دکتر شیخ‌الاسلام، متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه و مدیر مؤسسه تغذیه سلامت در این خصوص و به مناسبت روز جهانی غذا به همشهری گفت: متأسفانه درسال‌های اخیر اجرای این برنامه که به هدفمند شدن یارانه‌ها می‌انجامید و همچنین بسیاری از برنامه‌های مرتبط با تغذیه جامعه و امنیت غذایی یا متوقف شد و یا اقداماتی اندک درباره آن صورت گرفت که راه درازی تا اجرایی کردن آن باقی مانده است.
به گفته وی شعار امسال سازمان خواربار جهانی FAO برای گرامیداشت روز جهانی غذا (2009) امنیت غذایی در بحران اعلام شده است.
از سال 1943 که کنفرانس غذا و کشاورزی مسئله غذا و گرسنگی را مورد بحث قرار داد و متعاقب آن تاسیس سازمان خواربار وکشاورزی FAOدر سال1945 تا اجلاس جهانی غذا در رم 1996 (آبان ماه سال1375) که با هدف جلب توجه جهانیان به مسئله غذا و گرسنگی تشکیل شد، نیم قرن فاصله می‌بینیم.
شهر رم در آن سال میزبان رؤسا یا نمایندگان عالی‌رتبه 194 کشور جهان در مقر سازمان خواربار و کشاورزی بود. در این اجلاس دبیر کل سازمان ملل متحد گرسنگی را لکه‌ننگی بر دامن بشریت خواند و جامعه بین‌الملل را به در هم کوبیدن ساختاری که به گرسنگی منجر می‌شود دعوت کرد.
در اجلاس رم گفته شد به‌رغم تلاش‌های انسان دوستانه هنوز ارقام اخبار دهشتناکی از بی‌عدالتی را می‌دهد. یک میلیارد گرسنه، 200میلیون کودک مبتلا به سوء تغذیه، 30مرگ در هر دقیقه به‌علت گرسنگی! در سال‌های پس از اجلاس رم ده‌ها اجلاس، کنفرانس یا نشست جهانی، مسئله تامین غذا، کمک‌های غذایی، مبارزه با گرسنگی و امنیت غذایی را مورد بحث قرارداده و بیانیه‌های معتبر نیز تدوین کرده و این بیانیه‌ها را برای اجرا به کشورهای عضو ابلاغ کرده‌اند.
در بعضی از این کنفرانس‌ها مقامات بلند پایه کشورها دعوت داشته‌اند و با امضای تعهدنامه بشردوستانه، خود و کشورشان را به انجام وظایفی که در قطعنامه آمده است متعهد کرده‌اند.
اکنون با گذشت 13سال از اجلاس جهانی غذا در رم که معاون اول ریاست‌جمهوری اسلامی ایران در آبان ماه سال1375 در آن شرکت کرد و پشتیبانی ایران را از همکاری جدی و عملی بــرای تــولــید و کشاورزی پایدار و توزیع عادلانه غذا با تاکید بر حمایت از اقشار آسیب‌پذیر به‌ویژه زنان و کودکان اعلام کرده و اضافه نمود که ایران آمادگی خود را در راه تحقق این هدف که شرط اســاسی تـــوسعه پایدار و درنتیجه صلح پایدار است اعلام می‌دارد.
وی گفت: در این اجلاس جهانی توجه به 7 چالش کلیدی در دستور کار است که نخستین آن ریشه‌کن کردن گرسنگی در جهان و اطمینان از تولید کافی غذا برای تمام جهانیان است که تا سال2050 به 9میلیارد نفر خواهند رسید و همچنین پیدا‌کردن راهی برای تضمین اینکه همه مردم جهان به غذای کافی و سالم برای یک زندگی سالم و فعال دسترسی داشته باشند.
ولی امسال روز جهانی غذا در حالی مطرح می‌شود که ناامنی غذایی عمیق‌تر شده و بحران اقتصادی و افزایش قیمت غذا و استمرار این مصیبت 100میلیون نفر به گرسنگان جهان افزوده است.
این متخصص بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه افزود: مسئله امنیت غذایی مرزها را در هم می‌شکند و جهان شمول می‌شود. برای همین حذف گرسنگی و سوء تغذیه باید جایگاه مهمی را در افکار و اندیشه‌های بشری بازیابد و بهبود امنیت غذایی باید به‌عنوان هدفی کلیدی در تکامل انسان پذیرفته شده و از محورهای اساسی سیاست‌ها، اولویت‌ها و برنامه‌های توسعه قلمداد شود.
