اولش باور نکردیم، اما درست بود؛ زلزله بود. بسیاری از همکاران با سرعت بسیار زیاد میز کار خود را ترک و به سمت درهای خروجی شتافتند. من هم مانده بودم که به آن‌ها بپیوندم یا این‌که بروم زیر میز! البته ظاهراً زلزله تمام شده بود و اگر این کار می‌کردم سوژه خوبی برای خنده دیگران فراهم کرده بودم! اما واقعیت این است که ما در کنار آموزش برای فرار و رفتن به زیر میز در حوادثی مانند زلزله باید به فکر استانداردکردن سازه‌ها و بناها نیز باشیم؛ درعین حال هم نباید اگر زلزله ما را نکشت زیر دست و پای دوستان خودمان له شویم!
این مثل را حتماً شنیده‌اید که می‌گویند، «حادثه خبر نمی‌کند.» به همین دلیل هم باید همواره آماده رویارویی با حوادث مختلف باشید. اگر بخواهیم بلایای طبیعی را به صورت کلی دسته‌بندی کنیم، موارد کلی؛ زلزله، سیل، توفان و آتشفشان خواهند بود. حوادثی که بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ دنیا با آن دست به گریبان هستند و حتی سوژه بسیاری از فیلم‌های سینمایی پرفروش نیز به‌حساب آمده‌اند.
این دسته از بلایا چنان با زندگی انسان‌ها عجین است که شاید در فاصله زمانی بین تحریر این گزارش تا زمان چاپ آن، اتفاق یا اتفاقات دیگری از این دست در جهان رخ دهد. در بسیاری از شهرها مسئولان ترتیبی داده‌اند که شهر و مردم هر لحظه آمادگی رویارویی با این حوادث طبیعی را داشته باشند.
کنترل رودخانه‌های درون‌شهری یا آن‌ها که در حاشیه شهرها قرار دارند، ساختن بناها براساس استانداردهای لازم به‌منظور جلوگیری از فروریختن به هنگام زلزله و مواردی از این دست، تمهیداتی است برای روبه‌رو شدن با تلفات و خسارات کمتر در این‌گونه حوادث.
با این حال بلایای طبیعی همواره خسارات و تلفات بسیاری برجا می‌گذارند، اما اگر دقت کرده باشید، در کشورهایی که آمادگی برای مقابله با آن‌ها وجود داشته، همه‌چیز به سادگی تحت کنترل درمی‌آید به طوری که حوادثی با شدت کمتر هرگز نمی‌توانند آسیبی وارد آورند. عکس این قضیه در مورد شهرها و کشورهایی که به‌هیچ عنوان آمادگی رویارویی با بلایای طبیعی را ندارند هم صادق است.
مانیل؛ پاتوق توفان کیتسانا
همین چند روز پیش بزرگ‌ترین سیل 4دهه گذشته در فیلیپین خسارات و تلفات بسیاری را به‌جا گذاشت. مانیل پایتخت این کشور نیز از تبعات این سیل در امان نبود. کارشناسان علت وقوع سیل را توفان حاره‌ای «کیتسانا» اعلام کردند. سیل علاوه بر مانیل، به 25استان دیگر نیز آسیب‌های جدی وارد کرده است.
در پایتخت بسیاری از معابر دچار آبگرفتگی شدند و تعداد زیادی از وسایل نقلیه نتوانستند در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها به راه خود ادامه دهند. برق در سطح وسیعی قطع شد، چراکه بسیاری از دکل‌ها و پست‌ها نابود شده یا خسارت فراوان دیدند.
طبق آخرین آمار بیش از 240نفر در جریان این حوادث جان خود را از دست دادند. فیلیپین ازجمله کشورهایی است که معمولاً با چنین حوادثی روبه‌رو می‌شود و به‌طور اصولی مردم باید برای رویارویی با این بلایا آماده باشند که در اکثر موارد چنین نیست، چراکه برنامه‌ریزی شهری در این خصوص ضعیف بوده است.
بنگلادش؛ تسلیم در‌برابر سرنوشت و سیل
در شهرهای مختلف بنگلادش همواره به‌دلیل باران‌های موسمی خطر وقوع سیل نیز وجود دارد که البته همهساله نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد و گاهی‌اوقات هم تلفات و خسارات سنگینی را برجای می‌گذارد. ظاهراً هیچ تدبیر خاصی هم برای مقابله با این حوادث اندیشیده نشده و قرار هم نیست اندیشیده شود.
تیرماه سال‌جاری بر اثر بارش بارانی سیل‌آسا و رانش زمین در بنگلادش 6نفر کشته و 500هزار نفر آواره شدند. این حادثه در شهر حبیگنج در 200کیلومتری شمال‌شرق داکا به وقوع پیوست. در این حادثه هزاران خانه، محصولات کشاورزی، زمین‌های زراعی و تاسیسات کشاورزی صدمه دید.
