همشهری آنلاین_ زهرا بلندی: که وسایل حمل‌ونقل عمومی در فاصله‌ای کوتاه قرار بگیرد و دسترسی پیاده به آن میسر باشد. با آغاز عملیات اجرایی این طرح در ایستگاه مترو آزادگان، درحالی‌که منطقه ۱۹ یکی از مناطق پیشرو در این زمینه محسوب می‌شود، برای آشنایی با جزئیات آن با «علی توکلی» شهردار منطقه ۱۹ به گفت‌وگو می‌پردازیم.
مهم‌ترین دستاوردی که اجرای این طرح چه می‌تواند داشته باشد، چیست؟
ممانعت از سفر غیرضروری افراد با رفع نیازهای خدماتی ساکنان در این محدوده، افزایش تعداد استفاده‌کنندگان از وسایل نقلیه عمومی، ایجاد انگیزه برای سکونت مردم در نزدیکی هسته‌های TOD، کاهش طول سفرهای شهری و کنترل ترافیک، کاهش هزینه‌های شهروندان، استفاده بهینه از زمین‌های بایر و درآمدزایی از آنها، خروج منظر شهری از یکنواختی با استفاده از تکنولوژی‌های نوین در ساخت ساختمان‌های غیرهمگن، ساخت پارکینگ‌های طبقاتی و رفع معضل پارکینگ، توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری به‌عنوان وسیله اصلی سفر، افزایش امنیت محله‌ها با ترکیب بافت‌های مسکونی و تجاری و...، تقویت فضاهای عمومی و اجتماعات محلی و زنده نگهداشتن شهر در همه اوقات جزء دستاوردهای مهم این طرح هستند. ضمن اینکه کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط‌زیست هم می‌تواند از جمله اهداف بلندمدت در اجرای این طرح باشد.
ضرورت اجرای این طرح در منطقه ۱۹ چیست و این منطقه تاکنون در چه بخش‌هایی از این طرح پیشرفت داشته است؟
شناسایی محدوده‌های مستعد برای اجرای این طرح مأموریتی است که به همه مناطق محول شده است. این طرح در منطقه ۱۹ از آبان سال ۱۳۹۷ کلید خورد اما روند اجرایی آن در سال ۱۳۹۸ سرعت گرفت. در مرحله اول ۷ ایستگاه مترو شهرآفتاب، آزادگان، شاهد، شهرک شریعتی، نعمت‌آباد، عبدل‌آباد و زمزم به‌عنوان گزینه‌های هسته TOD منطقه ۱۹ معرفی شدند تا مطالعه و بررسی‌های لازم به‌ترتیب روی آنها انجام شود. آموزش تخصصی مبحث TOD به ۲۰ نفر از کارکنان شهرداری منطقه، تهیه کتاب، آماده‌سازی کارشناسان برای برداشت از هسته‌ها انجام شده است. مطالعه در محدوده شهرآفتاب انجام شد و به دلیل فقدان بافت مسکونی که جزء مهم‌ترین ویژگی‌ها برای تأیید هسته بود، حذف شد و تاکنون فقط ایستگاه مترو آزادگان به‌عنوان نخستین نمونه TOD در منطقه مورد مطالعه و برداشت قرار گرفته است.
دلیل انتخاب ایستگاه مترو آزادگان به‌عنوان نخستین نمونه چیست؟
ایستگاه مترو آزادگان نخستین ایستگاه مترو خط ۳ و نخستین ایستگاه ورودی شهر تهران از سمت جنوب غرب است. میزبان مسافران حوزه جنوب غرب تهران اعم از اسلامشهر، رباط‌کریم، واوان، نسیم شهر و شهرک‌های اغماری شهر تهران است و تبادل سفر ۳۰ هزار مسافر روزانه در این ایستگاه انجام می‌شود. از دیگر قابلیت‌های ایستگاه مترو آزادگان این است که در اطراف آن زمین‌های بارگزاری نشده و دارای قابلیت خدماتی بسیاری وجود دارد. برای مثال قابلیت استفاده از زمین شرکت فجر جهاد با وسعت ۲ هکتار، ایستگاه تاکسی، گاراژهای بازگذاری نشده در سمت غرب ایستگاه، اراضی بایر کوره‌های آجرپزی در جنوب ایستگاه برای ایجاد پارکینیگ، مراکز تجاری، تفریحی، خدماتی، مسکونی و... در این محدوده وجود دارد. یکی دیگر از ویژگی‌های این نقطه فاصله ۱۵۰ و ۲۰۰ متری آن با خط راه‌آهن تهران_اهواز و ایستگاه بی. آر. تی اسماعیل است که قابلیت احداث یک سکو با محور زیرزمینی و روزمینی را ایجاد کرده تا این ۲ ایستگاه را به یکدیگر متصل کرده و تبادل سفر انجام شود. اگر ایستگاه آزادگان به‌عنوان ایستگاه مرکزی در نظر گرفته شده و طرح TOD در آن اجرا شود، دیگر نیازی نیست که مسافران برای رسیدن به ایستگاه‌های شهرک‌های اقماری همچون رباط‌کریم، پرند و... مسافتی را به‌عنوان مثال تا میدان آزادی و بالعکس طی کنند.
