در همان زمان بود که بحث‌های زیادی در مورد زلزله و حواشی آن پیش آمد و این موضوع مسئولان را واداشت تا جدی‌تر در این مورد فکر کنند. اما با خوابیدن تب و تاب زلزله این موضوع نیز به آرامی در شهر پر هیاهوی تهران رسوب کرد.
براساس زلزله‌هاى رخ داده در یک قرن گذشته در تهران، برخى معتقدند که دوره تکرار این واقعه اکنون با تأخیر مواجه شده است. بررسیهای آماری اطلاعات تاریخی دوره بازگشت زلزله‌ای با بزرگی ۷ ریشتر در تهران را حدود ۱۵۰ سال می‌داند، در حالی که از وقوع آخرین زلزله بالای ۷ریشتر در این منطقه نزدیک به ۱۸۵ سال گذشته است.
یعنی زلزله ۷ ریشتری تهران نزدیک به ۳۵ سال تأخیر داشته است یا به عبارت دیگر تهران ۳۵ سال است که یک زلزله بالای ۷ ریشتر را انتظار می‌کشد. شاید به نظرتان انتظار برای رخ دادن این اتفاق کمی عجیب برسد اما بد نیست بدانید که به گفته برخی از کارشناسان هر چه این زلزله دیرتر اتفاق بیفتد انرژی ذخیره شده در گسل‌ها بیشتر می‌شود و قدرت و بزرگی زلزله را افزایش می‌دهد بالاخره روزی تهران به خاطر یک زلزله چند ریشتری خواهد لرزید و اگر به فکر نباشیم این لرزه می‌تواند کل پایتخت را با خاک یکسان کند.
زلزله یک پدیده طبیعی است که در همه جای دنیا رخ می‌دهد مثل وزش بادهای پاییزی که در پاییز برایتان دلپذیر است؛ اما وقتی شدت این باد به حدی برسد که آنتن تلویزیونی که محکم بسته نشده را بلغزاند دیگر دلپذیر نیست، همین مثال کافی است که بدانیم چرا شنیدن لغت زلزله لرزشی در تنمان ایجاد می‌کند و هرگز نمی توانیم شیرینی نداشته‌اش را احساس کنیم؛ زمانی که زمین سفت و محکم، سست می‌شود و همه چیز به این سو و آن سو تاب می‌خورد هیچ چیز هیجان انگیزی در درون ما شکل نمی‌گیرد و بیش از هر زمان دیگری با وحشت ویرانی داشته‌هایمان فرو می‌ریزیم.
زلزله که یک پدیده طبیعی می‌تواند باشد در هیچ یک از پایتخت‌های دنیا به اندازه تهران اینچنین ترس‌آور نیست و فاجعه به بار نخواهد آورد.
براساس مطالعات و بررسیهای انجام شده توسط مرکز مطالعات زلزله و زیست‌محیطی تهران بزرگ وابسته به شهرداری تهران، که با همکاری آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) انجام گرفته است، درصورت فعال شدن گسل‌های تهران، بزرگترین آسیب ناشی از زلزله در تاریخ بشر در تهران روی خواهد داد.
باید در نظر داشت که در مورد زمان و مکان دقیق زلزله به طور حتم و یقین نمی‌توان اظهار نظرکرد.حالا تصور کنید که زلزله‌ای با حدود 7 ریشتر در تهران رخ دهد، آن‌گاه خواهید دید که چگونه اغلب بناهای فرسوده و قدیمی فرومی‌ریزد، خیابان‌های تنگ و باریک مسدود می‌شوند و...
شهر تهران دقیقاً در وسط اجتماعی از گسل‌ها بنا شده؛ گسل‌هایی که از قضای روزگار همگی فعال هم هستند و هر آن امکان وقوع زلزله در آنها وجود دارد. شاید بارها از خودتان پرسیده باشید با توجه به تمرکزگرایی و انباشته شدن همه امکانات، تجهیزات، نیروها، بیشترین بودجه و تعداد خانوار فزاینده در تهران، که در صورت وقوع زلزله همه در زیر میلیاردها تن خاک مدفون خواهند شد، چاره چیست؟
بر اساس نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، که در اردیبهشت‌ماه سال 1383 وهمزمان با زلزله تهران در آن زمان صورت گرفت، 82 درصد از شهروندان تهرانی میزان آمادگی خودشان در مقابل زلزله کم اعلام کردند و مطابق این نظرسنجی، 59 درصد از شهروندان تهرانی از وقوع زلزله تا حد بسیار زیادی احساس نگرانی می‌کنند و متأسفانه 78 درصد از مردم شهر تهران در خصوص راه‌های ایمنی هنگام بروز زلزله، اصلاً و یا در حد بسیار کمی اطلاع دارند.
