شاید یکی از بزرگترین این حرکات طی چند سال گذشته را بتوان حذف کتاب‌های عربی ناشران عربی از بخش ارزی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و قرار دادن این دسته کتاب‌ها در بخش ریالی دانست، که اسباب آسایش مخاطبین این حوزه به ویژه طلاب و دانشجویان را برای تهیه و خریداری کتاب‌های مورد نیازشان فراهم کرد. اگر چه این تغییرات در ابتدای امر با مخالفت چندین ناشر روبه‌رو شد اما برنامه‌ریزی‌ها و بررسی‌های کارشناسان در این زمینه نشان داد که این اقدام هم به لحاظ رضایت‌مندی مخاطب و هم به جهت مبادله کتاب در منطقه به ویژه آسیای میانه بسیار موثر و تاثیرگذار خواهد بود. با این وجود، با عملی شدن این جریان برخی از ناشران عرب نسبت به اجرایی شدن این طرح در نمایشگاه بیست و یکم گلایه‌هایی دارند.
عطا اعلمی، مدیر موسسه و انتشارات اعلمی از بیروت که امسال بیش از 300 عنوان کتاب را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه کرده است، در این باره گفت: امسال به لحاظ فروش افت زیادی نسبت به ده سال گذشته داشتیم که اجرای این طرح در بروز آن بسیار موثر بوده است، از طرفی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قبلا روی کتاب‌ها یارانه به ناشران و مخاطبان ارائه می‌کرد، اما امسال از اجرای این برنامه به دلایلی جلوگیری شده و ما با مشکلات زیادی مواجه شدیم. قیمت کتاب گران شده، مردم ایران هم توان مالی خوبی ندارند و با توجه به تورمی که وجود دارد عملا خریدی صورت نمی‌گیرد.
در این سه روز نسبت به سه روز اول نمایشگاه نوزدهم که دو سال گذشته در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی کتاب(چمران) شرکت داشتیم فروشمان حتی به 25 درصد آن مبلغ نیز نمی‌رسد. امسال با گذشت چهار روز از آغاز نمایشگاه کتاب آن‌طور که باید شاهد حضور بازدیدکنندگان نبودیم. که به نظرم عمده‌ترین دلیلش همین گرانی کتاب و تورم است و حمایت‌هایی که از طرف دولت می‌بایست می‌شده و نشده است.
استفاده از دستگاه کارت‌خوان یکی دیگر از برنامه‌هایی بود که به قول دست‌اندرکاران نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌بایست از اولین روز برگزاری نمایشگاه در غرفه‌های ناشران داخلی و خارجی مورد استفاده بازدیدکنندگان برای سهولت خرید و صرفه‌جویی در وقت نصب و راه‌اندازی می‌شد، با گذشت چند روز از افتتاح نمایشگاه کتاب با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شاهد بودیم که هیچ یک از غرفه‌های ناشران چه در بخش داخلی و چه در بخش ناشران خارجی مجهز به سیستم کارت‌خوان (P.O.S) نبودند. عدم هماهنگی‌ها در این زمینه مشکلات بسیاری را برای غرفه‌داران و ناشران و متصدیان غرفه‌ها ایجا دکرده است، که ناشران و غرفه‌داران بخش ناشران خارجی نیز با آن مواجه و از آن گله‌مند بودند.
صابری، متصدی غرفه انتشارات کتاب پرتو علم‌آرا، ناشر فرهنگ‌های عمومی و تخصصی انتشارات دانشگاه آکسفورد، در این باره گفت: با گذشته سه روز از برپایی نمایشگاه کتاب هنوز غرفه‌ها مجهز به سیستم «کارت‌خوان» نشده، و این امر مشکلات زیادی را برای ما و بازدیدکنندگان ایجاد کرده است. اطلاع‌رسانی در این مورد انجام شده و کارت‌ها در اختیار خریداران قرار گرفته، اما عدم تجهیز غرفه ها به این سیستم باعث شده که یا خریدار به دلیل همراه نداشتن پول به میزان کافی از خرید خود منصرف شود و یا این کار با سختی و مشکلاتی انجام پذیرد.
مجتبی لطیفی، مدیر این انتشارات نیز با اشاره به این مطلب که کلیه ناشران و غرفه‌داران موظف بودند قبل از برگزاری نمایشگاه تمامی اقدامات لازم از جمله ایجاد اعتبار بانکی و کارهای اداری را در این زمینه به طور کامل انجام دهند گفت: این مسئله اختلال بسیاری در کار ما ایجاد کرد که اگر درست و به موقع سیستم کارت‌خوان مورد استفاده و بهره‌برداری قرار می‌گرفت قطعا می‌توانست در تسریع روند کار غرفه‌داران و همین‌طور صرفه‌جویی در وقت بازدیدکنندگان بسیار موثر باشد.
این جریان‌ها در حالی در نمایشگاه بین‌المللی تهران در حال اشکال سازی است که به دنبال موفقیت و استقبال از اجرای این پروژه در نمایشگاه بزرگ کتاب استانی سیستان و بلوچستان و استفاده همزمان یکصد دستگاه کارت‌خوان در غرفه‌های این نمایشگاه، مسئولان و دست‌اندرکاران نمایشگاه بیست و یکم قول اجرا و عملی شدن این طرح را در اولین روز برگزاری نمایشگاه به غرفه‌داران، ناشران و بازدیدکنندگان داده بودند.
