مردمسالاری دینی الگوی حکومت آینده لیبی

در رابطه با تحولات لیبی با جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل لیبی گفت‌وگو کردیم.

• سقوط طرابلس بر خلاف انتظار خیلی‌ها سریع صورت گرفت. مخالفان چطور به این پیروزی رسیدند؟

طرابلس در‌واقع در ۲۴ ساعت سقوط نکرد و آخرین حمله به این شهر یک روز طول کشید. از زمانی که انقلاب مردم لیبی شروع شد خیلی‌ها شروع به خارج شدن از طرابلس کردند. مخالفان از این شهر بیرون رفتند، کارکنان بسیاری از سفارتخانه‌ها خارج شدند و کارگران و مزدورانی که برای قذافی کار می‌کردند این شهر را ترک کردند. زمانی که نیروهای مخالف به طرابلس رسیدند به همین خاطر قذافی بسیاری از نیروهایش را از دست داده بود و نیروهایش روحیه خود را باخته بودند. طرابلس حدود1.5 میلیون نفر جمعیت دارد که مخالفان از طریق ارتباطات شبکه‌های اجتماعی مردم ساکن این شهر را به همراهی با خود دعوت کردند و از این مسئله هم استقبال شد. به همین خاطر بر خلاف ادعای قذافی و مقام‌های رژیم او نیروهای کمی برای مقابله با مخالفان وجود داشتند.

• در شرایط کنونی حکومت آینده لیبی به راحتی تشکیل خواهد شد؟

حکومت آینده بر خلاف گفته‌های بدبینانه برخی درباره اختلاف‌های قبیله‌ای در این کشور بسیار دست یافتنی است. به چند دلیل حکومت آینده این کشور به راحتی و مبتنی بر خواست مردم این کشور شکل خواهد گرفت. یکی از این دلایل تشکیل شورای انتقالی مخالفان است که یک موفقیت برای مردم این کشور به حساب می‌آید. این شورا در جریان انقلاب این کشور محور قرار گرفت و گروه‌های مختلف را نمایندگی می‌کرد. دو روحیه تاریخی در میان مردم لیبی وجود دارد که نسبت به سایر کشورها پررنگ‌تر است. یکی از آنها احساس ضد‌استعماری شدید است.

از دیرباز مردم لیبی از سلطه بیگانگان به‌شدت بیزار بوده‌اند و علاقه دارند که خودشان مستقلا حکومت را تشکیل دهند. همین روحیه ضد‌استعماری باعث شده است که هیچ وقت این کشور به معنای واقعی به یک مستعمره تبدیل نشود. علاوه بر این روحیه دینی و گرایش به اسلام در میان مردم این کشور است. این روحیات مشترک بر اختلافات قبیله‌ای را در این کشور فائق می‌آید. رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند اختلافات قبیله‌ای را در این کشور خیلی پررنگ نشان دهند درصورتی که در واقعیت چنین چیزی نیست. به خاطر قوی بودن احساسات مذهبی مردم این کشور به‌سوی وادی‌هایی مانند مشروطه سلطنتی یا لیبرال دمکراسی نخواهند رفت و حکومت آینده این کشور یک مردمسالاری دینی مبتنی بر فرهنگ این کشور خواهد بود.

• اسلامگراها چه نقشی در شورای انتقالی و حکومت آینده لیبی دارند؟

نهادهای دینی در زمان رژیم قذافی در لیبی تضعیف شده‌اند اما به‌رغم همه این کمبودها، مشکلات و فقدان محورها و مولفه‌های لازم، اسلامگرایی بدون شک نقش پررنگی در حکومت آینده لیبی خواهد داشت. قذافی به دروغ برای سوء‌استفاده از احساسات دینی مردم ادعا می‌کرد قانون اساسی این کشور متن قرآن است.

• چشمداشت آمریکا و اروپا به نفت لیبی چگونه است؟

دنیای غرب به هیچ عنوان تمایلی ندارد که لیبی از چرخه تولید نفت خارج شود. با شروع ناآرامی‌های لیبی همانطور که دیدید بهای نفت بالا رفت. نفت و گاز لیبی به‌ویژه برای اروپایی‌ها بسیار مهم است. آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها خیلی دوست دارند که بر منابع نفت این کشور تسلط داشته باشند و بیشترین قرارداد را با این کشور ببندند. کشورهای اروپایی در زمان رژیم قذافی قراردادهای هنگفتی با رژیم او داشتند و بدون شک این علاقه خود را ادامه خواهند داد.