طی روزهای گذشته مؤسسه استاندارد گزارشی مبنی بر آلودگی 13 نوع برنج وارداتی به ترکیبات سمی آرسنیک، سرب و کادمیم و برخی مواد نگهدارنده ارائه داد.
آلودگی تا 35 برابر استاندارد
طبق استاندارد بین‌المللی مربوط به مواد غذایی، میزان سرب، کادمیم و آرسنیک در برنج باید صفر باشد و طبق استاندارد ایران تا ۱ppm/0وجود سرب و 2ppm/0 وجود کادمیم پذیرفته شده است و میزان آرسنیک نیز بر این اساس باید صفر باشد اما در ۱۳ نوع برنج وارداتی بررسی شده میزان این آلودگی‌ها ۵ تا ۶ برابر و در برخی تا 35 برابر حد استاندارد بوده است.
پورهاشم، مدیرکل اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران از ارائه گزارش و نتایج مربوط به آلودگی برنج‌های وارداتی موجود در بازار به دادستان تهران خبر داد و گفت: ما نتیجه آزمایش‌ها را به تعزیرات حکومتی نیز ارائه می‌کنیم و آنها باید به‌عنوان مرجع قضایی وارد عمل شوند.
پس از اعلام آلوده بودن این برنج‌ها، مراکز خرید، فروشگاه‌ها ،مغازه‌ها و برنج فروشی‌ها حق فروش این نوع محصولات را ندارند و طبق قانون استاندارد، تولید، عرضه و فروش کالاهای غیراستاندارد ممنوع است و با متخلفان طبق قانون برخورد خواهد شد.
وی همچنین با بیان اینکه سفارت هندوستان در تهران بعد از اعلام خبر آلوده بودن برخی از برنج‌های وارداتی به ترکیبات سمی و فلزات سنگین، به‌طور مستقیم از این اداره کل توضیحاتی به‌صورت کتبی درخواست کرده است، تصریح کرد: اگر ضرورتی مشاهده شود، از طریق وزارت امور خارجه ایران اسناد و مدارک در اختیار این وزارتخانه قرار می‌گیرد که اگر صلاح بدانند، در اختیار سفارتخانه هند قرار دهند. وی تاکید کرد: آزمایشگاه‌های اداره استاندارد از نظر تخصصی یک مرجع قانونی است.
واکنش وزارت بهداشت
بلافاصله بعد از انتشار این خبر دکتر هدایت حسینی، مدیرکل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت گفت: به‌علت نبود استاندارد ملی برنج در کشور ممکن است برنج‌های وارداتی دارای آلودگی‌های کنترل نشده باشند و با توجه به گزارش مؤسسه استاندارد مبنی بر آلودگی این برنج‌ها، وزارت بهداشت مشغول بررسی این موضوع است.
هدایت حسینی با اشاره به اینکه متأسفانه به‌علت تعریف نشدن استانداردهای ملی مواد‌غذایی پر مصرف از جمله برنج، همه کنترل‌های لازم روی مواد‌غذایی وارداتی انجام نمی‌شود، افزود: برای بررسی ایمنی کامل مواد غذایی باید استانداردهای ملی سلامت مواد غذایی به‌خصوص برای مواد غذایی پرمصرف در کشور انجام شود که متأسفانه تاکنون این کار انجام نشده است، به همین علت وزارت بهداشت از مدتی پیش تدوین استاندارد ملی را برای این مواد غذایی آغاز کرده است.
مسمومیت‌های حاد و مزمن
با این حال به عقیده متخصصان سم‌شناسی، آرسنیک و جیوه موجود در مواد غذایی جزء فلزات سنگینی هستند که می‌توانند مسمومیت‌های حاد و مزمن به همراه داشته باشند.
دکتر شاهین شادنیا، متخصص سم‌شناسی و سرپرست بخش مراقبت‌های ویژه مسمومیت بیمارستان لقمان در گفت‌وگو با همشهری ضمن اشاره به این علائم می‌گوید: علائم حاد استفاده از آرسنیک که در نتیجه مصرف زیاد ایجاد می‌شود، شامل علائم گوارشی است،
به‌طوری که وقتی فرد غذای آلوده به آرسنیک می‌خورد، نیم ساعت بعد از مصرف غذا، درد‌شکم، تهوع و استفراغ در او دیده می‌شود و تا 3 ساعت بعد فرد دچار اسهال آبکی خواهد شد. همچنین بیمار ممکن است به‌دلیل از دست دادن مایع بدن دچار افت فشار شدید و یا شوک هم بشود.