این آمارها کافی است تا به این نتیجه برسیم که شهرداری، وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی بیشتر از هر زمان دیگری باید در این زمینه فعالیت کنند.
حبیب‌اللهیان، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران با توجه به مسئولیت اساسی که در طرح جامع تهران بر عهده دارد معتقد است در رابطه با مقابله با زلزله مسایل مختلف و با اهمیتی وجود دارد، که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد به همین دلیل در زمان تهیه طرح جامع و تفصیلی تهران در مورد زلزله، مطالعه با حساسیت بیشتری صورت گرفته و راهکارهای لازم برای توجه به این موضوع در این طرح برای تهران گنجانده شد.
از سوی دیگر حبیب‌اللهیان ضوابط و مقررات ساخت و ساز سختگیرانه را در تهران مهمترین راه مقابله با زلزله می‌داند که باید به آن توجه کرد و می‌گوید: مطالعه‌ای که در طرح جامع و تفصیلی در این زمینه صورت گرفته، با تکیه بر اطلاعات موجود از تهران مطلوب بوده، اما زلزله در تهران از حساسیت بالایی برخوردار است و از این رو باید به آن مداوم پرداخته شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران توضیح می‌دهد که رسیدن به اطلاعات موضوعی، عمیق، دقیق و خاص در مورد زلزله نیازمند قرار گرفتن آن به صورت یک پروژه بسیار بزرگ، سنگین و جداگانه بود که چنین مطالعه‌ای در این مورد از سوی هیچ سازمانی صورت نگرفته، با این وجود تیم بررسی کننده موضوع زلزله تلاش کردند کامل‌ترین بررسی را بر مبنای آخرین اطلاعات مستند و قابل قبول انجام دهد تا نکته مبهمی در مورد نحوه برخورد با آن باقی نماند.
مطالعات زلزله توسط یک تیم تحلیل، جمع‌آوری و تلفیق شده و بر اساس آن پهنای زلزله، ضوابط و مقرارت را برای مسئولان این حوزه ارائه داده‌است.به گفته حبیب‌اللهیان این ضوابط کلی در طرح جامع و تفصیلی لحاظ و در آن مشخص شده که بایستی ساخت و ساز به چه نحوی، چه جاهایی و با چه اصولی صورت گیرد.
موضوعی که در مورد مقابله با زلزله از اهمیت خاصی برخوردار است، نحو مقابله با زلزله است، از این رو پیش از هر چیزی باید بدانیم که گسل‌هایی که در اکثر نقاط تهران پراکنده شده، در چه جاهایی قرار گرفته و سپس به مدیریت آن پرداخت، مدیر مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با تاکید به این موضوع، گفت: مدیریت گسل‌ها این امکان را فراهم می‌کند تا میزان آسیب و خسارت ناشی از زلزله پایین بیاید.
با این وجود شهرداری علاوه بر بررسیهای خود در طرح جامع و تفصیلی پروژه شهری دیگری را آغاز کرده که بر مبنای آن مطالعه عمیق‌تری در رابطه با زلزله انجام دهد تا با تکیه بر دستاورد آن مطالعه طرح‌های تفصیلی و جامع را تکمیل‌تر و دقیق‌تر کند.
حبیب‌اللهیان با اشاره به اینکه دقیق‌سازی مسأله زلزله منوط به مطالعات تقدیقی و تکمیلی است، گفت: مسأله دوم در این زمینه کیفیت ساخت و ساز در تهران است که این موضوع ارتباطی با طرح جامع و تفصیلی ندارد چون این طرح تنها می‌تواند مشخص کند که در هر نقطه از تهران ساختمان‌ها به چه صورت و با چه تراکمی ساخته شود و کیفیت ساخت و ساز باید از سوی سازمان‌های مربوطه کنترل شود.
