حسنعلی مهران یکی از روسای پیشین بانک مرکزی ایران در فصل ششم کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی» به ارزش پول و تثبیت هزینه زندگی در تهران قدیم می‌پردازد که در این مطلب بخشی از آن را می‌خوانید.

هزینه یک خانوار شهری در طهران قدیم

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، حفظ ارزش پول و تثبیت هزینه زندگی همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران بانک مرکزی بوده است. حسنعلی مهران یکی از روسای پیشین بانک مرکزی ایران خاطرات دوران کاری‌اش را در کتاب «هدف‌ها و سیاست‌های بانک مرکزی» روایت کرد. او در این کتاب از داستان بانک مرکزی ایران می‌گوید و کسانی که این موسسه را ساختند و آن را از آغاز تا سال ۱۳۵۷ اداره کردند. این مجموعه در ۱۱ بخش تنظیم شده و فصل ششم به ارزش پول و تثبیت هزینه زندگی می‌پردازد. آنچه می‌خوانید قسمتی از این بخش کتاب مذکور است.

این کتاب داستان بانک مرکزی ایران و کسانی است که این موسسه را ساختند و آن را از آغاز تا ۱۳۵۷ اداره کردند
مخصوصا کسانی که در مقام رئیس بانک مرکزی، مسئولیت نهایی عملکرد این موسسه را در آن سال‌ها برعهده داشته‌اند
این کتاب تا اندازه‌ای نیز خاطرات شخصی نگارنده است

براساس بررسی بودجه خانوار در سال ۱۳۳۸، متوسط هزینه یک خانوار شهری در تهران ۱۱۶۲۹۰ ریال، در ۳۱ شهر (به‌جز تهران) ۸۵۳۷۵ ریال و در شهرهای کوچک ۶۶۴۳۸ ریال برآورد شد. درصد هزینه خوراک به کل هزینه خانوار در مجموع مناطق شهری حدود ۴۵ درصد، در شهرهای کوچک ۵۱ درصد و در تهران ۳۶ درصد بود. به این ترتیب ملاحظه می‌شود که هرچه سطح درآمد خانوارها بیشتر باشد نسبت هزینه خوراک به کل هزینه خانوار کمتر می‌شود. مجموع تعداد خانوارهای مورد بررسی در ۳۲ شهر ۳۲۳۷ خانوار و متوسط تعداد افراد خانوارها ۹۲/ ۴ نفر بود.

در چنین خانواری سهم کرایه برای مستاجران ۷/ ۲ درصد و هزینه نگهداری منزل برای مالکان ۱/ ۸ درصد کل هزینه سالانه خانوار را تشکیل می‌داد. هزینه آب و برق ۱/ ۴درصد، مبلمان ۶/ ۴ درصد، پوشاک ۰/ ۶ درصد، درمان و بهداشت ۸/ ۲ درصد و مسافرت و حمل و نقل ۴/ ۳ درصد بود. این نسبت‌ها در شهرهای کوچک متفاوت بود به طوری که سهم کرایه خانه ۴/ ۱ درصد، تعمیر و نگهداری خانه ۹/ ۶ درصد، آب و برق ۳/ ۴درصد، مبلمان ۸/ ۴درصد، پوشاک ۲/ ۱۰ درصد، درمان و بهداشت ۱/ ۲درصد و مسافرت و حمل و نقل ۸/ ۱ درصد بود.

در شهر تهران در حالی که نسبت هزینه غذا به کل هزینه خانوار به‌مراتب کمتر از شهرهای دیگر بود، نسبت سایر هزینه‌ها به ویژه هزینه مسکن، اعم از استیجاری یا شخصی، تقریبا سه برابر نسبت مشابه در شهرهای کوچک بود. این سبد البته طی زمان تغییر می‌یافت و با بهبود وضع زندگی عمومی و افزایش جمعیت شهرها ترکیب مصرف نیز در جامعه در حال تحولی چون ایران در حال تغییر بود. ولی برای حفظ قابلیت مقایسه آمارها نمی‌شد در ترکیب سبد هزینه‌های مصرفی سالانه تجدیدنظر کرد، زیرا در چنان صورتی تغییرات شاخص بیشتر به دلیل تغییر در ترکیب مصرف پیدا می‌شدند که نمی‌توانستند به نحو صحیحی نمایانگر تغییر قیمت‌ها باشند. کارشناسان آماری بانک معمولا هر پنج سال یک بار در این سبد تجدیدنظر می‌کردند و مدام آن را تحت نظر داشتند و از طریق بررسی بودجه خانوار این تحولات را می‌سنجیدند.

