برخی از این توانمندی‌ها مادی است و برخی روانی. تأثیر و اهمیت مسایل روانی در حوزه تحصیل گاهی بیشتر از مسایل مادی است. مثلاً کمبود خنده را می‌توان از راه‌های مختلف جبران کرد، ولی اعتماد به نفس ضعیف را نمی‌توان کاری کرد.
بنابر این برخی زمینه‌های روانی مثلاً در تحصیل، نیاز به دقت نظر بیشتری دارد.
من چه کسی هستم؟
پاسخ به این پرسش بسیار ساده است. از هر فردی که بپرسید در اولین لحظه نام و نام خانوادگی خود را می‌گوید. اما اگر هدف از این پرسش رسیدن به خودشناسی باشد، قطعاً پاسخ هم متفاوت خواهد بود. بعضی از دانش‌آموزان در پاسخ به این پرسش که چقدر خودتان را در تحصیل می‌شناسید؟ دچار مشکل می‌شوند و حرف چندانی ندارند. در حالی که اگر فردی خود را نشناسد، چگونه می‌تواند برنامه‌ای برای پیشرفت خود تنظیم کند. شناخت توانمندی‌های تحصیلی از اساسی‌ترین مواردی است که هر دانش‌آموز باید نسبت به آن آگاهی داشته باشد.
خودشناسی، یعنی آگاهی نسبت به علاقه‌ها، توانایی‌ها و ضعف‌های خود. خودشناسی، یعنی اینکه بدانیم در کدام نقطه ایستاده‌ایم. افرادی که مسیر تحصیل را بدون شناخت از خود شروع می‌کنند، در طول مسیر دچار مشکل می‌شوند و به‌ناچار در هر لحظه از مسیر باید با آزمون و خطا پیش بروند که این موضوع جز اتلاف وقت و انرژی نتیجه‌ای ندارد.
نگرش مثبت
از دیگر زمینه‌های مؤثر در تحصیل، داشتن نگرش مثبت است. نگرش مثبت یعنی استفاده از شکست‌ها برای رسیدن به موفقیت و تغییر نگرش نسبت به ضعف‌ها و شکست‌ها.
اگر در کارهایمان نگرش مثبت نداشته باشیم، اشکال‌ها و کاستی‌ها در مقابل دیدگانمان چند برابر به نظر می‌آیند. برای رسیدن به نگرش مثبت باید در کنار کاستی‌ها، نقاط قوت، هر چند اندک را هم بسنجیم. توجه داشته باشیم که نردبان نمره 20 پله دارد؛ باید دقت کرد که چند پله را پیموده و چند پله باقی است.
خودباوری
آدمی هر آنچه که دارد ابتدا در باور خود به آن دست پیدا کرده است، پس مسیر تلاش برای مدیریت باورها و مسیر برنامه‌ریزی برای رسیدن به آنها ضروری است.
باور به توانستن و موفق بودن باید در ابتدا ذهن را مشغول خود کند و سپس با تلاش و سختکوشی در عمل شاهد آن باشیم.
تحصیل کاری است که شاید خیلی‌ها با کمک‌های خود ما را هدایت کنند، ولی آنکه در جلسه امتحان می‌نشیند، خود ما هستیم، تک‌وتنها؛پس باید داشته‌های خود را باور کنیم و با تکیه بر آنها موفقیت را عملاً تجربه کنیم.
اعتماد به نفس
مرحله بعد از خودباوری، اعتماد به نفس است. یعنی اینکه به داشته‌های خودمان تکیه کرده و حرکت خود را آغاز کنیم. مهم‌ترین لحظه نیاز به اعتماد به نفس هنگامی است که در مسیر تحصیل با سختی‌های آن روبه‌رو شویم که در این هنگام باید با صبوری و پشتکار موانع را یکی پس از دیگری از جلوی پای خود برداریم.
برای رسیدن به اعتماد به نفس بهتر است که از موفقیت‌های کوچک شروع کنیم و حتی به موفقیت‌های غیردرسی خودمان نیز توجه داشته باشیم. به هرحال فرد توانمند می‌تواند مسیر نیروهای خود را تغییر داده و برای رسیدن به موفقیت در سایر زمینه‌ها نیز تلاش کند.
