همشهری آنلاین_شقایق عرفی‌نژاد: در خیابان میرزای شیرازی، اول خیابان یازدهم، خانه‌ای قدیمی است که می‌توانید تابلو خانه‌موزه بتهوون را بر بالای آن ببینید. فروشگاه بتهوون از سال ۹۷ به اینجا منتقل شده است، اما پیش از آن در سال‌های دور در خیابان منوچهری کارش را شروع کرده است. به محض ورود به خانه‌موزه بر دیوار سمت چپ تمام آنچه را در این سال‌ها، از آغاز تا امروز، در این مجموعه گذشته، می‌بینید. تمام دیوار نموداری است با نمایه وقایع فروشگاه از افتتاح تا تغییر محل‌ها.
- تولید صفحات موسیقی
مرکز متعلق به کریم چمن‌آرا بوده است. او به همراه برادرش، احمد، کارش را با فعالیت‌های مطبوعاتی در اوایل دهه ۲۰ در آذربایجان شروع کرد، اما بعد از فروپاشی فرقه دموکرات آذربایجان در اواخر دهه ۲۰ احمد و کریم به تهران مهاجرت می‌کنند و احمد کشته می‌شود. بعد هم تمام خانواده از جمله محسن چمن‌آرا به تهران می‌آیند و به کریم ملحق می‌شوند.
در اواسط دهه ۳۰ است که منزل ملک‌الشعرای بهار را برای سکونت اجاره می‌کنند و ۲ سال بعد هم نخستین فروشگاه موسیقی‌شان، بنگاه صفحه‌فروشی بتهوون، توسط کریم چمن‌آرا راه‌اندازی می‌شود. در پی کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ کریم و برادرش محسن در زندان قزل‌قلعه و قصر حبس می‌شوند. همین‌جاست که کریم تصمیم به فروش تمام صفحه‌ها و کتاب‌هایش می‌گیرد و این کار را هم می‌کند. سال ۳۶ سال آغاز تولید و انتشار صفحات موسیقی توسط خانواده چمن‌آراست با نام «آهنگ» که یک سال بعد نامش به «آهنگ روز» تغییر می‌کند.
تا چند سال بعد و تا سال ۴۴ وضعیت به همین منوال است و موسیقی‌های بسیاری توسط این مؤسسه تولید و پخش می‌شود. اما در این سال ۲ اتفاق می‌افتد. یکی تأسیس کارخانه تولید صفحه در مهرآباد است و دیگری تغییر محل فروشگاه به چهارراه ولی‌عصر(عج) و راه‌اندازی دفتر و ۳ فروشگاه در مجاورت هم.
- همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
در دهه ۵۰ اما فروشگاه همکاری‌اش را با شرکت‌های موسیقی و از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شروع می‌کند و در پی آن سلسله وقایع دیگری روی می‌دهد. از تعطیلی کارخانه صفحه‌سازی به دلیل رواج نوار کاست تا از دست رفتن آخرین محموله صفحه‌ها در گمرک. در دهه ۶۰ یکی از فروشگاه‌ها فروخته می‌شود و به جای آن فروشگاه لباس راه‌اندازی می‌شود. اما مرکز اصلی در خیابان ولی‌عصر(عج) همچنان کارش را ادامه می‌دهد.
هرچند دیگر از تولید و فروش آلبوم‌های موسیقی خبری نیست و به فروش صفحه‌ها و دستگاه‌های پخش موسیقی دست‌دوم و قدیمی می‌پردازد. بعد از ۳ سال دوباره آلبوم‌های موسیقی اصیل از محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و گروه چاووش و موسیقی‌های کلاسیک بی‌کلام غیرایرانی در مجموعه عرضه می‌شوند، اما دیگر ناشر موسیقی نمی‌شود؛ کاری که بیش از ۳۰ سال در آن فعال بوده است و صرفاً به‌عنوان فروشگاه موسیقی فعالیت می‌کند.
در اوایل دهه ۷۰ وضعیت تغییر می‌کند. بتهوون کم‌کم در این دهه سراغ تولید آلبوم و برگزاری کنسرت می‌رود و دوباره رونق می‌گیرد. در میانه دهه ۷۰ مدیریت فروشگاه به «بابک چمن‌آرا»، نوه محسن چمن‌آرا، سپرده می‌شود و کار ادامه پیدا می‌کند تا سال ۹۷ که فروشگاه به خانه‌موزه بتهوون تغییر می‌کند و در خیابان میرزای شیرازی مستقر می‌شود. خانه موسیقی بتهوون بر اساس ۷ دهه فعالیت مجوز سازمان میراث فرهنگی فعالیت می‌کند و فروشگاه هم بخشی از آن است.