ضریب اهمیت یا وزن متوسط گروه کالاها و خدمات که در شاخص هزینه زندگی سال ۱۳۳۸ آورده شده عبارت بود از مواد خوراکی ۶۵/ ۵۳ درصد که از آن ۶۹/ ۱۳ درصد سهم آرد و نان و برنج بود. سهم سایر گروه‌ها عبارت بود از مسکن ۳۰/ ۱۱ درصد، پوشاک ۴۴/ ۵ درصد، درمان ۸۴/ ۲ درصد و مبلمان ۴۷/ ۴ درصد.

در اوایل دهه ۱۳۵۰ این ضرایب همان‌طوری که انتظار می‌رفت تغییر کردند و سهم مواد خوراکی ۲۴/ ۴۲ درصد بود که از آن سهم آرد و نان و برنج به ۵/ ۸ درصد تنزل پیدا کرده بود و مسکن به ۵۶/ ۱۲ درصد، درمان به ۸۴/ ۴ درصد و مبلمان به ۳۷/ ۶ درصد افزایش یافته بود. جالب اینکه مسکن بالاترین رشد این گروه‌ها را در دهه ۱۳۵۰ داشت. در تجدیدنظر سبد کالاها و خدمات در سال ۱۳۵۳ مجددا ضریب اهمیت (یا وزن) مایحتاج مختلف باز همان‌طور که انتظار می‌رفت تغییر کرده بودند. سهم مواد خوراکی به ۴۸/ ۳۵ درصد کاهش پیدا کرده بود، ‌در حالی که پوشاک به ۹۴/ ۱۳ درصد، مسکن به رقم خیلی بالای ۱۴/ ۲۱ درصد رسیده بود و مبلمان ۹۲/ ۶ درصد و حمل و نقل و مسافرت که در شاخص قبل ۵۲/ ۲ درصد بود در سبد جدید ۷۸/ ۷ درصد شده بود.

اولین بانک مدرن ایران - تهران (میدان توپخانه)

کد خبر 513071

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار بيمه و بانك

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 3
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • IR ۱۰:۲۹ - ۱۳۹۹/۰۲/۳۰
    2 8
    تثبیت ارزش پول در یک کشور، اگر دلیل بر ثبات قیمتها باشه، دلیل بر پیشرفت آن کشور نیست. شما می توانید راه آهن و پتروشیمی و فولاد و فضائی و هسته ای نداشته باشید و به یک ثبات در قیمت برسید ولی وقتی می خواهید عقب ماندگی های تاریخی خود را جبران و سازندگی سریع داشته باشید، لاجرم قیمتها متغیر و حتی عده زبادی از حقوق بگیران و مستمری بگیران و اقشار کم درآمد آسیب جدی می بینند که این امر اجتناب نا پذیر است. اگر ما به سابقه و تاریخ کشورهائی مانند ژاپن بپردازیم و راز پیشرفت آنها را بپژوهیم در خواهیم یافت هنوز ما یک ملت نازپرود هستیم که البته به جائی نخواهیم رسید مگر این که فداکاری کنیم
  • IR ۱۹:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۲/۳۰
    5 6
    ژاپن رو مثال میزنید و یا هر کشور دیگه رو در همه ی زمینه ها پیشرفت داشتند و نه فقط اقتصادی ... شما فقط وضعیت زنان در ایران رو نسبت به قبل نگاه کنید میبینید که همه ی انچه به عنوان فولاد پتروشیمی و هسته ای و فضایی و ماهواره و موشک همه بنیانش مردانه هست و زنان تقریبا سهمشون از این همه بقولا پیشرفت اندکه ... نمیشه نیمی از جامعه رو جلو اورد نیمی رو عقب نگه داشت ... شما آزادی زنان در کنار مردان رو هم در جامعه ی ژاپن و کره و ترکیه ... ببینید و سهم مشارکت زنان در مجلس افغانستان را ببینید و بعد بگید نازپرورده اید ...
  • IR ۱۶:۱۲ - ۱۳۹۹/۰۳/۰۳
    2 0
    یاد اون رورها بخیر همه ج چیز مرتب رو حساب کتاب بود