آنی؛ دژی که آلب ارسلان فتحش کرد

همشهری آنلاین: آنی بعنوان پایتخت ارمنستان در اندک زمان به شهری ثروتمند و پرشکوه تبدیل شد. یکی از علل پیشرفت شتابان آنی این بود که این شهر در مبادلات محور شمال- جنوب (میان بغداد و دریای سیاه) و محور شرق-غرب (میان قلمرو ایران و قلمرو بیزانس) نقش واسطه داشت.

در سال ۱۰۴۴ میلادی نیروهای بیزانس به پشت دروازه‌های آنی رسیدند. گاگیک؛ پادشاه جوان ارمنستان که بسیاری از نیروهای خود را از دست داده و از سوی شرق نیز مورد تهدید سلجوقیان قرار گرفته بود تسلیم ارتش بیزانس شد و حکومت باگراتونی پس از ۱۶۰ سال استقلال و اقتدار به پایان رسید.

سلجوقیان هم طی سال های ۱۰۴۸–۱۰۴۹ میلادی موفق به شکست دادن نیروی نظامی عظیم بیزانس شدند و بالاخره در اواخر ۱۰۵۴ میلادی، سلجوقیان به رهبری طغرل سلجوقی، به نزدیکی دیوارهای آنی رسیدند. طغرل، با مقاومت شدید ساکنان آنی مواجه شد و هیچ‌گاه موفق به تسخیر این شهر نشد. پس از مرگ طغرل، سلجوقیان حدود ده سال به آنی نزدیک نشدند اما از اوایل ۱۰۶۴ میلادی، با هجوم آلب‌ارسلان، نبردها از سر گرفته شد. آلب ارسلان و سپاهیانش پس از تصرف بسیاری از شهرهای ارمنستان و گرجستان سرانجام به پشت دروازه‌های آنی رسیدند. او به همراه پسرش، جلال الدین ملکشاه و تعدادی از دیگر سردارانش سرانجام با دادن وعده‌هایی به فرماندهٔ بیزانسی توانستند استحکامات شهر و قلعه را فتح کنند و نیروهای نظامی سلجوقی بالاخره وارد شهر شدند.

یکی از امرای سلجوقی، به نام منوچهر، که از سوی سلطان ملکشاه سلجوقی به حکومت آنی رسیده بود بعدها دست به فعالیت‌هایی در جهت آبادانی و بهبود وضع زندگی ساکنان آنی زد. از جمله اقدامات او بنای مسجدی موسوم به مسجد منوچهر بود که ویرانه هایش هنوز در آنی به چشم می خورد.

حالا اما طبق نقشه های بین المللی، آنی در حوالی شهر قارص در خاک ترکیه قرار دارد و از حدود یک دهه پیش در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. آنی در تاریخ دروازه های گشوده و خواندنی بسیاری به سوی ارمنستان، بیزانس و البته امپراتوری ایران داشته است.