این گزارش در ادامه مواضع اتخاذ شده از سوی آمانو برای محدودسازی قابلیت هسته‌ای ایران محسوب می‌شود.
اگرچه نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این گزارش را مثبت ارزیابی کرده اما بسیاری از بندها و مواضع کلی اتخاذ شده توسط آمانو در جهت مقابله با مواضع و فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک سازمان تخصصی محسوب می‌شود، بنابراین باید فعالیت‌های خود را براساس اقدامات کارشناسان خود منتشر کند، درحالی‌که گزارش آمانو استناد به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل دارد. این قطعنامه‌ها نه تنها تعیین‌کننده حقانیت اجرایی گروه‌های درگیر در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیست بلکه ماهیت سیاسی قطعنامه‌های شورای امنیت برای تمامی نظریه پردازان و تحلیلگران سیاست بین‌الملل امری طبیعی تلقی می‌شود.
مشارکت ایران در مذاکرات 1+5 را باید نمادی از پذیرش مشروعیت غنی‌سازی ایران توسط قدرت‌های بزرگ دانست. این امر نشان می‌دهد که مواضع اعلامی و سیاست عملی قدرت‌های بزرگ در ارتباط با فعالیت هسته‌ای ایران متفاوت بوده و نشانه‌ای از بازی سیاسی را منعکس می‌سازد. این امر معمای امنیت در روابط ایران و کشورهای عضو شورای امنیت را پیچیده‌تر می‌سازد.
در فضای موجود مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 2 موضوع محوری را مورد تأکید قرار داده است؛ اول اینکه گزارش خود را مستند به قطعنامه 1696، 1737، 1747، 1803 و 1835 شورای امنیت کرده است. طبیعی است که این قطعنامه فاقد هرگونه کارآمدی اجرایی برای رسیدن به نقطه تعادلی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. در گزارش تأکید شده است که ایران اورانیوم غنی شده با غلظت پایین را تولید کرده است.
این امر نشان می‌دهد که سیاست هسته‌ای ایران دستیابی به دانش و قابلیت‌های هسته‌ای است. کشوری که درصدد دستیابی به سلاح اتمی باشد هیچگاه مبادرت به تولید اورانیوم با غلظت پایین نمی‌کند. بنابراین چنین فرایندی که توسط کارشناسان آژانس مورد تأکید قرار گرفته بیانگر آن است که ایران هیچ‌گونه تمایلی به تولید سلاح‌های هسته‌ای ندارد. دانش هسته‌ای مورد تأکید ماده 4 و 6 پادمان هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفته است، به این ترتیب نباید مدیرکل آژانس فعالیت‌های کارشناسی این سازمان بین‌المللی را تابعی از فشار قدرت‌های بزرگ کند.
از سوی دیگر انتشار چنین گزارشی به هیچ وجه مثبت نیست، زیرا حقوق تکنیکی ایران و فرایند همکاری جویانه ایران با آژانس را نادیده می‌گیرد.
دومین نکته آن است که آمانو تأکید داشته که ایران توجهی به پذیرش پروتکل الحاقی نداشته است، درحالی‌که سفر بازرسان و کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی براساس مفاد پروتکل الحاقی انجام می‌گیرد. اگرچه پروتکل الحاقی تاکنون توسط نهاد قانونگذاری در ایران مورد تصویب قرار نگرفته است، اما دولت و مراکز مربوط به سازمان مفاد آن را به مرحله اجرا گذاشته‌اند. ایران در زمره کشورهایی است که دربرابر اعتمادسازی و شفاف‌سازی پاسخی دریافت نکرده است.
به این ترتیب مدیرکل آژانس نمی‌تواند گزارش راستی آزمایی خود را منوط به پذیرش قطعنامه‌های شورای امنیت توسط ایران کند. آمانو باید در گزارش‌های خود نشان دهد که واقعیت‌های فعالیت هسته‌ای ایران کدام است و چه سمت و سویی خواهد داشت. دستیابی به قابلیت و دانش هسته‌ای به مفهوم تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نیست. این واقعیت زمانی درک می‌شود که آژانس ماهیت غیرسیاسی داشته باشد و راستی آزمایی پاسخ داده شود.
* استاد دانشگاه تهران