در مورد ساختمان‌سازی نکته اساسی کیفیت ساخت و سازی است که در موضوع زلزله دخالت دارد یعنی فونداسیون، اسکلت و تمام سازه‌ها که قرار است از زمین بالا بیاید و در واقع می‌خواهد یک ساختمان را تشکیل دهد باید مورد بررسی قرار گیرد تا در مقابل زلزله مقاوم شود.
معاون شهرسازی و معماری شهر تهران با تاکید بر اینکه کیفیت ساخت و ساز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، گفت: طرح‌های شهرسازی مانند طرح جامع و تفصیلی تنها نوعی کاربری و تراکم را در ساخت و ساز مشخص می‌کند اما ساختمان‌سازی که یک پدیده کاملاً فنی و حرفه‌ای است باید از نظر کیفیت در ساخت بررسی شود تا ساختمان‌ها در مقابل زلزله مقاوم باشند.
وی با اشاره به اینکه مسئولیت این کار در شهرداری به عهده معاونت معماری و شهرسازی است، ادامه داد: مسئله ساخت و ساز به عوامل مختلفی مرتبط است که برای مقابله با زلزله باید به همه آنها توجه کرد.
حبیب‌اللهیان عوامل مؤثر در ساخت و ساز را علاوه بر شهرداری؛ مالکین، سرمایه‌‌گذاران، طراحان و ناظران دانست که با نحوه ساخت ساختمان به طور مستقیم درگیر هستند و شهرداری بر همه این نظارت‌های جزیی باید نظارت عالیه داشته باشد.
به گفته وی در این فرآیند مهندسین ناظر در سازمان نظام مهندسی و افراد و مسئولان در وزارت مسکن و شهرسازی باید ضوابط و مقررات ملی در این رابطه را در اختیار این افراد بگذارند تا آنها نیز بر اساس این ضوابط کار ساخت و ساز را انجام دهند.طبق گفته‌های او باید یک مجموعه دست به دست هم بدهند تا بتوان روند خوب و با کیفیتی را در ساخت و ساز پیش گرفت.
حبیب‌اللهیان معتقد است اگر مقاوم‌سازی جدی گرفته شود و همه سازمان‌ها دست به دست هم بدهند تا ساختمان‌ها مقاوم ساخته شود دیگر زلزله چه اهمیتی می‌تواند داشته باشد.
در این میان ژاپن با زمین لرزه‌هایی که به طور پیوسته و مدام شهرهای آن به ویژه پایتخت این کشور را به لرزه در می‌آورد و مقدار آسیبی که به خاطر این اتفاق به ساختمان‌های آن وارد می‌شود مثال خوبی است، میزان نگرانی ساکنان شهرهای زلزله‌خیز این کشور بسیار پایین است، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران در این مورد معتقد است: تنها دلیل این موضوع اهمیت ویژه‌ای است که آنها به کیفیت ساختمان‌سازی داده و به آن پرداخته‌اند به همین دلیل زلزله برای آنها اهمیتی ندارد.
در واقع با مقاوم‌سازی و رعایت مشخصات فنی می‌توان با موضوع زلزله کنار آمد، او می‌گوید: پدیده ساخت و ساز و رعایت اصول آن نه تنها در موضوع زلزله بلکه در بالا بردن کیفیت زندگی شهری تأثیر بسزایی دارد.
حبیب‌اللهیان در مورد فعالیت‌های شهرداری در این زمینه می‌گوید: برای اولین بار بین معاونت شهرسازی و انجمن تولیدکنندگان بتن استاندارد موافقت‌نامه‌ای امضا شده که به استناد آن از بتن‌های با کیفیت و استاندارد بالا و مطابق با استاندارد‌های جهانی در ساختمان‌های پایتخت استفاده شود و در عین حال با همکاری نیروی انتظامی اجازه نخواهیم داد تا بتن غیراستاندارد در شهر تردد کند.
توجه به دو بعد در ساخت و ساز را نباید فراموش کرد؛ یکی مکان‌یابی و دیگری همکاری دستگاه‌های دست‌اندرکار در این زمینه.
