مجموع نظرات: ۰
دوشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ - ۱۱:۱۴
۰ نفر

همشهری آنلاین: تصاویر چندطیفی٬ منشاء و سیر تکاملی سیاره عطارد، که تاکنون تنها نیمی از آن برای ما آشکار شده بود را نمایان ساخت.

فضاپیمای مارینر 10، این سیارۀ کوچک را طی سه پرواز در سال‌های 1975- 1974 مورد بررسی قرار داد. اما از آنجایی که همواره تنها نیمی از عطارد بر ما نمایان است٬ این سیاره در میان سیارات زمین گون (عطارد٬ زهره٬ زمین و مریخ) کمتر شناخته شده است.

در 6 اکتبر 2008 (15 مهر1387) فضاپیما‌ی فاصله یاب، ژئوشیمی، محیط فضایی و سطحی عطارد که به طور خلاصه فضاپیمای مسنجر (MESSENGER) خوانده می‌شود، دومین پرواز کم ارتفاع خود را از نزدیکی این سیاره آغاز کرد. مسنجر پس از گذشت بیش از 30 سال (از مأموریت مارینر10) برای نخستین‌بار نمایی کلی از عطارد را آشکار کرده است. محققان با استفاده از تصاویر چندطیفی̗ با وضوح بالا، نه تنها الگوی این کره را به صورت تقریبا کامل مشخص کردند، بلکه اقدام به تشخیص ترکیبات پوسته‌ سیاره و تاریخ نگاری̗ منشاء و سیر تکاملی آن نیز کرده‌اند.

اگر‌چه هسته‌ عطارد به صورتی غیر عادی بزرگ است (همین امر موجب شده است در بعضی مواقع سیارۀ آهن نام گیرد)٬ عموما گمان می‌رود درون این سیاره مشابه درون زمین و مریخ باشد. سطح عطارد با حفره‌های قدیمی و دشت‌های هموار پوشیده از خاک خاکستری دانه‌ریز (یا سنگ پوش) در ظاهر به سطح ماه شباهت دارد. پوستۀ ماه و عطارد بر خلاف پوستۀ زمین که پیوسته در حال تغییر شکل ناشی از فرآیند‌هایی همچون تکتونیک صفحه‌ای است٬ نسبتا ساکن هستند.

«برت دنوی»(Brett Denevi)، عضو موسسۀ تحقیقات زمین و فضای دانشگاه آریزون٬ گفت:
"‌سطح عطارد نکته‌ای بنیادی از چگونگی شکل‌گیری و تکامل سیاره را به ما می‌گوید٬ برخی از شواهد موجود پیش از مسنجر، بر شباهت پوستۀ عطارد با ماه دلالت می‌کند که همین امر منجر به پیش¬فرضی شد که بر مبنای آن، عطارد در مسیری مشابه با شکل‌گیری ماه شکل گرفته است و شرایط و خصوصیات آتشفشانی، عامل دوم محسوب می‌شود".

در حالی که گمان می‌رود مناطق مرتفع بر روی ماه در اثر اقیانوس ماگمای کره شکل گرفته باشد (مواد معدنی با چگالی کمتر روی سطح شناور شده و پوسته را شکل می‌دهند)٬ شواهد به‌دست آمده از عطارد نشان می‌دهد که پوستۀ عطارد به شیوه‌ای مشابه‌تر با پوستۀ مریخ شکل گرفته‌ است.

تحقیقات دنوی که به تازگی منتشر شده است٬ گسترده بودن شرایط آتشفشانی که تقریبا در تمام سیاره دیده می‌شود را بر روی عطارد تایید کرد و این نشان می‌دهد که پوسته‌ ضخیم عطارد ممکن است در اثر فعالیت‌های مکرر آتشفشانی شکل گرفته باشد.

دنوی و همکارانش در حین نقشه‌برداری از انواع اصلی نواحی زمین شناختی٬ سه نوع ناحیه اصلی بر روی عطارد را تفکیک کردند: دشت‌های هموار٬ ناحیه میانی، و موادی با بازتابش اندک (LRM). وی افزود: "از این سه٬ دشت‌های هموار نوع اصلی به شمار می‌رود. این نواحی در حدود 40 درصد از سطح سیاره را پوشش می‌دهند که اغلب منشاء آتشفشانی دارند".

دوربین‌های مسنجر- یک دوربین با میدان دید باریک با وضوح بالا (NAC) و یک دوربین با میدان دید باز (WAC)- این کشف دقیق از سطح عطارد را امکان‌پذیر ساختند.

مارک رابینسون (Mark Robinson)٬ عضوی دیگر از تیم تحقیق چنین گفت: "مسنجر سه رویارویی نزدیک از عطارد را در اختیار ما قرار داده است. پرواز نهایی در پاییز سال جاری رخ خواهد داد. آنچه ما اکنون شاهد آن هستیم تنها پیش‌دیدی از داده‌هایی است که در سال 2011 با قرار گرفتن مسنجر در مدار نقشه‌برداری خود ٬به‌دست خواهیم آورد".

به گزارش ماهنامه نجوم، دوربین میدان دید باز٬ 11 تصویر پیاپی را از یک نقطه تهیه می‌کند و در این تصویر‌برداری هر بار از فیلتری متفاوت که تنها به طول موج خاصی از نور اجازه عبور می‌دهد٬ استفاده می‌کند.

دنوی افزود: "مواد معدنی، نور خورشید را به صورت منحصر به فرد در طول موج‌های متفاوت باز می‌تابانند٬ برخی در ناحیه‌ مرئی باز‌تابش می‌کنند و تعدادی اندک در فروسرخ نزدیک. بنابر‌این نگاه کردن به نور بازتابیده از سطح عطارد با رنگ‌های متفاوت٬ در تشخیص مواد معدنی موجود در سطح کمک خواهد کرد".

 دنوی در پایان گفت: "برای درک سیارات جدید کشف شده در اطراف ستارگان٬ به درکی درست از سیارۀ زمین و چگونگی تکامل آن به شکل کنونی نیاز داریم". برای شناخت زمین باید نحوۀ شگل‌گیری عطارد٬ زهره و مریخ را بدانیم. این چهار سیاره بسیار متفاوت هستند و عطارد که در این میان موردی جدی به شمار می‌رود٬ کلید این درک است.

کد خبر 81975

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار فضا

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز