جست و جو در «گوگَل‌»های تهران

همشهری آنلاین_نصرالله حدادی، تهران پژوه: بررسی تاریخچه هر محله به نام‌های مشترکی می‌رسیم که با لهجه مشترک و گاهی متفاوت ادا می‌شده‌اند. «گُوگَل» یکی از همین نام‌هاست که به‌نظر می‌رسد شهرت آن در شمیران و تجریش بیشتر بوده، اما تهران قدیم گوگل دیگری هم به غیراز گوگل تجریش داشته‌است.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

برای جست‌وجوی معنای «گوگل» لازم است به پیشینه محله بپردازیم. در زمان پهلوی اول و پیش از آن، محدوده سرپل تجریش به نام گوگل معروف بود. تلفظ دقیق نام این خیابان گوگَل (به فتح گاف ) است.

واژه گوگل از ۲ کلمه «گو» به معنای گاو و «گَل» به معنای گله ترکیب شده؛ یعنی محل گله گاو. دلیل این نامگذاری همانگونه که گفته شد به شغل ساکنان آن منطقه مربوط است. در گذشته زمین‌های ‌تجریش به کشاورزی و دامداری اختصاص داشت و دامداران، هر روز صبح گاو و گوسفندهای خود را به گوگل می‌آوردند. «گوگل‌بان» چوپانی بود که گله را برای چرا به مراتع اطراف می‌برد. سرپل تجریش هنوز هم میان محلی‌ها به نام گوگل شناخته می‌شود و چند سال پیش با نصب تابلویی توسط شهرداری، این نام به عنوان هویت محله ماندگار شد.

اما طهران گوگل دیگری هم داشته است. درخیابان چهل‌گزی که در دوره‌های مختلف نام‌های قوام الدوله، فرمانفرما و شاپور داشته و اکنون با نام وحدت اسلامی شناخته می‌شود، درابتدای گذر وزیردفتر، پایین دست تقاطع خیابان‌های وحدت اسلامی و چهارراه ابوسعید (بازارچه شیخ هادی)، تادهه اول قرن حاضر محلی موسوم به گوگل بود که درآن به خرید و فروش چهارپایان انجام می‌شد. به کسانی که دراین امر مبادرت داشتند و خبره کاربودند نیز «گوگل‌بان» می‌گفتند. عده بسیار زیادی هم دراین محدوده به کار جمع آوری فضولات حیوانات اشتغال داشتند. کارشان این بود که این فضولات را جمع آوری کرده و پس از خشک کردن روی روی پشت بام‌ها، پهِن‌های خشک را به حمامی‌ها، نانوایی‌ها می‌فروختند.گوگل درزمان خودش بروبیایی داشت و محل کسب و کار عده بسیاری بود. با تغییر بافت محله‌ها، ضرباهنگ کسادی بازار این نوع مشاغل هم تندتر شد و اکنون نام آنها نیز رو به فراموشی رفته‌است.