تغییر مسیر جاده گرگان – مشهد به خارج از جنگل گلستان

به گزارش خبرنگار ما در این‌باره رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و وزیر راه درخواست کرده‌اند در بودجه 86 به همین منظور ردیف مشخصی در نظر گرفته شود.
این گزارش حاکی است چندی پیش آرش کوشا دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی ایران با ارسال نامه‌ای برای اسفندیار رحیم مشایی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اشاره کرده بود : «پارک ملی گلستان به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره از اهمیت ویژه‌ای در سطح بین‌المللی برای توسعه اکوتوریسم برخوردار است و سالانه تعداد زیادی از مشتاقان طبیعت از آن بازدید می‌کنند. نظر به اینکه احداث آزاد راه گرگان – مشهد که مسیر آن از میان این پارک می‌گذرد با توجه به سیل‌خیز بودن مسیر تعیین شده، اثرات تخریبی که بر محیط‌زیست پارک ملی و متعاقب آن توسعه اکوتوریسم در منطقه دارد، بدینوسیله مراتب مخالفت کمیته ملی طبیعت‌گردی با احداث راه در آن مسیر اعلام و تغییر مسیر آزاد راه مطابق نظر سازمان حفاظت محیط‌زیست را پیشنهاد می‌کند. مستدعی است ترتیبی اتخاذ فرمایند تا موارد را به نحو مقتضی به اطلاع وزیر محترم راه و ترابری برسانند و در صورت صلاحدید در هیأت محترم دولت طرح نمایند.»
در پی اقدام مهندس مشایی در همین‌باره، فاطمه واعظ جوادی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز اعلام کرده است : «با تایید مراتب فوق (درخواست کمیته ملی طبیعت‌گردی) لازم است برای سال 1386 ردیف ویژه‌ای برای احداث راه از ضلع شمالی خارج از پارک ملی گلستان ایجاد شود و قبلا طی نامه‌ای درخواست شده است.» محمد رحمتی وزیر راه و ترابری نیز در توضیح همین درخواست اعلام کرده است: «با ایجاد ردیف برای راه خارجی شمالی گلستان موافق و مصر هستم.»
کابوس آسفالت
ماجرا از آنجا آغاز شد که «به رغم همه مخالفت‌های آشکار تشکل‌های زیست‌محیطی با تعریض جاده پارک ملی گلستان، سرانجام با تخریب اراضی پیرامونی جاده در داخل پارک ملی گلستان موافت شد.»
این خبری بود که در مهر ماه امسال در صدر اخبار زیست‌محیطی بسیاری از روزنامه‌ها و سایت‌های خبری درج شد.
خبری که انعکاس آن، اعتراضات دیگری را برانگیخت چرا که با اعلام این موافقت، پوزه‌های صخره‌ای دو طرف این جاده تخریب می‌شد و در نتیجه خسارات هنگفتی به بدنه پارک ملی گلستان وارد می‌آمد، تشکل‌های زیست‌محیطی ضمن اعلام این هشدار و با استناد به مصوبه هیأت دولت در سال 1382 که براساس آن وزارت راه موظف شده بود به منظور حفظ تنوع زیستی در پارک ملی گلستان و حفاظت بیشتر از این منطقه منحصر به فرد، خواستار انتقال این جاده به بیرون از پارک بودند.
 دامنه این اعتراضات هر روز افزایش می‌یافت و در همین زمان، نشست مشترکی میان مجری طرح احداث جاده و مسئولان محیط‌زیست در سازمان حفاظت محیط‌زیست برگزار شد.
در پی آن، مقرر گردید وزارت راه براساس شرایطی که سازمان حفاظت محیط زیست آن را تعیین می‌کند عملیات اجرایی مورد نظر را ادامه دهد. شرایطی که به گفته معاون محیط طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در 14 بند تنظیم شده بود.
با این همه دامنه اعتراضات همچنان بالا گرفت تا آنجا که بیش از 150 صاحبنظر و نخبه محیط‌زیست طی نامه‌ای به رئیس جمهور از وی خواستند دستور توقف عملیات اجرایی تعریض جاده گلستان و انتقال آن به بیرون از این پارک را صادر کند.