گرسنگی پایدار
دکتر شیخ‌الاسلام اضافه کرد: با این حال در سال‌های گذشته دلارهای نفتی کشور ما بیشتر صرف واردات محصولاتی مثل شکر، برنج (آن هم برنج‌هایی که قصه زیادی دارد) میوه‌های گران غیرفصلی و مایوس کردن تولید‌کنندگان‌داخلی، باغداران وپنبه‌کاران شد.
برای همین است که وقتی به آمارهای مربوط به خط فقر در کشور که توسط مقامات مسئول ذکر می‌شود، می‌نگریم، افسوس می‌خوریم چون گویا بعد از آن همه نشست‌های جهانی و بیانیه‌های انسان دوستان، و تعهد دولت‌ها و تدوین برنامه‌های کلان برای دستیابی به امنیت غذایی پایدار در جهان کنونی یا دهکده جهانی، آنچه پایدار مانده، گرسنگی است.
مدیر پایگاه اطلاع رسانی تغذیه و سلامتbehsite.ir اضافه کرد: اگرچه کشور ما در بین کشورهایی که به‌صورت حاد با گرسنگی روبه‌رو هستند، کشور ثروتمندی است و از جهات مختلف با کشورهای آفریقایی قابل قیاس نیست ولی مسئله گرسنگی مانند لکه ننگی بر دامن کل بشریت است و همه جهان مسئولیت مشترکی در قبال حذف فقر و گرسنگی دارند.
کشورها از جمله کشورهای ثروتمند زمانی می‌توانند در عرصه جهانی مطرح و مورد اعتبار باشند که سیاست‌هایی برای حفظ منابع کشاورزی، توجه به کشاورزی پایدار، مدیریت منابع آب، تربیت نیروی کشاورزی ماهر، حمایت از تولید داخلی و ایجاد سامانه‌ای برای شناخت اقشار آسیب‌پذیر و تدوین قوانین حمایتی برای آنان باشند.
ایــجاد سامـانه اطــلاعاتی و نقشه‌برداری آسیب‌پذیری و ناامنی تغذیه‌ای در ایران از جمله اقدامات مؤثر است ولی متأسفانه در 4سالی که گذشت اجرای این برنامه که به هدفمند شدن یارانه‌ها منجرمی‌شد و همچنین بسیاری از برنامه‌های مرتبط با تغذیه جامعه و امنیت غذایی یا متوقف شد و یا اقداماتی اندک درباره آن صورت گرفت که راه درازی تا اجرایی کردن آن باقی مانده است.
چه باید کرد؟
نخستین و مهم‌ترین کار برای تامین امنیت غذایی، تقویت دبیرخانه شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی است. این شورا باید یک اتاق فکر از خبرگان، متخصصان و دست‌اندرکاران تغذیه، کشاورزی، اقتصاد، متولیان آموزش و فرهنگ‌سازی ذیربط به‌وجود بیاورد.
به گفته مدیر مؤسسه تغذیه سلامت، همیشه می‌شود غفلت‌ها را جبران کرد. وزارت کشاورزی باید در این دبیرخانه نقش متولی امنیت غذایی را داشته باشد. زمانی که قرار بود شورای غذا و تغذیه در شورای ملی سلامت ادغام شود، ما معتقد بودیم دبیر خانه امنیت غذایی باید در وزارت کشاورزی باشد ولی به هر حال مکان مهم نیست. شاید ما در بخش سلامت با همکاران بخش کشاورزی و اقتصاد آن‌طور که باید نزدیک نبوده‌ایم.
همانطور که متولیان فرهنگ‌سازی هم نقش خودشان را به‌گونه‌ای که به ارتقای امنیت غذایی و سلامت بینجامد، انجام نداده‌اند و نمی‌دهند.
این دبیرخانه می‌تواند تصمیم‌سازی‌های مناسب را برای حل مشکلات موجود انجام و به شورا ارائه دهد و پس از تصویب در شورا اقدامات اجرایی بین بخشی لازم که مبتنی بر خرد جمعی و اجماع خبرگان است، انجام شود.
فاطمه قنبری