شاید اگر اجرای پروژه دستگاه‌های کارت‌خوان در نمایشگاه تهران به شکل درست و سر موعد مقرر اتفاق می‌افتاد، این امکان ایجاد می شد که برخلاف سال‌های گذشته که شاهد دست به‌دست شدن بن‌های کاغذی بودیم، امسال شاهد این مسئله نباشیم که یارانه هر چند اندک در نظرگرفته شده برای افراد صرفا در مسیر خرید کتاب خرج شود.
یکی دیگر از مشکلاتی که در بخش ناشران خارجی به ویژه سالن همکف در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به چشم می‌خورد، مشکلاتی مربوط به تجهیزات و امکانات رفاهی برای غرفه‌داران و بازدیدکنندگان این سالن‌ها بود. یکی از عمده‌ترین این مشکلات عدم نصب دستگاه‌های تهویه هوا و همین‌طور دستگاه‌های خنک‌کننده برای غرفه‌های این سالن‌ها بود که مشکل تنفس کارکنان و غرفه‌داران را به همراه داشت.
از طرفی به اعتقاد برخی از غرفه‌داران نسبت متناسبی میان میزان مبلغ پرداختی آنها بابت متراژ غرفه، امکانات و تسهیلات رفاهی که می‌بایست در اختیار آنها قرار گیرد وجود ندارد. به گفته یکی از ناشران شرکت‌کننده در بخش ناشران خارجی نمایشگاه، بسیاری از ناشران شرکت‌کننده خارجی به ویژه از کشورهای عربی بدون پرداخت هزینه، غرفه‌هایی با متراژ بالا در اختیار داشته‌اند، در حالی که ناشران داخلی شرکت‌کننده در بخش خارجی نمایشگاه موظف بودند برای دریافت غرفه‌های خود متری 80 هزار تومان پرداخت کنند.
لطیفی مدیر انتشارات پرتو علم آرا که قریب به 300 عنوان کتاب را از انتشارات آکسفورد، در بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شرکت داده است، در این رابطه گفت: امسال برای دریافت غرفه 10 متری، 50 میلیون تومان پرداخت کردیم که البته این مبلغ را باید در کنار هزینه‌های دیگری مثل هزینه کارمندان، رفت و آمد و هزینه پارکینگ و... که به ناشر تحمیل می‌شود قرار داد.
به اعتقاد لطیفی امسال در نمایشگاه به جهت تقسیم‌بندی، ارائه فضا و هزینه‌های غرفه‌ها تبعیض هایی صورت گرفته است.
او می‌گوید: برخی از افراد به جهت رابطه‌هایی که دارند توانستند فضاهای بهتری را در اختیار بگیرند و کسانی که اهل رابطه نیستند متاسفانه در بدترین نقطه سالن‌ها قرار گرفته‌اند. در این زمینه و پخش متناسب ناشران در غرفه‌ها و ردیف‌های سالن ناشران به نظر می‌رسد اعتدال و عدالت در نظر گرفته نشده. مضاف بر این که فضایی که در اختیار برخی ناشرین قرار گرفته به لحاظ ساختاری به لحاظ شکل، ناهمواری زمین و... مناسب نیست و مشکلات زیادی را برای ارائه کتاب‌ها به مخاطب به وجود آورده است.
این در حالی است که اعلمی مدیر انتشارات اعلمی از لبنان با ابراز خوشحالی از اینکه امسال آب از آسمان به روی کتاب‌هایش نمی‌ریزد گفت: فضا و جایی که در اختیار ماست به لحاظ ترتیب و موقعیت کاملا مناسب است هر چند به لحاظ موقعیتی در حد نمایشگاه‌هایی که در محل دائمی نمایشگاه‌های تهران(چمران) برگزار می‌شد نمی رسد، اما به هر حال قابل تامل است. بنا به گفته اعلمی، انتشارات اعلمی با ارائه بیش از 300 عنوان کتاب در حوزه معارف و اخلاق اسلامی امسال با پرداخت 2 میلیون و چهارصد هزار تومان، از غرفه‌ای با متراژ 30 متر بهره‌مند بوده است.
این در حالی است که دکتر محسن پرویز معاون فرهنگی وزارت ارشاد در نشست مطبوعاتی خود در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران حاضر در نشست گفت: در غرفه‌بندی نمایشگاه سعی شده عدالت در مورد ناشران رعایت شود. در طول هشت سال گذشته مبنای تقسیم غرفه‌ها براساس تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده در سه سال پیش از آن بوده که به نظر ما این مسئله چندان شایسته نیست در نتیجه این مسئله را به بخش کمیته داخلی نمایشگاه اعلام کردیم که عوامل دیگری را هم از جمله سابقه و طول دوره فعالیت در این امر دخیل بدانند و این بازنگری‌ها قرار است در سال آتی مورد استفاده قرار بگیرند.
