آیا باید مکمل ویتامین ب ۱۲ بخورم؟

ویتامین ب ۱۲ یا کوبالامین یک ماده اساسی برای حفظ سلامت مغز و اعصاب و نیز برای ساخته شدن DNA و سلول‌های خونی است.

ما معمولاً ویتامین ب ۱۲ از رژیم غذایی به دست می‌آوریم. گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهی، جگر، تخم‌مرغ و لبنیات منابع غنی این ویتامین هستند.

برای اینکه جذب ویتامین ب ۱۲ از مواد غذایی در روده‌ها انجام شود، وجود دو عامل دیگر ضروری است: یکی اسید معده که به آزاد شدن این ویتامین از مواد غذایی کمک می‌کند و دوم پروتئینی به نام «عامل داخلی» که سلول‌های پوشش معده تولید می‌کند. ویتامین آزادشده از مواد غذایی با اتصال به «عامل داخلی» امکان جذب در روده‌ها را پیدا می‌کند.

کمبود ویتامین ب ۱۲ معمولاً در سنین بالاتر رخ می‌دهد. علت این است که با افزایش سن میزان ترشح اسید معده کاهش می‌یابد و استخراج ویتامین از مواد غذایی مشکل‌تر می‌شود. از علل دیگر کمبود ویتامین ب ۱۲ می‌توان به مصرف داروهای ضد اسید معده، مصرف رژیم غذایی فاقد فراورده‌های حیوانی، جراحی‌های کاهش وزن که با برداشتن بخشی از معده همراه هستند و بیماری‌های خودایمنی که پوشش معده یا روده را تخریب می‌کنند، اشاره کرد.

علائم اولیه کمبود ویتامین ب۱۲ ممکن است چندان واضح نباشد و مثلا به صورت ضعف عضلانی بروز کند که شما آن را به دلایل دیگر نسبت دهید.

کمبود شدید ویتامین ب ۱۲ ممکن است به مشکلات حفظ تعادل بدن، افسردگی، خستگی و ضعف شدید عضلانی، اختلال حافظه، بی‌حسی و گزگز کردن دست‌ها و پاها و کم‌خونی بینجامد.

اندازه‌گیری میزان ویتامین ب ۱۲ خون به طور معمول انجام نمی‌شود، اما شاید انجام ان در سنین بالاتر از ۶۵ سال کار خوبی باشد. آزمایش‌های خون در افراد دچار کمبود ویتامین ب۱۲ ممکن است شاخص‌های کم‌خونی، میزان کم ویتامین ب۱۲ در خون و میزان بالای دو ماده هوموسیستئین و متیل‌مالونیک اسید یا MMA را نشان دهند.

درمان کمبود ویتامین ب ۱۲ بسته به علت به وجود آورنده آن ممکن است صرفاً خوردن مقدار بیشتری از غذاهای غنی از ویتامین ب ۱۲ یا مصرف نکردن داروی ضد اسید باشد. همچنین ممکن است مصرف مکمل ویتامین ب ۱۲ لازم باشد. در کمبودهای خفیف این ویتامین معمولاً مصرف روزانه یک قرص مکمل حاوی ۱۰۰۰ میکروگرم ویتامین ب ۱۲ تا رفع کمبود کافی است.

اگر می‌خواهید مکمل ویتامین ب ۱۲ مصرف کنید، شکل طبیعی این ویتامین به نام «متیل‌کوبالامین» بهتر از شکل مصنوعیان به نام «سیانوکوبالامین» است که ممکن است در افراد دچار مشکل کلیوی عارضه ایجاد کند.

شکل نادری از کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲ هم وجود دارد که «کم‌خونی بدخیم» نامیده می‌شود و ناشی تولید نشدن «عامل داخلی» در بدن و درنتیجه مختل شدن جذب ویتامین ب ۱۲ در بدن است. در چنین بیمارانی مکمل خوراکی ویتامین ب ۱۲ ممکن است مؤثر نباشد و تزریق ویتامین ب ۱۲ ضرورت پیدا کند.

اما اگر کمبود ویتامین ب‌۱۲ نداشته باشید، آیا مصرف مکمل آن برای پیشگیری لازم است؟ اگر گیاهخوار باشید و فراورده‌های حیوانی مصرف نکنید و همچنین در افراد در سنین بالا که بیشتر در معرض خطر کمبود این ویتامین هستند، مصرف مولتی‌ویتامینی که حاوی مقدار توصیه‌شده روزانه یعنی ۲.۸ میکروگرم ویتامین ب‌۱۲ باشد، می‌تواند به پیشگیری از کمبود آن کمک کند.