باید از هر درس کتاب فارسی 2 بار بنویسید، ... مسئله ریاضی، ... تاریخ و جغرافی، علوم و... هم همین‌طور. همه باید این تکالیف را به‌طور کامل انجام بدهند و پس از تعطیلات عید بیاورند. اگر دانش‌آموزی ننوشت حق ندارد سر کلاس بیاید. در ضمن حواستان باشد یک یا چند خط در میان ننویسید.» این حرف‌های خانم یا آقای معلم بود که معمولا پس از امتحانات ثلث دوم- که اسفند ماه برگزار می‌شد و با خانه تکانی توأم بود- شنیده می‌شد.
آن وقت‌ها امتحانات 3 ثلثی بود و ثلث دوم همیشه تا اواخر اسفند ماه طول می‌کشید و تا می‌خواستی نفسی تازه کنی بحث تکلیف عید مطرح می‌شد و باقی ماجرا. با اعلام تکلیف عید، غمی بزرگ در کنج دلمان لانه می‌ساخت؛ اگر بخواهیم همه روزهای عید مشق بنویسیم هم تکلیف عید تمام نمی‌شود. به راستی مشق یا تکلیف عید از مسائلی بود که دانش‌آموزان دیروز و پدران و مادران امروزی با آن دست به گریبان بودند.
روزهای نخست تعطیلات عید نوروز با شادی‌های مثال زدنی همراه بود. با رسیدن به روزهای پایانی و چند روز مانده به سیزده‌بدر آن غصه‌ای که کنج دلمان لانه کرده بود ذهن و اندیشه‌مان را به‌خود معطوف می‌کرد و چون اغلب مشق‌ها را ننوشته بودیم این غصه هر روز بزرگ‌تر می‌شد و تعطیلات دیگر آن لذت روزهای نخست را نداشت.
3-2 شب مانده به سیزده بدر سعی می‌کردیم هر طور شده جبران کنیم. در شروع کار یک سطر در میان می‌نوشتیم، اما وقتی که احساس می‌کردیم با این شیوه به جایی نمی‌رسیم، چند سطر در میان می‌نوشتیم و در هم که معلم متوجه نشود چه اتفاقی افتاده است، دست آخر هم هزار و یک بهانه که معلمان هم با آنها آشنا بودند و همه فوت آب بودند.
اما در چند سال اخیر تکالیف آنچنانی به یک «پیک» ناقابل چند صفحه‌ای که دانش‌آموزان تنها باید جاهای خالی را پر کنند و نهایتا یک یا دو نقاشی هم چاشنی آن کنند تبدیل شده آن هم با کلی غرولند که بابا... .
باید پذیرفت که تکلیف عید، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین مولفه‌ها یا ابزار برای یادگیری و تحقق اهداف برنامه درسی به شمار می‌رود به شرط اینکه نحوه استفاده از آن را بدانیم. برای مثال مقدار تکلیف باید متعادل باشد تا ذوق و شوق دانش‌آموزان را در ایام نوروز از بین نبرد. پیک شادی باید تا حد ممکن کم حجم و پر محتوا باشد تا دانش‌آموز به راحتی بتواند آن را حل کند.
همچنین طول زمان انجام تکلیف متناسب با ویژگی‌های دانش‌آموزان باشد و طول زمان مناسب برای انجام تکالیف دانش‌آموزان ابتدایی بیشتر از یک تا یک و نیم ساعت نباشد.
پیک نوروزی تمرین تثبیت و خلاقیت آموزشی است. گروهی آن را موجب زجر و مصیبت دانش‌آموزان و گروهی نیز آن را عامل ایجاد تضاد در خانواده‌ها می‌دانند.
موافقان طرح پیک نوروزی بر این باورند که تعطیلات 17-16 روزه در میانه سال تحصیلی، وقفه‌ای در امر آموزش ایجاد می‌کند که جبران آن به زمانی طولانی نیاز دارد و در واقع چرخه آموزش را در حساس‌ترین روزهای سال تحصیلی به تعطیلی می‌کشاند. به‌نظر آنان، پیک‌های نوروزی با وجود مشکلات احتمالی، دانش‌آموزان را در روزهای نسبتا طولانی تعطیل، به مطالعه وادار می‌کند. اگر تکلیف به دانش‌آموزان داده نشود اغلب دانش‌آموزان از درس و مدرسه فاصله می‌گیرند و پس از این تعطیلات باید معلمان بخشی از وقت کلاس را صرف کنند تا مجددا شاگردان به وضعیت پیش از تعطیلات برگردند.
در نقطه مقابل مخالفان پیک نوروزی نیز بر این باورند که پیک‌ها و تکالیف شب عید، اضطراب در دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان ایجاد می‌کنند. این گروه با اشاره به محتوای پیک‌های نوروزی چند سال گذشته اعلام کردند که اشتباهات فراوانی در تنظیم پیک‌ها وجود داشته است.
نحوه نگرش و برخورد معلمان با این پیک‌ها قابل توجه است. به گفته آنان در بسیاری از موارد، تصحیح مطالب پیک‌ها فراموش می‌شود و خود معلمان هم به کارایی این تکالیف اعتقاد چندانی ندارند.
ویژگی‌های پیک
تکالیف باید با توجه به توانایی‌های دانش‌آموزان تهیه و تنظیم شود. وجود پیک‌های نوروزی در تعطیلات نوروزی لازم است تا فاصله آموزشی ایجاد شده را جبران کند. همچنین باید محتوای پیک‌ها جذاب و منطبق با ذوق دانش‌آموزان باشد تا انگیزه لازم برای حل این مطالب در دانش‌آموزان ایجاد شود.
