همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: خشکسالی دیگر یک پدیده استثنایی نیست؛ بسیاری از مناطق جهان از ایران گرفته تا آفریقا و خاورمیانه با کاهش بارندگی و افت شدید منابع آب روبهرو هستند. افزایش دما، تغییرات اقلیمی، تخریب جنگلها، گسترش کارخانهها و صنایع سنگین و انتشار گازهای گلخانهای، همگی در کاهش بارش طبیعی نقش دارند. در این میان، دانشمندان به راهکاری به نام بارورسازی ابرها روی آوردهاند؛ روشی که با پاشیدن ذراتی مانند یدید نقره یا نمک به درون ابرها، قطرات آب را تحریک میکنند و باعث بارش باران خواهند شد. اما آیا این فناوری معجزهگر واقعاً میتواند آسمان خشک را بارانی کند؟
چرا در بعضی مناطق باران نمیبارد؟
بارش باران وابسته به عوامل متعددی است: وجود رطوبت در هوا، شکلگیری ابرها، جریانهای جوی و دمای مناسب. در مناطق خشک، معمولاً یکی از این عوامل دچار اختلال است. بهعنوانمثال، نبود منابع آبی و رطوبت کافی، یا وجود جریانهای جوی که ابرها را پیش از باریدن پراکنده میکند، میتواند مانع بارش شود.
بیشتر بخوانید :
- تبعات گرم شدن زمین به اندازه ۱.۵ درجه سانتیگراد برای ایران چیست؟
- مهندسی باران در آسمان ایران | بارورسازی ابرها چگونه انجام میشود؟
نقش فعالیتهای انسانی در کمبارشی
کارخانهها و صنایع بزرگ با انتشار گازهای گلخانهای، تغییر الگوهای آبوهوایی را تشدید کردهاند. افزایش دمای زمین موجب میشود چرخه تبخیر و بارش نامتعادل شود؛ یعنی بعضی نقاط دچار بارانهای سیلآسا شوند و دیگر مناطق به خشکسالی عمیق فرو روند. همچنین تخریب پوشش گیاهی و جنگلها، توانایی زمین در نگهداشتن رطوبت و ایجاد بارش محلی را کاهش میدهد.
بارورسازی ابرها؛ علم در خدمت خشکسالی
در روش بارورسازی ابرها، هواپیما یا پهپادها ذراتی مانند یدید نقره، کلرید سدیم (نمک) یا حتی دیاکسیدکربن منجمد را در دل ابرها میپاشند. این ذرات هستههای کوچک و جامدی هستند که قطرات بخار آب روی آنها مینشیند و به شکل باران سقوط میکند. کشورهای مختلفی مانند چین، امارات، استرالیا و حتی ایران پروژههای بارورسازی ابرها را آزمایش کردهاند.
موافقان و مخالفان
موافقان میگویند این فناوری میتواند به طور موقت مشکل خشکسالی را کاهش دهد و آب بیشتری برای کشاورزی و مصرف شهری فراهم آورد.
اما مخالفان هشدار میدهند که این روش هزینهبر است، اثر آن محدود و کوتاهمدت است و مهمتر از همه، میتواند پیامدهای زیستمحیطی پیشبینینشدهای داشته باشد. برای مثال، بارش مصنوعی در یک منطقه ممکن است تعادل بارندگی در منطقه دیگری را برهم بزند.
مقابله با خشکسالی نه در تغییر آسمان
دانشمندان امیدوارند با پیشرفت فناوری و استفاده از روشهای نوین مانند هوش مصنوعی و پهپادهای خودکار، بارورسازی ابرها دقیقتر و کمخطرتر شود. بااینحال، بسیاری بر این باورند که راهحل اصلی مقابله با خشکسالی نه در تغییر آسمان، بلکه در تغییر رفتار انسان روی زمین است: کاهش انتشار آلایندهها، حفظ جنگلها و استفاده بهینه از منابع آب.
نقش تغییرات اقلیمی و فعالیتهای صنعتی در بحران خشکسالی
باران مصنوعی شاید بتواند در کوتاهمدت، تشنگی زمینهای خشک را فروبنشاند، اما درمان ریشهای بحران آب نیست. تغییرات اقلیمی که ناشی از فعالیتهای انسانی و صنعتی است، دلیل اصلی کمبارانی در بسیاری مناطق جهان محسوب میشود. پس اگرچه بارورسازی ابرها ابزار علمی هیجانانگیزی است، اما تا زمانی که بشر به اصلاح رفتار خود در مصرف انرژی و حفاظت از محیطزیست نپردازد، آسمان هم پاسخی پایدار به نیازهای او نخواهد داد.
نظر شما