یادداشت | تئاتر در خدمت اخلاق

محمدیوسف مهجوری / کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی : آغاز این رخداد بر می‌گردد به یکی از شهرهای کشور انگلستان؛ گروهی در فاصله سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۶ از تئاتر و هنر نمایش برای آموزش بسیاری از مهارت‌ها به جوانان کمک گرفتند. این حرکت در نهایت منجر به جنبشی در سراسر انگلستان و دنیا شد که بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای اجتماعی در برنامه‌های آموزشی خود «آموزش از طریق نمایش» را گنجاندند. اما چرا تئاتر می‌تواند روشی مؤثر برای بیان و آموزش باشد؟  
مطالعات روان‌شناختی از سال‌های دور نشان داده‌اند که آدمی به طرق مختلف می‌تواند یاد بگیرد. یکی از مهم‌ترین و ماندگارترین آموزش‌ها یادگیری مشاهده‌ای است. یعنی آموختن از راه دیدن. ما بسیاری از مفاهیم، رفتارها، بایدها و نبایدهای زندگی خود را از راه دیدن و مشاهده اتفاق‌ها در دنیای پیرامون خود کسب می‌کنیم. این راه آموختن، یکی از ماندگارترین یادگیری‌هایی است که تا سال‌ها همراه ما می‌ماند.  
از این‌رو، وقتی بخواهیم مفاهیم مهم انسانی و اخلاقی را به افراد آموزش دهیم، نمایش موقعیت‌های مرتبط با آن مفهوم، به گونه‌ای که به سازوکارهای زندگی واقعی افراد شبیه باشد، بیننده را با همذات‌پنداری بیشتر به فضای درک موضوع و پذیرش و درونی‌سازی مفهوم نزدیک می‌کند و فرایند حاصل می‌تواند در نهایت، بی‌آنکه مستقیم و نصیحت‌وار چیزی را بگوید، مفهومی را آموزش دهد.  
به کمک هنر نمایش، می‌توان بسیاری از باورهای غلط، رفتارهای مخرب، تعاملات اجتماعی ناکارآمد و... را هدف قرار داد و از این راه بازآموزی و آموزشی دوباره برای جامعه مهیا کرد. توجه به تئاتر به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای‌ ترویج هنجارهای اخلاقی، ضروری و جای خالی آن محسوس‌تر از همیشه است.  
در کنار این مهم، به نظر می‌رسد توقع کسانی که نمایش‌هایی با محتوای اخلاقی و آموزش عمومی جامعه تولید می‌کنند بر پشتیبانی از مدیران شهری برای تبلیغات محیطی اثر و همچنین حمایت‌های اقتصادی حداقلی در حد واگذاری سالن نمایش در فرهنگسراها وسراها مبتنی باشد. واقعیت این است که از مدت‌ها پیش جای اجرای نمایش در این مراکز قابل مشاهده است. از یاد نبریم که روزگاری این مراکز فرهنگی و سینماهایی که خبر تعطیلی‌شان به دستمایه روزانه رسانه‌ها مبدل شده است، با هدف رونق فرهنگ و هنر و ارائه آموزش‌های عمومی جان گرفتند و پدید آمدند.