اما برخی اقدام به آتش‌زدن کاه در مزارع می‌کردند که اعتراض بسیاری از کارشناسان را برانگیخت.
آتش‌زدن کاه و کلش - بقایای حاصل از جمع‌آوری محصولاتی همچون برنج و گندم - پس از برداشت محصول، روشی ساده و کم‌هزینه است که بسیاری از کشاورزان به آن مبادرت می‌ورزند.
اما کارشناسان بر این باورند که بیشترین آلودگی هوا در آخر تابستان ناشی از سوزاندن همین بقایاست که تاثیرات نامطلوبی بر محیط‌زیست می‌گذارد و اثراتی همچون فرسایش و به هم خوردن ساختار خاک و جمعیت میکروارگانیسم‌های خاک و کاهش ماده آلی و محصول را در طولانی مدت به همراه دارد.
در حالی‌که می‌توان با جمع‌آوری و بسته‌بندی کاه و کلش ضمن تامین خوراک دام‌ها، استفاده‌های بهینه زیادی از آن کرد. با این حال متأسفانه برخی از کشاورزان اقدام به آتش‌زدن آنها می‌کنند که با این کار مشکلاتی را هم برای دیگران و هم برای محیط‌زیست به‌وجود می‌آورند.
به‌دلیل اهمیتی که این کار برای زمین‌های کشاورزی دارد و این عمل در سال‌های آینده هم شاید تکرار شود موضوع را یک بار دیگر با کارشناسان و برخی از کشاورزان در میان گذاشتیم.
با متخلفین برخورد می‌شود
عموماً در بعضی از مناطق شمالی کشور خصوصاً در روستا‌های گیلان شاهد آتش‌زدن کاه و کلش در مزارع هستیم. مدیرکل محیط‌زیست استان گیلان ضمن تاکید بر خودداری از آتش‌زدن کاه و کلش می‌گوید: رسم آتش‌زدن کاه و کلش را مزاحمت‌هایی را برای دیگران به‌وجود می‌آورد
زیرا دود ناشی از آن برای نوزادان و بیماران بسیار مضر است و می‌تواند موجب به هم خوردن تنظیم ضربان قلب، اختلال در فشار خون و تخریب گلبول‌های قرمز و بروز سرطان شود به همین دلیل مدتی است که به‌طور جدی با متخلفین این امر برخورد می‌شود.
کامران زلفی‌نژاد در ادامه می‌گوید: بسیاری از کشاورزان با گفتن اینکه با این روش آفتی برای سال بعد در مزارع خود نداریم و یا اینکه بسته‌بندی و حمل‌ونقل کاه‌ها به کنار جاده برایمان مشکل است از زیر جمع‌آوری این کاه‌ها شانه خالی کرده و ساده‌ترین راه، یعنی آتش‌زدن را در پیش می‌گیرند این در حالی است که با این کار بیشترین دود به چشم خودشان می‌رود زیرا این عمل آلودگی‌های تنفسی و یا محیطی را به همراه دارد.
او تاکید می‌کند: امسال با کاهش 40 درصدی آتش‌زدن در مزارع روبه‌رو بودیم اما باید اطلاع‌رسانی را بیشتر کنیم تا کشاورزان از مضرات این کار آگاه شوند. سید هادی جهانی کشاورزی از نوده فومن نیز حرف‌های قابل تاملی در این باره دارد. او می‌گوید: «از قدیم یادم است پدر مادرهایمان می‌گفتند سوزاندن کاه در مزارع باعث تقویت و پربارتر شدن محصول در سال بعد می‌شود، اما حالا می‌گویند که این کار خلاف است.
از طرفی دیگر حمل کاه و آوردن آن کنار جاده برای تحویل به اداره محیط‌زیست برایمان مشکل است چون وقت زیادی از ما می‌گیرد. تازه ممکن است به خاطر باران خیس شوند که دیگر قابل آتش هم زدن نیست. بنا براین من کاه و کلش‌ام را آتش می‌زنم تا دچار دردسر مضاعف نشوم.»
مهرداد طریق یکی از اهالی ضیابر هم که به‌دلیل شغلش مجبور است مدام به دیگر شهرهای استان رفت آمد کند، همیشه شاهد آتش‌زدن کاه و کلش در مزارع است. او می‌گوید: «دود ناشی از این آتش باعث آزار رانندگان می‌شود و به‌خصوص هنگام غروب و تاریکی هوا جلوی دید آنها را می‌گیرد.
