نگاهی به شکل‌گیری گروهک تروریستی ریگی و خشونت‌های آن

اگرچه گروهک "جندالله" خود را مقاومت مردمی حامی حقوق بلوچ‌های اهل تسنن قلمداد می‌کرد و عبدالمالک ریگی در گفت‌وگوهایش با برخی از شبکه‌ها تاکید کرده بود که قصد جدایی طلبی از ایران ندارد و یک ایرانی است اما اقدامات تروریستی این گروهک موجب کشته شدن ایرانیان بی‌گناه زیادی اعم از نظامی و غیرنظامی شد. این اقدامات که صرفا به قصد فشار بر دولت مرکزی جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شد، تنها موجب تشدید ترس، ناامنی و خشونت گرایی در این مناطق شد، ضمن آنکه زمینه را برای فعالیت‌های گروهک‌های تروریستی مشابه دیگر فراهم می‌کرد، این مسایل قطعا بر شیوه زیست اجتماعی و اقتصادی مردمان استان سیستان و بلوچستان و به ویژه بر زندگی خود بلوچ‌ها تاثیرات نامطلوبی داشت.

استان سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرقی ایران از دو منطقه سیستان و بلوچستان تشکیل می‌شود که منطقه سیستان شامل سه شهرستان زابل، زهک و شهرستان هیرمند است. منطقه بلوچستان از زاهدان که مرکز استان است، شروع می‌شود و شهرستان‌های زاهدان، خاش، سراوان، ایرانشهر، سرباز، نیکشهر، چابهار و کنارک را در بر می‌گیرد.

اگر چه عبدالمالک ریگی خود اهل یکی از طایفه‌های بلوچ به نام ریگی و سنی مذهب بود اما اقدامات این گروهک نباید موجب شکل‌گیری نگرشی منفی نسبت به قوم باسابقه و زحمت‌کش بلوچ شود که دارای فرهنگ و زبانی باستانی است، یا موجب ایجاد شکاف و اختلافات مذهبی با برادران و خواهران اهل تسنن شود. این موضوعی است که مقامات مسوول ایرانی بارها بر آن تاکید کرده‌اند، مثلا مولوی اسحاق مدنی - مشاور رئیس جمهور در امور اهل سنت در گفت‌وگویی مطرح می‌کند: "به طور حتم آمریکایی‌ها و تندروها از تحرکات ریگی استفاده می‌کنند اما حرکات او نه سیاسی است نه مذهبی، بلکه از روی شرارت است.

صادقی، معاون سیاسی امنیتی استاندار نیز عامل جنایت در تاسوکی را فردی بی‌سواد می‌داند که از سوی دشمن شناسایی و آموزش داده شد. وی با اشاره به حادثه تاسوکی و پس از آن حادثه دارزین تاکید کرد که دست استکبار پشت این جریان‌ها بود و ربطی به مسایل بومی و غیربومی بودن استان ندارد.

اگرچه موارد متعددی از اقدامات تروریستی در چهار سال گذشته رخ داده است عمده‌ترین موارد این اقدامات را گروهک جندالله بر عهده گرفته بود.

اولین گروگان‌گیری، 7 دی 84 در سرباز

‌9 مرزبان ایرانی در تاریخ ‌7 دی‌ماه سال 84 توسط اشرار در شهرستان سرباز گروگان گرفته می‌شوند. چند روز بعد گروگان‌گیران یکی از آنها را که سنی‌مذهب بود، آزاد می‌کنند.

این خبر در دوازدهم دی ماه سال 84 از سوی دکتر الهام، سخنگوی دولت تایید می‌شود. او در پاسخ به سوال خبرنگاری که پرسید برخی از اخبار موید آن است که تعدادی از سربازان ایرانی در مرز ایران و پاکستان از سوی برخی اشرار دزدیده شده و همین اشرار نیز اعلام کرده‌اند که تعدادی از اعضای آنها در خاک ایران در زندان به سر می‌برند، دولت برای آزاد کردن سربازان وطن چه اقداماتی انجام داده است؟ گفت:‌ مرزنشینان کشور در راستای ایجاد امنیت در کشور، هم‌چنین کسانی که شما از آن‌ها نام بردید، یعنی سربازان، خدمات ویژه‌ای به ملت می‌دهند. همه آنها برای ما غنیمت هستند. وزارت کشور این مساله را با تمام قوا و به صورت همه‌جانبه پی‌گیری می‌کند و امیدواریم به شکل مطلوب و با حفظ جان این گروه زحمت‌کش این مسأله خاتمه پیدا کند.

28 روز بعد یعنی در 10 بهمن 84 علی جنتی، معاون سیاسی وزیر کشور از تحویل هفت مرزبان گروگان گرفته شده توسط اشرار در منطقه سیستان در شهرستان سرباز به مقامات ایرانی خبر می‌دهد و می‌گوید: استوار نامجو که قبلا از سوی گروگان‌گیران ادعا شده بود کشته شده، تحویل نشده است، اما مقامات ایرانی خواستار تحویل وی یا پیکرش از جانب اشرار شدند.