اغلب دانش‌آموزان توجه چندانی به محتوای پیک نوروزی ندارند و آن را پیش از رسیدن عید نوروز به کمک پدر، مادر و بزرگ‌ترها حل می‌کنند و تا روز 14 فروردین آن را کنار می‌گذارند. غافل از اینکه هدف طراح چه بوده است. شاید هم این مشکل ناشی از دوری طراحان از حال و هوای عید و روحیه دانش‌آموزان و خانواده‌ها باشد. پیک نوروزی باید دست‌کم حس علاقه‌مندی به درس را در دانش‌آموزان افزایش دهد که چنین نیست. پیک‌های نوروزی نباید صرفا برای رفع تکلیف باشد.
در تهیه محتویات پیک نوروزی باید دقت شود تا استرس به دانش‌آموزان وارد نشود. بهتر است که معلمان چند روز مانده به ایام تعطیل، خلاصه دروس را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند تا آنها در این ایام از مطالب خلاصه شده استفاده کنند.تکالیف نوروزی نباید بچه‌ها را از تفریح دور کند و استرس زیادی را برای آنها ایجاد کند.
اولویت‌ها
اولین اولویت در تعیین تکلیف آموزشی باید هدف‌ها و مقاصدی باشند که دنبال می‌شوند. با وجود این، معلم باید اطمینان داشته باشد که این تکلیف برای دانش‌آموزان نه چندان مشکل و نه خیلی آسان است.
م. صالحی، کارشناس آموزش‌و‌پرورش در این‌باره گفت: وقتی که بچه‌ها پیک شادی را حل می‌کنند، کم و بیش درس‌هایی را که در طول سال خوانده‌اند مرور می‌کنند. او تأکید کرد: اگر خانواده‌ها نیز تا حدودی پیگیر پیک شادی باشند تا هر روز فرزندشان حتی شده 30 دقیقه وقت به درس و مشق اختصاص دهد دیگر نیازی نیست که معلم پس از تعطیلات عید مطالب گذشته را مجددا توضیح دهد.
سیاست یک بام و دو هوا
رویکرد مسئولان آموزش‌و‌پرورش درباره تکلیف عید متغیر بوده است. وزارت آموزش‌و‌پرورش طی سالیان متمادی بر اجباری بودن توزیع و انجام این پیک نوروزی(شادی) اصرار می‌کرد، به‌طوری که این مسئله به موضوعی بحث‌برانگیز در میان مدارس و خانواده‌ها بدل شد. سال 84 اعلام شد که نوروز ۸۵ آخرین سال انتشار و توزیع پیک‌های نوروزی با هدف تکالیف اوقات فراغت دانش‌آموزان ایرانی خواهد بود که این چنین نشد.
به‌نظر می‌رسد وزارت آموزش و پرورش با توجه به انتقادها و اعتراض‌ها به تکالیف نوروزی،
انعطاف پذیر شده است. البته این موضوع از 2 سال پیش نمود بیشتری یافت و رسما اعلام شد که تهیه، تدوین و توزیع پیک‌های نوروزی اختیاری است و سازمانهای آموزش‌و‌پرورش استان‌ها مجاز هستند با توجه به شرایط منطقه خود در‌این‌باره اقدام کنند. الگو و ملاک‌های مدنظر وزارتخانه نیز برای پیک‌های نوروزی به سازمانهای آموزش‌و‌پرورش استان‌ها ابلاغ می‌شود. براین اساس، سازمان آموزش‌و‌پرورش استان‌ها براساس موقعیت بومی و جغرافیایی می‌توانند در این باره تصمیم بگیرند.
شکست طرح پیک نوروزی متمرکز
طرح پیک نوروزی آنطور که طراحان اندیشیده بودند موفقیت‌آمیز نبوده است. پیک نوروزی بدون توجه به فرهنگ، جغرافیا، وضعیت خانوادگی و روحیه دانش‌آموزان تدوین و توزیع می‌شود. شاید به همین دلیل پس از چند سال اصرار بر این کار، بحث تولید و توزیع آن به سازمانهای آموزش‌و‌پرورش استان‌ها واگذار شد.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌و‌پرورش
در این باره اذعان کرد: با نظرسنجی متمرکزی که درباره تدوین پیک نوروزی در وزارتخانه داشتیم، به این نتیجه رسیدیم به اهدافی که در قالب این پیک‌ها دنبال می‌کردیم نخواهیم رسید.
سر‌درگمی آموزش‌و‌پرورش
با آنکه چند سالی است تهیه، تدوین و توزیع پیک‌نوروزی به سازمانهای آموزش و پرورش استان‌ها واگذار شده اما وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که «پیک‌های نوروزی امسال به‌صورت متمرکز در وزارت آموزش و پرورش تهیه می‌شود.»البته فاطمه قربان، پس از انتصاب به معاونت آموزش ابتدایی سخنان وزیر را به نوعی اصلاح کرد و گفت: «قرار نیست پیک‌های نوروزی به‌صورت متمرکز در وزارتخانه تولید شود و همچون سال‌های گذشته مسئولان استانی آموزش‌و‌پرورش در این زمینه اقدامات لازم را دنبال می‌کنند.» امسال هم دانش‌آموزان پیک نوروزی دارند و این قصه همچنان ادامه دارد.