گاهی اوقات این دود آنقدر شدید است که اشک رانندگان را نیز درمی‌آورد و این می‌تواند خطراتی را برای آنها به همراه داشته باشد.» او پیشنهاد می‌کند: با توجه به اینکه هر محل، برای خود شورا و دهیاری دارد به راحتی می‌توان این افراد را شناسایی کرد و تحویل اداره محیط‌زیست داد.
هر چند در سال‌های اخیر با عرضه ماشین‌آلات بسته‌بندی کاه و کلش برنج از میزان آتش‌زدن آنها تا حدودی کاسته شده اما به‌نظر می‌رسد اطلاع‌رسانی به کشاورزان کافی نبوده است چرا که اگر آنها بدانند از کاه و کلش استفاده‌هایی همچون تهیه ظروف یک‌بار مصرف و خمیر کاغذ می‌شود
و از سویی دیگر در کارگاه‌های کوچک تولید قارچ یا تولید گیاه خاک نیز مفید هستند و آتش‌زدن آنها مشکلات تنفسی همچون آسم را برای آنها و اهالی محل به همراه می‌آورد و موجب از بین رفتن سرمایه ملی می‌شود شاید کمتر دست به چنین اقدامی بزنند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان نیز در این باره می‌گوید: هر چند با اطلاع‌رسانی وسیع بسیاری از کشاورزان از این کار امتناع می‌کنند اما هنوز در بعضی از مناطق شاهد سوزاندن کاه و کلش در مزارع هستیم. ایرج بنیادی خاطرنشان می‌کند: خودداری از سوزاندن کاه و کلش ضمن جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی، مانع خسارت‌های مالی و نابودی میکروارگانیسم‌های مفید خاک می‌شود.
معاون جهاد کشاورزی گیلان در ادامه می‌افزاید: استفاده از کاه و کلش به‌عنوان علوفه برای کشاورزان نفع مالی دارد و سازمان جهاد کشاورزی برای جلوگیری از آتش‌زدن کاه و کلش در فصل خرمنکوبی، ماشین‌آلات بسته‌بندی کاه و کلش توسط تراکتور‌داران داخل استان را فراهم کرده است که با افزایش این دستگاه‌ها نیز می‌توان کمتر شاهد این اقدام بود.
آتش‌زدن کاه، به زیان کشاورزی است
هرچند مدیرعامل سازمان حفاظت محیط‌زیست استان گیلان معتقد است که شالیکاران مازندرانی رسم آتش‌زدن کاه و کلش را به استان گیلان آوردند اما یک کارشناس کشاورزی این استان نظر دیگری دارد.
او با اعلام اینکه در سال‌های گذشته سازمان جهاد کشاورزی استان تبلیغاتی در مورد آتش‌زدن کاه و کلش بعد از برداشت محصول داشت، می‌گوید: این سازمان بعد از مدتی متوجه آثار مضر این کار بر محیط‌زیست و انسان شد که با اطلاع‌رسانی سعی در اصلاح این روش کرد.
سیروس ناظم با اشاره به اینکه با آتش‌زدن مزارع، مواد آلی موجود در خاک که نقش مهمی در جذب آب دارند از بین می‌روند اضافه می‌کند: تعدادی از حشرات موذی مانند لارو کرم داخل کاه و کلش وجود دارند که به شرایط ایده‌آل بودن خاک کمک می‌کنند و با آتش‌زدن همگی آنها از بین می‌روند. از سویی دیگر خاکستر ناشی از سوختن کاه و کلش کاهش بهره‌وری زراعی را نیز به همراه دارد.
به‌طور کلی این آتش‌زدن، موجب از دسترس خارج شدن این محصول از چرخه بهره‌وری تولید و ضرر و زیان به بخش کشاورزی می‌شود. این کارشناس، تبلیغات و حمایت بیشتر دولت را با افزایش ماشین‌آلات بسته‌بندی و دادن یارانه، تنها راه ریشه‌کن کردن این کار می‌داند: هر چند استفاده از ماشین‌های کمباین نیز مضراتی مانند کاهش کیفیت و شکستگی برنج به‌دلیل ضربات وارده به آن را دارد اما در حال حاضر این تنها و مناسب‌ترین راه است.
همشهری استانها
