همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور : خیابان‌های شهید تقوی نیا و ۲۲ بهمن در صفائیه با دیگر خیابان‌های این محل فرق دارد. علاوه بر خانه‌های مسکونی و آپارتمان‌های بلند و کوچک، خانه‌های ساده با درهای آهنی و زنگ‌زده‌ای که با زنجیر و قفل پوشانده شده‌اند خودنمایی می‌کنند. باید اهل صفائیه ‌باشی و یا آشنا با تاریخ ری تا ماجرای این درهای آهنی و قفل و زنجیرشده را بدانی.

خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید

«محمدعلی عالمی» از قدیمی‌های محله صفائیه می‌گوید: «این‌ها درهای مقبره‌های خانوادگی است که در صفائیه وجود دارد. بسیاری از افراد مشهور و برجسته که به خانقاه و دراویش ارادت داشتند در اینخانه هامدفونند. از طرفی با افزایش تدفین در قبرستان ابن‌بابویه، خاندان‌های شیبانی، اشتری و صدری برای دفن اموات خود مقبره‌های خانوادگی در نزدیکی باغ صفائیه ساختند. بسیاری از این مقبره‌ها وضعیت نابسامانی دارند؛ قبوری که سال‌به‌سال کسی سراغشان نمی‌آید. بسیاری از این قبور همچون قبر جبار باغچه‌بان که در مقبره خانوادگی اشتری به خاک سپرده شده است متأسفانه به دست فراموشی سپرده ‌شده وشاید سالی یک‌بار هم درهایش گشوده نشود.»

در گذشته خانقاه صفائیه همچون کاروانسرایی حجره به حجره بود و دراویش در این حجره‌ها ساکن می‌شدند و بسیاری نیز وصیت کرده بودند بعد از مرگ همان جا دفن شوند.

چهره‌های برجسته تاریخ در میان قبور صفائیه کم نیستند. عبدالغفار نجم الملک، منجم معروف قاجار و مهندس و ریاضیدان بزرگ که نخستین نقشه تهران را ترسیم کرد؛ شاه ولی‌الله دهلوی، عارف؛ شیخ حسن شریعت سنگلجی؛ میرزا شمس‌الدین حکیم الهی، حکیم وعلامه؛ میرزا غلامرضا اصفهانی، خوشنویس برجسته قاجار؛ و علی اکبرخان داور، وزیر دارایی و عدلیه پهلوی اول و بنیانگذار دادگستری نوین در ایران در این قبور خانوادگی دفن شده‌اند.

در حقیقت باغ صفائیه را می‌توان باغ مزار نیز نام نهاد. ورود به این آرامگاه‌های خانوادگی ممنوع است و برخی از آنها همچون آرامگاه خانوادگی اشتری که مدفن باغچه‌بان است سالی یک‌بار به مناسبت روز ناشنوایان باز می‌شود.

عکس زیرخاکی که نخستین بار منتشر می‌شود؛ دورهمی سفرای خارجی و اعیان و اشراف در باغ صفائیه