حدود 5سال پیش هم سیلی مهیب جنوب آسیا را فراگرفت که در بنگلادش هم خسارات و تلفات سنگینی را به‌بار آورد. در آن زمان حدود 40درصد از شهر 10میلیون نفری داکا را سیل گرفت و مردم به نقاط دیگر فرار کردند. البته آن‌چه هم از اموال مردم آب باقی گذاشته بود، دزدان غارت کردند!
توکیو؛ استاد مبارزه با زلزله
پایتخت ژاپن شهر زلزله‌خیزی است، از این‌رو برنامه‌های ویژه آموزش برای رویارویی با بلایای طبیعی در اولویت خاصی قرار دارد. همهساله زمین‌لرزه‌هایی در ابعاد مختلف، این شهر را به لرزه درمی‌آورد. در تاریخ نیز چندین زلزله بسیار مهیب درخصوص این شهر به ثبت رسیده است.
اما ژاپنی‌ها خصوصاً مسئولان توکیو همواره در این اندیشه بوده‌اند تا مانع وارد شدن خسارات و تلفات بسیار در زمین‌لرزه‌ها باشند. امری که تاحدود بسیار زیادی به آن دست یافته‌اند. این شهر از زمان زلزله بزرگ کانتو در سال 1923، با سود جستن از ابزارهای برنامه‌ریزی شهری ازجمله توسعه فضاهای باز و سبز تلاش جدی خود را آغاز کرد.
حدود یک‌سال‌ونیم گذشته زلزله نسبتاً شدیدی توکیو، پایتخت ژاپن و استان‌های اطراف آن را لرزاند، اما همانند اکثر زلزله‌های اخیر تلفات و خسارات بسیار ناچیزی برجای گذارد.
سرعت غیرمجاز گوستاو در نیواورلئان
یکی از کشورهایی که با معضلات بسیار زیاد به‌دلیل وقوع بلایای طبیعی مواجه بوده آمریکاست. همهساله نقاط مختلف این کشور شاهد روی دادن حوادث مختلف طبیعی است. سال گذشته توفان مهیب «گوستاو» با سرعتی در حدود 200کیلومتر شهر نیواورلئان در ایالت لوئیزانا را درهم کوبید.
یکی از مزایای توفان نسبت به زلزله این است که دست‌کم شانس برای فرار وجود دارد. در این حادثه نیز نزدیک به 2میلیون نفر از محل گریختند. این شهر در سال2005 نیز قربانی توفان کاترینا شد و اکنون از آن به‌عنوان شهر اشباح نام برده می‌شود.
کاترینا ۱۵۰۰نفر در این شهر را کشت و سیل حاصل از آن بیش از 80درصد از سطح شهر را فراگرفت. در حادثه توفان گوستاو بیش از 3هزار نیرو پلیس و گارد ملی آمریکا بر امر تخلیه شهر نظارت کردند. توفان کاترینا و خسارات آن اوج ضعف و بی‌توجهی دولتمردان وقت آمریکا را به معرض نمایش گذاشت.
مکزیکوسیتی؛ خرابی‌های مانور زلزله
پایتخت مکزیک در یک منطقه زلزله‌خیز قرار دارد و در 5ماه اخیر 2زلزله قدرتمند 9/6 و 6ریشتری این شهر را لرزانده است. ترس از زلزله بسیاری از مسئولان مکزیکوسیتی را برآن داشته تا در پی راه‌هایی باشند که خسارات و تلفات کمتری هنگام وقوع زلزله‌های مهیب به شهر واردآید.
27شهریور حدود نیمی از جمعیت بخش مرکزی شهر مکزیکوسیتی یکی از بزرگ‌ترین تمرین‌های شبیه‌سازی زلزله را که تا به‌حال برگزار شده به اجرا درآوردند. این مانور با یاد و خاطره قربانیان زلزله هولناک سال 1985 در این شهر برگزار شد؛ زمین‌لرزه‌ای که بیش از 30هزار نفر را به کام مرگ فرستاد.
طبق آمار، حدود 527هزار نفر در این مانور شرکت کردند. بیش از 12هزار مامور پلیس و 2هزار آتش‌نشان در این تمرین حضور داشته و ناظر بر این برنامه بودند. زلزله سال1985 بسیاری از مهندسان و شهرسازان را به فکر فرو برد. به‌عنوان مثال برج 20طبقه و فولادی پینوت‌سوارس کاملا فروریخت که ضعیف بودن این‌گونه سازه‌ها را نشان داد.
همشهری مسافر
