنگونی بن‌علی برگزار شد و این نخستین انتخابات آزاد در تاریخ تونس از زمان استقلال به حساب می‌آمد. نخستین انتظار از برگزاری انتخابات در چنین شرایطی، حضور گروه‌ها و افرادی بود که در دوران حکومت گذشته سرکوب شده و امکان حضور در عرصه سیاسی را نداشتند. در نتیجه چنین انتظاری بود که ما دیدیم بین 80 تا 100حزب و گروه سیاسی و بیش از 11هزار نفر در این انتخابات کاندیدا شدند. از جمعیت بیش از 10میلیونی تونس حدود 7میلیون نفر واجد‌شرایط رأی دادن بودند که بر اساس گزارش‌ها بیش از 90درصد از این افراد در انتخابات شرکت کردند تا 217عضو مجلس مؤسسان را انتخاب کنند. این نامزدها از طیف‌های مختلف بودند؛ از لیبرال‌ها گرفته تا احزاب افراطی و گروه‌هایی با ریشه‌های مارکسیستی و سوسیالیستی.
- نتیجه انتخابات را چطور تحلیل می‌کنید؟
مکانیسم این انتخابات به این صورت بوده که 40درصد از کرسی‌های مجلس مؤسسان به نامزدهای مستقل اختصاص یافته با این هدف که هیچ گروهی اکثریت مطلق را به دست نیاورد تا نظر هیچ حزبی برای تدوین قانون اساسی نظر حاکم نباشد و قانون اساسی جدید با نظر همه گروه‌ها و احزاب نوشته شود. هدف این است که قانون اساسی جدید تونس با نظر جمعی نوشته شود. از قبل هم پیش‌بینی می‌شد که اسلامگراهای حزب‌النهضت و گروه‌های نزدیک به این حزب بیشترین آرا را کسب کنند. خود این گروه قبل از انتخابات اعلام کرده‌بود که از 217کرسی،60کرسی را به دست می‌آورند اما در آخر این رقم به 90 کرسی رسید. گروه دوم هم سکولارها هستند. این بهترین حالت در نظام‌های سیاسی است که به صورت مشارکتی اداره شود.
- چطور در مصر، قانون اساسی را شورای نظامی تدوین کرد اما در تونس برای تدوین قانون اساسی، انتخابات مجلس مؤسسان برگزار شده‌است؟
خب این موضوع به تفاوت میان جوامع و نظام‌های سیاسی مصر و تونس برمی‌گردد. ساختار سیاسی و ژئوپلیتیک مصر و تونس متفاوت است. نظامیان آنقدر که در مصر قدرت دارند در تونس ندارند.
به خاطر موقعیت جغرافیایی و سیاسی و جنگ‌هایی که مصر با اسرائیل داشته، نظامیان همیشه در ساختار سیاسی‌این کشور حضور خواهند داشت. به همین دلیل حتی بعد از حذف مبارک از نظام سیاسی مصر، در این کشور شورای نظامیان به قدرت رسید و خودشان هم قانون اساسی را نوشتند. از طرف دیگر بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند تحولات اخیر منطقه و این انقلاب‌های عربی به این دلیل از تونس شروع شد که این کشور می‌تواند به الگویی برای کشورهای دیگر تبدیل شود. نخستین انتخابات بیداری اسلامی هم در تونس برگزار شد.
- پیروزی حزب النهضت در انتخابات تونس چه تأثیری بر منطقه و بر کشورهای درگیر بیداری اسلامی می‌گذارد؟
آقای راشد غنوشی، رهبر حزب النهضت الان چندماهی است که در مصاحبه‌هایش اعلام و تأکید می‌کند که اسلام مورد نظر او اسلام طالبانی نیست بلکه اسلامی مبتنی بر دمکراسی خواهد بود. این پیامی است به غرب و به گروه‌های مبلغ اسلام‌هراسی و جلوی تبلیغات آنها را می‌گیرد. به قدرت رسیدن این حزب در تونس هم به نفع اسلام است و هم به نفع کشورهای اسلامی. اکنون هم دین اسلام تقویت شده و هم کشورها و گروه‌های اسلامی در منطقه تقویت شده‌اند. اسلام‌هراسان دیگر نمی‌توانند با تبلیغ روی طالبان و القاعده علیه اسلام تبلیغ کنند.
- مرحله بعدی در تونس بعد از این انتخابات چه خواهد بود؟
مجلس مؤسسان برای مدت یک سال تشکیل می‌شود تا قانون اساسی جدید را بنویسد. البته ترکیب این مجلس ترکیب دولت آینده را مشخص می‌کند.بعد از آن باید انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی برگزار شود.
