معبرین خواب، خوابش را به فرزندی عالم و پارسا تعبیر کردند. مرتضی پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی همراه پدرش به کربلا هجرت کرد. وی در کربلا از محضر شیخ حسین انصاری، شریف العلما، سید محمد مجاهد و... استفاده کرد. شیخ محمدحسن صاحب جواهر، در لحظات آخر عمر، شیخ مرتضی انصاری را به‌عنوان مرجع بعد از خود معرفی کرد و در نتیجه شیخ‌انصاری پس از فوت صاحب جواهر، زعامت و مرجعیت مردم را برعهده گرفت. میرزا حبیب‌الله رشتی، شیخ انصاری را می‌ستاید و درباره او می‌فرماید: شیخ 3چیز ممتاز داشت؛ علم، ریاست و تقوا. ریاست را به میرزا محمدحسن شیرازی و علم را به من داد و تقوا را با خود به گور برد. شیخ اعظم انصاری در 18جمادی‌الثانی 1281قمری درسن 67 سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش را در حجره غربی، متصل به باب قبله صحن امیرالمؤمنین به خاک سپردند.
1297 شمسی: لغو امتیاز خوشتاریا
خوشتاریا، امتیازنامه ملغی شده‌ای است که میان دولت ایران با یکی از اتباع روسیه منعقد شد. خوشتاریا، نام یکی از اهالی گرجستان و تبعه روسیه تزاری بود. او با کمک سفارت روسیه موفق شد در سال۱۹۱۷ امتیازنامه‌ای از وثوق الدوله در‌خصوص بهره‌برداری از تمامی معادن و اشجار، ازجمله نفت در استان‌های شمالی برای مدت 70سال بگیرد. براساس مفاد این قرارداد، 12درصد از سود حاصل از این امتیازنامه به دولت ایران می‌رسید. خوشتاریا مبلغی رشوه به دولت پرداخت کرد که وزیر فرهنگ وقت ، مبلغ رشوه را که به او رسیده بود، به‌عنوان کمک، به وزارتخانه متبوعش هدیه کرد. همین کار باعث شد که راز آشکار شود و از آنجا که مطابق اصل 24 قانون اساسی مشروطیت تمامی امتیازنامه‌ها باید به تصویب مجلس شورای ملی می‌رسید و مجلس در دوره فترت قرار داشت، لذا وزارت فواید عامه ، بطلان امتیازنامه مزبور را در اول خرداد ۱۲۹۷شمسی به اطلاع عموم رساند. این امتیاز بعدها توسط خوشتاریا به کمپانی نفت جنوب ( انگلستان ) فروخته شد و موجب بروز تشنجاتی در روابط ایران با همسایه شمالی شد.
1362 شمسی: شهادت مسیح کردستان
محمدبروجردی در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زمانی که عوامل داخلی ابرقدرت‌ها، فتنه و آشوب را در مناطق کردنشین به راه انداختند، با فرمان تاریخی حضرت‌امام(ره) مبنی بر مقابله و سرکوب ضدانقلاب، عازم پاوه شد. حضور وی در کردستان منشأ خیر و برکات زیادی شد. در کردستان تمام حرکات ضدانقلاب را به‌عنوان فرمانده عملیات زیر نظر داشت و در این مدت موفق شد که اکثر مناطق آلوده را پاکسازی کند. او زمانی به کردستان رفت که در اثر سیاست سازشکارانه دولت‌موقت و خیانت هیأت به‌اصطلاح حس نیت، جوانان حزب‌اللهی در این خطه به دست ضدانقلابیون ملحد، مظلومانه به شهادت می‌رسیدند. سردار شهید حاج همت در مورد نفوذ کلام او چنین گفته است: بودند برادرانی که در اثر فشار کار خسته شده بودند ولی بعد از چند دقیقه صحبت با شهید بروجردی، تمام مسائل آنها حل می‌شد و با دلی گرم و امیدوار دوباره سراغ کارشان می‌رفتند. سرانجام بروجردی در اول خرداد1362 درحالی که با عده‌ای دیگر از همرزمانش در مسیر جاده مهاباد- نقده حرکت می‌کردند بر اثر انفجار مین به آرزوی دیرینه‌اش رسید و به فوز عظیم شهادت نائل شد.