روابط عمومی وزارت کشور نیز در همان تاریخ اعلام کرد که این افراد طی یک سلسله اقدامات فنی امنیتی اطلاعاتی با تلاش معتمدان و بزرگان طوایف ذی‌ربط، دولت مرکزی و محلی پاکستان و مجموعه دستگاه‌های امنیتی کشور به‌ویژه هیات اعزامی اخیر به پاکستان، بدون ارایه‌ی هیچ‌گونه امتیازی به گروگان‌گیران آزاد شدند.

ماجرای تاسوکی در 25 اسفند 84

در بیست و پنجم اسفند 84، ماجرای معروف به "تاسوکی" رخ داد. حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان در مجلس، فردای آن روز، کشته شدن 21 نفر از مردم زاهدان و زخمی شدن 5 نفر دیگر در محور زابل - زاهدان را تایید می‌کند و می‌گوید این حادثه به دست اشراری که با لباس مبدل نیروی انتظامی و ماشین و امکاناتی شبیه نیروی انتظامی بودند رخ داده است. این افراد به بهانه‌ی کنترل کارت شناسایی و کنترل ماشین‌ها مسیر را بستند.

وی ادامه می دهد: اشرار جلوی چشم زنان و کودکان، مردان را از ماشین‌ها پیاده می‌کنند و دست‌ها و چشم‌های آنها را می‌بندند و در فاصله‌ی 20 متری از محل، آنها را ناجوانمردانه به رگبار می‌بندند و 21 نفر را به شهادت می‌رسانند.

وی با اعلام زخمی شدن 5 نفر دیگر و این‌که این مجروحان تحت درمان قرار گرفته‌اند، تصریح می‌کند: ظاهرا اشرار شب گذشته بعد از انجام عملیات ناجوانمردانه خود، شبانه به افغانستان گریخته‌اند.

در تاریخ 4 مرداد 85، دری نجف آبادی، دادستان کل کشور خبر داد: حدود چهار نفر از کسانی که در حادثه تاسوکی گروگان گرفته شده بودند، آزاد شدند و دو، سه نفر دیگر بیشتر در اسارت نیستند(8). در تاریخ 8 مرداد 85 مرحوم جمال کریمی‌راد، سخنگوی وقت قوه‌ی قضاییه از صدور حکم اعدام برای متهم دستگیر شده در پروند‌ه‌ی جنایات تاسوکی خبر داد و گفت: این حکم در محل وقوع جنایت اجرا خواهد شد. در این پرونده غیر از مورد اعلام شده، متهم دیگری به دستگاه قضایی تحویل نشده است.

جنایت دارزین در 23 اردیبهشت 85

واقعه دارزین در تاریخ 23 اردیبهشت ماه 85 به وقوع پیوست. شنبه مقارن ساعت 21:15 در کیلومتر 35 محور «بم ـ کرمان» در دو راهی «دارزین»، اشرار مسلح 12 تن از هموطنانمان را کشتند. در این حادثه، اشرار مسلح که گفته می‌شود، تعداد آنها 8 تن بوده، در حالی که پوشش ماموران انتظامی را بر تن داشتند، با متوقف کردن 4 دستگاه خودرو عبوری و پیاده کردن سرنشینان، همگی را از ناحیه سر به گلوله بستند.

بدین ترتیب در حالی کشتار هموطنان به وقوع پیوست که دو تن از افرادی که سوار بر خودرویی در حال عبور از محل جنایت بودند، علیرغم اصابت گلوله به خودروشان موفق به فرار شده و با مراجعه به نزدیک‌ترین پاسگاه انتظامی، ماموران را در جریان حادثه قرار دادند.

در این حال ماموران با حضور در منطقه «دارزین»، در حالی که جست‌و‌جوها را برای یافتن اثری از حادثه آغاز کرده بودند با اجساد کشته‌شدگان داخل گودالی در حوالی جاده «بم ــ کرمان» مواجه شدند.

از سوی دیگر بنا بر گزارش‌های دریافتی از صحنه وقوع جنایت، اشرار مسلح پس از به قتل رساندن سرنشینان خودروها، با مسدود کردن مسیر، اقدام به آتش زدن خودروی قربانیان کرده بودند و در تمامی این مدت، عاملان جنایت، پسر‌بچه‌ 12 ساله‌ای که تنها شاهد قتل‌عام بود را به تیر چراغ برق بسته بودند.

بر اساس این گزارش در حالی‌که ردیابی‌های صورت گرفته جهت دستگیری اعضای گروهی موسوم به «فداییان اسلام» ادامه داشت، سرانجام در آخرین اطلاع رسانی‌ها در این خصوص، سردار احمدی‌مقدم، فرمانده ناجا درخصوص دستگیری عوامل تروریستی شرق کشور، اعلام کرد: تاکنون 7 تن از عوامل تروریستی حادثه اخیر«بم ــ کرمان» دستگیر، 6 تن کشته و سه تن متواری شده‌اند.