اجرای طرح TOD در ایستگاه مترو آزادگان در چه مرحله‌ای است؟
مراحل ابتدایی کار یعنی مطالعه و بررسی محدوده انجام شده است. صندوق بازنشستگی کشوری به‌عنوان مالک اراضی شرکت فجر جهاد، سرمایه‌گذار و مشاور طرح مشخص شده است. طرح پیشنهادی آماده شده و برای بررسی به معاونت حمل‌ونقل‌وترافیک ارسال شده است. بعد از تصویب کمیسیون ماده ۵، طرح وارد فاز عملیاتی و صدور پروانه می‌شود. با توجه به اهمیت موضوع، رئیس شورای اسلامی شهر تهران ۲ بار از این ایستگاه بازدید داشته و تأکید به اجرای حتمی این طرح داشته است. به نظر می‌رسد با تصویب طرح و صدور مجوز آن، تا اواخر سال ۱۳۹۹ یا اوایل سال ۱۴۰۰ وارد فاز اجرایی شویم. اما مدت زمانی که برای اجرای طرح طول خواهد کشید موضوعی است که فعلاً نمی‌توان درباره‌اش نظری داد.
به جز ایستگاه مترو آزادگان چه استعدادها و موقعیت‌های دیگری در منطقه ۱۹ وجود دارد که بعد از این شرایط اجرای طرح TOD را می‌توانند داشته باشند؟
منطقه ۱۹ با دارا بودن اراضی بایر متعدد می‌تواند موقعیت مناسبی برای اجرای این طرح باشد. برای مثال ایستگاه مترو شاهد که در محدوده حریم منطقه ۱۹ است با دسترسی‌های خوب، سرویس‌هایی که به شهرک‌های جنوب شهر تهران می‌دهد، مسافرپذیری بالا(دانشجویان یا اهالی شهرک‌های اقماری تهران) به‌عنوان یکی از محورهای TOD و دارای پتانسیل محسوب می‌شود. ایستگاه مترو عبدل‌آباد هم به دلیل نزدیکی به بازار بزرگ احسانی طرح موضوع شده است. در این مورد خیابان انقلاب به‌عنوان خیابان کامل این طرح پیشنهاد شده که مسافر بعد از پیاده شدن از ایستگاه مترو عبدل‌آباد تا بازار احسانی در مجموعه TOD به سفر ادامه می‌دهد و از دسترسی‌ها و خدمات‌رسانی‌های لازم بهره‌مند می‌شود. با این حال ارائه نظر قطعی درباره این محدوده‌ها نیازمند مطالعه و بررسی دقیق توسط کارشناسان این حوزه است که در مراحل بعدی به آن پرداخته خواهد شد.
- آشنایی با طرح TOD
TOD الگویی از توسعه شهری مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی است که حول ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی(به‌خصوص مترو) شکل می‌گیرد و با تراکم نسبتاً بالا، ترکیبی از کاربری‌های مسکونی، تجاری، اداری، عمومی و... در آن مشخص می‌شود. دسترسی درونی به آنها تا شعاع ۵۰۰ متری(عمدتاً پیاده) یا با استفاده از دوچرخه است و دسترسی خارجی آنها با شعاع هزار متری عمدتاً با وسایل حمل‌ونقل عمومی صورت می‌گیرد. به‌طور کلی کاربران اصلی TOD عابران پیاده هستند، بنابراین برنامه‌ریزی فضا برای TOD در اطراف ایستگاه‌های خطوط ریلی سبک باید به گونه‌ای باشد تا عابران پیاده بتوانند از آنها استفاده کنند. یعنی حداکثر فاصله تا ایستگاه ۵۰۰ متر و به اندازه یک پیاده‌روی ۵ تا ۱۰دقیقه‌ای باشد.
- رفع موقتی معضل پارکینگ ایستگاه مترو آزادگان
نبود پارکینگ یکی از مشکلات همیشگی ایستگاه مترو آزادگان بوده است که تا قبل از اجرای کامل طرح TOD چاره‌ای برای آن اندیشده شده است. شهردار منطقه در این‌باره به اشاره به تفاهمنامه‌ای که بین مدیریت شهری منطقه ۱۹ و شرکت فجر جهاد منعقد شده است، می‌گوید: «طرح تبدیل موقتی زمین ۲ هکتاری این شرکت به پارکینگ اجرا شده است که تا زمان اجرای عملیاتی طرح TOD، معضل کمبود فضای پارک این محدوده را تا حد زیادی رفع می‌کند. »
نظر شما