همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی: کنکاش درباره روزگار قدیم پایتخت یکی از دلمشغولی‌های اصلی سید محمدتقی مصطفوی بوده و کتاب «آثار تاریخی طهران» حاصل پژوهش‌های طولانی این محقق درباره پیشینه تهران و اماکن تاریخی‌اش به شمار می‌رود. این کتاب یکی از منابع اصلی تهران‌شناس‌های برای معرفی بناهای تاریخی تهران و قدمت آنها به حساب می‌آید.
مصطفوی در دوره پهلوی دوم رئیس اداره کل باستان‌شناسی بود اما باز هم از تحقیق و پژوهش دست نکشید و نیم قرن در حوزه باستان‌شناسی و معرفی بناهای تاریخی طهران فعالیت کرد. بخشی از فعالیت‌های پژوهشی مصطفوی به کشف و معرفی چنارهای تاریخی تهران مربوط می‌شود. او از چنارهای قدیمی پایتخت به‌عنوان”درختان مقدس» نام برده و این نظریه را مطرح کرده که در روزگار قدیم تهران، مردم از سایه‌سار درختان به‌عنوان جایی برای دعا و نیایش استفاده می‌کردند.
آنطور که مصطفوی در کتاب معروف «آثار تاریخی طهران» نوشته، در شهر تهران و مناطق پیرامون آن از جمله تجریش، چند درخت مقدس وجود داشته که امروزه بیشتر آنها از بین رفته و یا کارکرد زیارتی خود را از دست داده‌اند. با توجه به فراوانی درختان چنار در محدوده تهران بزرگ، بیشتر درختان مقدس این شهر از جنس این درخت بوده است.
مصطفوی به‌عنوان مثال از هفت‌چنار منطقه بریانک نام برده که مردم بر دیوار گلی مجاور درخت، طاقچه کوچکی کنده بودند تا در آن شمعی روشن کنند و به نیایش بپردازند. او در بخش دیگری از کتابش نوشته: «از مشهورترین درختان مقدس در محدوده شهر تهران، درخت زیارتی «هفت چنار» واقع در منطقه بریانک در بیرون از سمت غربی تهران قدیم بوده است. به علت شهرت فراوان این درخت ـ زیارتگاه، خیابان و محله‌ای به نام آن نامیده شده است.»
این تهران شناس قدیمی در بخش دیگری از کتاب «آثار تاریخی طهران»، هفت چنار محله بریانک را به عنوان جایی برای گردهمایی و راز و نیازهای دسته جمعی مردم این منطقه معرفی کرده: «زیارتگاه قریه بریانک، بقعه و مرقد نیست، بلکه هفت درخت چنار است که بجای تنه اصلی، چنار کهنسالی از یک ریشه و پائین همان تنه درخت روئیده، به وضعی شیوا و دلپسند مستقیماً بالا رفته و حقیقتاً شایستگی توجه و حرمت کامل دارد. این هفت چنار در کنار باغی که در سمت جنوب کارخانه جوراب‌بافی واقع شده است، نزدیک دیوار و مشرف به خیابان غربی باغ کارخانه مزبور قرار دارد و مردم ساده‌دل و خوش‌عقیده بر دیوار گلی مجاور درخت، طاقچه کوچکی کنده‌اند و به افروختن شمع و عرض نیاز می‌پردازند.»
هفت چنار هم اکنون نام محله‌ای در منطقه ۱۰ تهران است.
نظر شما