پس از گذشت حدود 87 روز از جنایت «دارزین»، عصر 16 مرداد 85 یکی از عوامل این حادثه تروریستی به نام «نجیب‌علی کرزه‌ای» به دار مجازات آویخته شد.

در آن زمان طبق نظر جانشین قرارگاه عملیاتی رسول اکرم (ص) در خصوص وضعیت «عبدالمالک ریگی»، وی بر اساس رد یابی‌های صورت گرفته، در خارج از مرز و جایی بین پاکستان و افغانستان است که به دلیل محدودیت‌های مرزی نمی‌توانیم وارد عمل شویم.

گروگان گیری سراوان 87

در نیمه شب 24 خرداد امسال، گروهی از اشرار و عوامل گروهک تروریستی جندالله در کمین غافلگیرانه‌یی، 16 نفر از کارکنان ناجا را در اطراف سراوان، به گروگان گرفته و آنان را به کشور پاکستان انتقال دادند که به گفته محمدزاده فراهانی، معاون سیاسی اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان، گروگان‌گیری این افراد به دلیل غافلگیری و اعتماد کارکنان به افرادی که نمی‌دانستند عوامل چه کسانی هستند، صورت گرفت.

سردار احمدرضا رادان، جانشین فرمانده نیروی انتظامی نیز در تاریخ 15 آذر 87 گفت: متاسفانه تمامی گروگان‌های حادثه سراوان به دست گروهک تروریستی عبدالمالک ریگی به شهادت رسیده‌اند.

بمب‌گذاری در مسجد علی ابن ابی طالب(ع) در خرداد 88

اما اقدام تروریستی دیگر این گروهک در استان سیستان و بلوچستان در آستانه دهمین انتخابات ریاست جمهوری انجام شد. در این انفجار در مسجد علی ابن ابیطالب (ع) زاهدان تعداد 21 تن شهید شدند. همچنین 182 تن مجروح شدند که 87 تن از این افراد به صورت سرپایی مداوا و از بیمارستان‌های زاهدان ترخیص شدند. همان زمان ، رییس دادگستری کل استان سیستان و بلوچستان از بازداشت یکی از عوامل این انفجار خبر داد.

وی با بیان این‌که این فرد دستگیر شده احتمالا با گروهک‌ ضد انقلاب در ارتباط بوده، گفت: عمده‌ترین گروهک‌هایی که اقدام به عملیات تروریستی در این استان می‌کنند گروهک مالک هستند؛ اما هنوز به نتیجه قطعی نرسیده‌ایم که این انفجار توسط این گروهک انجام شده باشد .

پس از این حادثه شهریاری نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی درباره حادثه انفجار بمب در زاهدان گفت: قطعا عوامل این حادثه وهابیون هستند. جریحه‌دار کردن احساسات شیعیان مهم‌ترین هدف وهابیون و سلفیون است به همین منظور مردم باید مراقب باشند تا در دام توطئه و تفرقه قومی و مذهبی دشمنان گرفتار نشوند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در پی حادثه خونین تروریستی در زاهدان در پیام تسلیتی با اشاره به آلوده بودن دست طراحان سیاسی برخی قدرت‌های مداخله‌گر و دستگاه‌های جاسوسی آنان به ایجاد فتنه و برادرکشی میان مسلمانان بر هوشیاری مردم، پیگیری مسوولان و توجه کافی به توطئه دشمنان با حفظ یکپارچگی و وحدت اسلامی و ملی تاکید کردند.

به شهادت رساندن جمعی از فرماندهان سپاه

آخرین اقدام تروریستی مهم این گروهک که مسوولیت آن را برعهده گرفت، در تاریخ 26 مهر 88 به انجام رسید. در این اقدام تروریستی جمعی از فرماندهان سپاه از جمله سردار شوشتری جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه و سردار محمدزاده فرمانده سپاه پاسداران سیستان و بلوچستان به شهادت رسیدند.

محمد مرزیه دادستان زاهدان، در گفت‌وگویی که دو روز بعد با ایسنا انجام داد، گفت:‌ "تاکنون در پی این اقدام تروریستی 41 نفر شامل دو فرمانده‌ی ارشد، 21 نفر مردم عادی، سران قبایل و طوایف و فرماندهان سپاه به شهادت رسیده‌اند اما آماری از تعداد مجروحان در دست نیست"

دادستان زاهدان همچنین در تاریخ 25 آذر اظهار کرد: "طبق آخرین سندی که ده روز پیش به دست آوردیم همکاری سرویس اطلاعاتی پاکستان با گروهک مالک روشن شده است و علی‌رغم سفرهای دولت باز هم این موضوع اتفاق افتاده است"

نتایج تلاش‌ها و اقدامات نیروهای قضایی و امنیتی ایران در روز سه شنبه 4 اسفند 88 به بازداشت عبدالمالک ریگی انجامید و سرکرده گروهک تروریستی جندالله در نهایت امروز -یک شنبه 30 خرداد 89 - اعدام شد.