وی کلاس اول و دوم را در 1سال خواند و در سال‌های بعد در کنار درس مدرسه، درس‌های دیگر را که در حوزه‌های علمیه معمول بود، بخصوص در تابستان نزد پدرش و یکی دو تن از مدرسان حوزه‌ها فراگرفت.
حبیبی نوجوان بود که پدرش ضمن تشویق به درس خواندن، از او خواست تا حرفه‌ای نیز بیاموزد تا در صورت لزوم برای گذراندن زندگی خود کاری بلد باشد. از این رو قرار شد که جوراب‌بافی یاد بگیرد و تابستان‌ها به آن کار مشغول شود.
از آنجا که مادر و پدرش جوراب‌بافی می‌دانستند، یادگیری کار آسان بود، محل کار نیز خانه بود و برای تهیه نخ و رنگ کردن آنها و باز کردن کلاف‌ها، بافتن جوراب‌ها و به بازار بردن آنها و... باید کارهایی را می‌آموخت و اطلاعاتی بدست می‌آورد. این تجربه باعث گردید که از آغاز نوجوانی با محیط کار و برخی از انواع آن، روابط و برخی از دشواری‌ها آشنا شود.
وی دارای مدرک دکتری حقوق و جامعه‌شناسی است و در تاریخ 2/5/1369 به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد.
وی بامداددوازدهم بهمن 91 به علت ایست قلبی در بیمارستان شهید باهنر تهران درگذشت.
سوابق اجرایی:
- وزیر فرهنگ و آموزش عالی،
- نخستین رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی،
- وزیر دادگستری
- معاون اول رئیس‌جمهوری،
- عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی،
- عضو هیئت‌امنای فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران،
- عضو هیئت‌امنای کتابخانه مجلس شورای اسلامی،
- عضو کمیسیون ملّی یونسکو (ایران)،
- عضو دیوان داوری (لاهه).
- دریافت‌کنندۀ نشان استقلال 2/4/1376،
- سمت فعلی: رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مدیر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی.
برخی‌از آثار:
- دیالکتیک یا سیر جدالی و جامعه‌شناسی،1351؛
- افضل‌الجهاد،1351؛
- دیالکتیک و روش‌شناسی،1352؛
- مبادی جامعه‌شناسی حقوقی،1352؛
- جبرهای اجتماعی و آزادی یا اختیار انسانی،1353؛
- یادی از یار و دیار،1355؛
- عهدین، قرآن و علم،1357؛
- اسلام و مسلمانان در روسیه، 1357؛
- دو سرچشمۀ اخلاق و دین، 1358؛
- اخلاق نظری و علم آداب، 1359؛
- تقسیم کار اجتماعی، 1359؛
- هنر جنگ، 1359؛
- خدا،1360؛
- جامعه، فرهنگ، سیاست، 1363؛
- اسلام و بحران عصر ما، 1363؛
- در آیینۀ حقوق: مناظری از حقوق بین الملل، حقوق تطبیقی و جامعه‌شناسی (تألیف و ترجمه)، 1367؛
- در جست‌وجوی ریشه‌ها (تألیف و ترجمه)، 1373؛
- حسب حال یک دانشجوی کهن‌سال، 1376؛
- یک حرف از هزاران (2جلد)، 1377ـ1380؛
- حقوق بین‌المللی عمومی (2 جلد)، 1382.