- موسیقی و کتاب و آرامش
امروز فروشگاه با سر و صورتی تازه و در یک خانه قدیمی دلپذیر فعال است. در طبقه اول بخش اصلی مجموعه را می‌بینید؛ فروشگاه موسیقی که در آن می‌توانید آلبوم‌های موسیقی، از کلاسیک‌های خارجی تا موسیقی نواحی ایران، را در دسترس داشته باشید. حالا موسیقی از آلبوم «دی زنگ رو» ی «حبیب مفتاح»، خواننده جنوبی، پخش می‌شود. دی زنگ رو به معنای بی‌سیاهی است و اهالی جنوب آن را زمان ماه‌گرفتگی اجرا می‌کنند و آنقدر بر طبل وساز می‌کوبند تا سیاهی ناپدید شود.
با همین موسیقی است که در فروشگاه لابه‌لای صفحه‌های قدیمی و سی. دی‌های بسیار می‌گردم. گوشه‌به‌گوشه آلبوم‌های خوانش شعر را از هوشنگ ابتهاج، شمس لنگرودی و خسرو شکیبایی می‌بینید. جز آن، مجله‌هایی هم هستند که بیشتر مربوط به موسیقی‌اند. مثل مجله «وزن دنیا» با تصویری از سهراب سپهری بر جلد. فروشنده این بخش، می‌گوید: «در اینجا آلبوم‌های اوریجینال خارجی فروخته نمی‌شود. کلاسیک‌ها هم از موتزارت، باخ و شوپن هستند و همین‌طور موسیقی‌هایی که تک‌نوازی‌ساز هستند.»
- آن مرد گنجی در سر دارد
روی دیوار تصویرهایی است از میرزا عبدالله، موسیقیدان عصر قاجار، و شاگردانش و در کنار آن تصویر دیگری است از بانوان قاجاری نوازنده. جذاب‌تر از آن تصویر دستخطی است از بهرام بیضایی: «آن مرد گنجی در سر دارد که میان شما پخش می‌کند. گنج مردم نادار، مردمان دریغ‌شده، گنجی از ناداری، گردآوری شده از روزمرگی در جهان رو به دگرگونی، آن مرد سرود گمشده می‌خواند؛ تا بازیابد خود بی‌خویش خویش را در بم و زیرهای آن در تهران گمشده» در انتهای همین بخش گلخانه است با گلدان‌هایی سبز.
اسمش گلخانه فروردین است و گل‌هایی به سبزی بهار در آن می‌بینید. حالا در فروشگاه کسی نیست. دختر فروشنده تنها نشسته و روبه‌رویش کتاب «خرمگس» از «اتیل لیلیان وینیچ». می‌گوید همیشه هم همین‌طور نیست و در روزهای پایانی هفته و عیدها فروشگاه کوچک پرجمعیت می‌شود. روبه‌روی مرکز اصلی بتهوون بخش مطبوعاتی چمن‌آرا را می‌بینید. در آن کتاب‌های مختلف رمان و موسیقی هست و دستبندهای دستبافت و البته همراه با گرامافون‌های قدیمی.
در راهرو هم گرامافون‌های قدیمی و اجناس قدیمی را در ویترین‌هایی می‌توانید ببینید که یکی از آنها قیچی است که روبان گشایش فروشگاه آهنگ در سال ۱۳۳۰ با آن بریده شده است. در کنارش هم گرام‌های قدیمی و صفحه‌های ۳۳ دور جا گرفته‌اند. یک طبقه که بالا بروید باز هم چند دستگاه ضبط قدیمی و گرامافون در انتظار است. و با همین اشیای قدیمی است که نام اینجا خانه‌موزه است.
- یادگارهای تهران قدیم در زیرزمین
اما زیرزمین مجموعه هم از قسمت‌های جذاب آن است. به محض اینکه پا در راه‌پله بگذارید، بوی زیرزمین‌های قدیمی به مشامتان می‌خورد و کوزه‌های قدیمی و شیشه‌های رنگی به شما خوش‌آمد می‌گویند. زیرزمین شما را به حال و هوای تهران قدیم می‌برد. سفال، سرامیک، ترشی‌های مختلف و روغن زیتون و تلویزیون شابلورنس کشویی، چرخ خیاطی ۴۰ سال پیش و چمدان‌های قدیمی که هرکدام حتماً داستان‌های زیادی دارند. «الیکا یوسفی» که فروشنده است، می‌گوید: «در این زیرزمین می‌توانید هر چیزی را که در یک خانه قدیمی سراغ دارید، پیدا کنید. سعی می‌کنیم روح زندگی قدیمی تهرانی را حفظ و برای بیننده زنده کنیم.» اینجا یک سال است راه‌اندازی شده و بخشی از مجموعه خانه‌موزه بتهوون است.
نظر شما