به گفته دکتر شادنیا، مسمومیت با آرسنیک همچنین می‌تواند روی سیستم قلبی – عروقی هم تاثیر بگذارد و در نهایت علائم مغزی و درگیری‌های سیستم اعصاب مرکزی ایجاد خواهد شد و آن هم به‌صورت کاهش سطح هوشیاری و کما. همچنین ممکن است عوارض این ماده روی کلیه‌ها به‌صورت نارسایی کلیوی خود را نشان دهد.
تاثیر روی مغز و استخوان، کم خونی، کم شدن پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون نیز از دیگر علائم این مسمومیت‌هاست.
مسمومیت از نوع حاد اگر تشخیص داده شده و درمان شود، یک تا 2هفته بعد از درمان، عوارض تاخیری عصبی یا همان نوروپاتی‌های محیطی در بیمار خود را نشان می‌دهد.
رئیس بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان لقمان ضمن اشاره به این عبارات، معتقد است: اما در این میان مسئله‌ای که شاید مردم بیشتر با آن درگیر باشند به‌خصوص در رابطه با برنج‌های آلوده، عوارض مزمن استفاده از این ماده غذایی است. این عوارض در طول زمان که فرد از ماده غذایی استفاده می‌کند، خود را نشان می‌دهند.
وی خاطرنشان می‌کند: در رابطه با این علائم هم دردهای شکمی مطرح هستند. اسهال، درگیری‌های حسی- عصبی، ضعف حرکتی به‌خصوص در اندام تحتانی، عوارض پوستی و افزایش رنگدانه‌های پوست نیز مطرح هستند.
در این میان بیمار دچار عوارض کبدی نیز خواهد شد به‌طوری که ممکن است زردی و یا حتی سیروز کبدی را تجربه کند. عوارض عروقی مثل سیاه شدن انتهای اندام‌ها نیز در این بیماران دیده می‌شود. البته خاصیت سرطان‌زایی از قبیل سرطان‌های پوستی، ریوی و عروقی نیز در این میان افزایش می‌یابد.
اما در مورد آلودگی با سرب نیز دکتر شادنیا این‌طور توضیح می‌دهد: در رابطه با استفاده از این ماده علائم عصبی مثل کاهش حافظه و تمرکز و همچنین در کودکان کاهش ضریب هوشی گزارش شده است.
عوارض استخوانی مثل دردهای استخوانی در دست و پا، کاهش تعداد اسپرم‌ها در آقایان و یا غیرطبیعی شدن آنها، عوارض قلبی مثل میوکاردی (التهاب بافت قلبی) و دردهای شکمی مبهم نیز از سایر علائم مسمومیت با جیوه و سرب است.
حد مجاز باید مشخص شود
البته در این میان کارشناسان معتقدند که باید مشخص شود که میزان جیوه و آرسنیک موجود در برنج‌ها چقدر است چون هر ماده سمی یک مقدار حداکثر مجاز و قابل تحمل دارد.
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اینکه آرسنیک ، سمی بسیار قوی است، در این رابطه به همشهری این‌طور توضیح می‌دهد: مصرف این ماده در حد یک میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز مسمومیت کبدی و کم خونی را در پی خواهد داشت. همچنین مصرف دراز مدت 10میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز ایجاد مسمومیت خواهد کرد.
بر همین اساس به گفته دکتر کیمیاگر به‌طور مثال یک فرد 60 کیلویی در روز می‌تواند 60میکروگرم آرسنیک را تحمل کند.
وی ادامه می‌دهد: در مورد جیوه نیز باید گفت که این ماده سم شناخته شده‌ای است که اگر جذب شود، خاصیت مسموم‌کننده خواهد داشت ولی اگر به‌صورت عنصر باشد، جذب آن در دستگاه گوارش خیلی پایین خواهد بود.
مقدار این ماده نیز اگر در حد01ppm/ 0، یعنی یک صدم قسمت در میلیون به‌طور روزانه باشد، مشکل خاصی را برای فرد مصرف‌کننده ایجاد نخواهد کرد.