در این نامه آمده بود: «از سال 80 تاکنون، بروز سیل‌های پی‌درپی و شدید در مسیر جاده‌ای که از پارک ملی گلستان می‌گذرد، سبب خسارات جانی، مالی و زیست‌محیطی شدیدی شده که کشته شدن حدود 700 نفر و نابودی جنگل‌های مسیر گوشه‌ای از این فجایع است.»
 به اعتقاد نویسندگان این نامه، «به رغم آنکه موضوع انتقال جاده در هیأت دولت قبلی تصویب شد اما در عمل مسئولان وزارت راه حاضر به پذیرش این درخواست ملی نشدند و با صرف بودجه‌های هنگفت شروع به اجرای پروژه بازسازی جاده‌ای کرده‌اند که به علت سطحی و غیر کارشناسی بودن، هیچ ضمانتی برای مقاومت آن در برابر سیل‌های آینده ندارد.»
از آنجایی که در این پارک یک هزار و  350 گونه گیاهی معادل  19درصد گونه‌ها،   45 درصد جنس‌ها و   65  درصد تیره‌های گیاهی ایران وجود دارد و افزون بر این، زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری همچون مرال، شوکا، قوچ و میش، کل و بز، پلنگ، خرس قهوه‌ای و پرندگانی همچون هما یا کرکس ریش‌دار، دال، عقاب طلایی، دلیجه، کبک، تیهو، قرقاول و باقرقره است، عبور جاده‌ای پررفت و آمد از میان این پارک، حیات این گونه‌های گیاهی و جانوری را در معرض خطر و نابودی قرار می‌دهد، چرا که با احداث جاده مورد نظر، استفاده صحیح و حفاظت از پارک غیرممکن می‌شود از سوی دیگر، این تعریض جاده باعث نابودی پوشش گیاهی و بالطبع باعث بروز سیلاب‌های شدید می‌شود.
با  این همه، در واکنش به همه اعتراضاتی که از سوی تشکل‌ها، نهادها و افراد مختلف صورت می‌گرفت، مجری طرح جاده گلستان اعلام کرد: «طی  5/2سال گذشته، وزارت راه و  ترابری با هماهنگی کامل با سازمان حفاظت محیط‌زیست، بدون قطع حتی یک درخت، عملیات بازسازی جاده را پیش برده و در تمام مراحل طراحی و اجرای کار، کمترین خسارتی را به محیط‌زیست وارد نکرده است.»
مجری طرح‌ جاده گلستان تأکید کرده بود: «با پیشرفت پروژه، اصلاح پوزه‌های سنگی و قطع درختان معارض در مسیر دیوار حفاظتی ضرورت یافت که پس از کارشناسی‌های مشترک، در مهرماه امسال به توافق سازمان حفاظت محیط‌زیست و اعلام آن به وزارت راه رسید.»
تغییر بازی
اما به نظر می‌رسید همه آنچه که از سوی مجری طرح گفته می‌شود گریزگاه‌هایی برای ادامه  احداث جاده است و همچنان تأکید کارشناسان محیط‌زیست نه بر اصلاح نحوه اجرای جاده، بلکه تغییر مسیر و گذر آن از مرز شمالی پارک ملی گلستان است.
به نظر می‌رسد با موافقت اخیر وزیر راه اکنون زمینه رهایی جنگل گلستان از کابوس جاده فراهم شده باشد. البته این کابوس در حال حاضر همچنان بخش‌های دیگری از طبیعت ایران، از جمله منطقه حفاظت شده البرز مرکزی و پارک ملی لار (به خاطر جاده نور- لواسان) جنگل‌های هیرکانی مازندران (به خاطر جاده تهران- شمال)- پارک ملی ارومیه (به خاطر جاده عبوری از داخل دریاچه به پارک ملی (به خاطر اتوبان جدید کاشان- تهران) و چندین  طرح دیگر را دچار این کابوس کرده  است.