- راشد غنوشی منصبی در تونس خواهد گرفت؟
غنوشی بعد از آنکه از تبعید به تونس بازگشت گفت که قصد ندارد پست ریاست‌جمهوری را به دست گیرد. اما با روشن شدن نتیجه انتخابات و پیروزی النهضت، ممکن است مردم انتظار این را داشته‌باشند که به هر حال آقای غنوشی سمتی در این کشور داشته‌باشد. البته این بسته به چگونگی تشکیل ائتلاف‌ها در آینده دارد؛ چون هیچ حزبی نمی‌تواند اکثریت مطلق داشته‌باشد؛ باید دید النهضت با چه گروه‌هایی وارد ائتلاف می‌شود و چه توافق‌هایی به دست می‌آید.
- همزمان با انتخابات تونس، رئیس شورای انتقالی لیبی هم از جاری شدن قوانین شریعت اسلامی در لیبی سخن گفته‌است. آیا نتیجه انتخابات لیبی هم مانند تونس خواهد شد؟
شرایط لیبی و تونس متفاوت هستند. این تفاوت باعث می‌شود که در تحلیل‌ها و پیش‌بینی‌ها درباره آینده لیبی اندکی محتاط باشیم. به هر حال، اسلام دین اصلی مردم شمال آفریقاست. هر تحولی که در این منطقه روی دهد حتما زمینه اسلامی دارد. در لیبی ما شاهد ماه‌ها جنگ بودیم و ساختار جمعیتی و فرهنگی لیبی هم بسیار متفاوت از کشورهایی مانند تونس است. با توجه به تحولات ماههای گذشته در لیبی، واقعا معلوم نیست در این چندماهی که تا انتخابات مانده در این کشور چه روی خواهد داد. در لیبی اختلافات زیادی بین اسلامگرایان و لیبرال‌ها وجود دارد. اکنون در لیبی اسلحه در دست مردم بسیار زیاد است. همه این موارد باعث می‌شود که نتوانیم پیش‌بینی روشنی برای لیبی داشته‌باشیم.
- دلیل گرایش مردم تونس به حزب‌النهضت چیست؟
در تونس هم مانند کشورهای دیگری که در ماههای گذشته شاهد انقلاب بودند، گروه‌های اسلامگرا سال‌ها سرکوب شده و فعالیت آنها ممنوع بود. این گروه‌ها چندین سال با حکومت‌های حاکم مبارزه کردند و بر احیای هویت مردم منطقه که هویتی اسلامی است تأکید داشته و دارند. همانطور که در انتخابات تونس شاهد بودیم گروه‌ها و احزاب مختلف با گرایش‌های مختلف حضور داشتند اما مردم به حزب اسلامگرا رأی دادند. مردم منطقه الان بر این باورند که هویت و نیازشان را این گروه‌ها تأمین می‌کنند. البته در تونس، حرف‌های معتدل آقای غنوشی هم بی‌تأثیر نبوده‌است.وی از همان ابتدای ورود به تونس بارها اسلام طالبانی را محکوم کرده و بر اعتدال تأکید کرده‌است. او بر دمکراسی و رفاه عمومی هم تأکید کرده و در این باره به مردم اطمینان داده‌است. او مدل حکومتی مورد نظر حزبش را به خوبی برای مردم تشریح کرده‌است.
- آینده رابطه تونس با متحدان قدیمی این کشور مانند عربستان چگونه خواهد بود؟
تحولات ماههای اخیر در منطقه در بعضی کشورها مثل مصر خیلی عمقی نبوده و بیشتر در سطح صورت گرفته‌است. به‌نظر من حکومت‌های جدید و گروه‌هایی که مثلا در تونس سر کار می‌آیند، اوضاع را طوری مدیریت می‌کنند که با کشورهای دیگر جهان و به ویژه متحدان قدیمی و منطقه‌ای چندان به تنش برنخورند. با توجه به اینکه این تحولات اکثر کشورهای منطقه حتی عربستان را هم درگیر کرده، این کشورها هم چندان مایل به ایجاد تنش در میان خود نیستند. این باعث می‌شود تحولات داخلی این کشورها بعد از وقوع انقلاب‌ها به آرامی پیش رود. این گروه‌ها تلاش می‌کنند حداکثر روابط را با کشورهای منطقه و جهان داشته‌باشند تا مشروعیت حکومت و دولت جدیدشان را هم تضمین کنند.
