قیصر امین‌پور از آنهایی است که تنها خودش هست و هنرش؛ بی‌هیچ ضمیمه و وابستگی‌ای؛ شاعری که شعرهایش برای مردم است. اگر اهل شعر باشیم، حتما با شعرهایش خاطره داریم و اگر هم نه، ناگزیر شعرهایش را که ترانه شده‌اند، شنیده‌ایم.
قیصر امین‌پور به خاطر ویژگی‌های شعری‌اش شناخته شده است.
موضوعات برگزیده او، عام و متعلق به کودکان و نوجوانان و بزرگسالان است، گرچه شعرهای عمومی‌اش بیشتر از شعرهای کودکانه و نوجوانانه‌اش بر سر زبان‌هاست. جامعه ادبی او را به‌عنوان یک ادیب آکادمیک و استاد دانشگاه نیزمی‌شناسد ولی حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان هنوز قیصر را ازآن خود می‌داند. با وجود این برای کسی که در تمام حوزه‌ها فعالیت کرده، ایجاد مرز و محدوده چندان مناسب نیست. در ایاز رفتنت دهان همه باز..ن بخش به معرفی آثار و فعالیت‌های استاد قیصر امین‌پور در حوزه شعر و ادبیات بعد از انقلاب می‌پردازیم.
تنفس صبح
«تنفس صبح» اولین مجموعه شعر قیصر امین‌پور است که در سال1363چاپ و منتشر شد. این مجموعه شعر نماینده نگاه او به اتفاقات زمانه‌اش است. مضامین شعرها به فضای دهه60 نزدیکند و بعضی از آنها به یاد بزرگانی مانند امام خمینی، دکتر شریعتی، مرحوم طالقانی و خانواده شهدا سروده شده‌اند.
اگر بخواهیم از شاعران جنگ نام ببریم، حتما سرآمد آنها، قیصر امین‌پور خواهد بود. شعر بلندی که اسفندماه سال۱۳۵۹ براى جنگ و شهرش - دزفول - سرود و در تنفس صبح چاپ شد، همیشه در ذهن مخاطبان و شاعران خواهد ماند:
مى‌خواستم
شعرى براى جنگ بنویسم
دیدم نمى‌شود
دیگر قلم زبان دلم نیست
گفتم باید زمین گذاشت قلم‌ها را
دیگر سلاح سرد سخن کارساز نیست
باید سلاح تیزترى برداشت
باید براى جنگ
از لوله تفنگ بخوانم
بخش عمده شعرهای کتاب در قالب غزل سروده شده‌اند و حدود 20قطعه هم در قالب شعر آزاد است.
در همین سال، دومین مجموعه شعرش با نام
«در کوچه آفتاب» را با همان سبک و سیاق توسط انتشارات حوزه هنرى چاپ کرد.
شعرهای نوجوانان
«منظومه ظهر روز دهم» مجموعه دیگری است که در سال1365 توسط انتشارات برگ به بازار آمد. قیصر امین‌پور در این منظومه، ظهر عاشورا، غوغاى کربلا و تنهایى عشق را به تصویرمی‌کشد.
این منظومه همراه چند مجموعه دیگر با نام‌های «چشمه»، «مثل رود بی‌بال پریدن» و «به قول پرستو» از کتاب‌هایی هستند که در فاصله سال‌های 70 - 60 برای نوجوانان سروده شده‌اند.
آینه‌های ناگهان
«آینههاى ناگهان» - که دربردارنده‌سروده‌های سال‌های 67 تا71 امین‌پور است- تحول کیفى و کمى او در شعر را نشان می‌دهد. درد، عمیق‌ترین مضمونی است که شعرهای آینه‌های ناگهان از آن خالی نیستند. در میان سروده‌های این کتاب، نوعی سرخوردگی و یأس دیده می‌شود؛ انگار که شاعر در میان انسان‌های جامعه چیزی جز بدی و تلخی و دورویی ندیده است.
شعرهای این مجموعه تفکر و اندیشهای را نشان مىدهد که در شکل و قالب تازه‌ای عرضه مىشود. او به بی‌تفاوتی واژه‌ها دل می‌بندد و می‌گوید:
وقتی که یک تفاوت ساده در حرف
کفتار را به کفتر تبدیل می‌کند
باید به بی‌تفاوتی واژه‌ها مثل نان دل بست
نان را از هر طرف که بخوانی
نان است!
آینههاى ناگهان، امین‌پور را شاعرى تأثیرگذار در گروه شاعران نسل جدید قرار می‌دهد. «آینههاى ناگهان2»، مجموعه شعر دیگری است که در دهه70 منتشر شد. اشعارى مثل «نه گندم نه سیب» - که بعدها برای معرفی شعرهاى موفق نسل جدید در کتاب‌های درسی بچه‌ها آمده- از این مجموعه انتخاب شده‌اند.
گزیده اشعار
هیچ‌کدام از کتاب‌های شعر منتشر شده قیصر امین‌پور پیشگفتار ندارد؛ دلیلش را هم در گزینه اشعاری که در نشر چشمه چاپ کرد، در نهایت فروتنی گفته است؛ چون او اهل پیشگفتار و پسگفتار نیست! چون معتقد است صدور بیانیه کار کسانی است که مدعی ابداع سبک و سیاق تازه هستند و اینکه زندگی دراز و نامه پراوج و فرازی ندارد که بخواهد زندگینامه‌ای داشته باشد و گفته بود اگر کار درخور و شایسته‌ای داشته باشد، شاید شرح حالی و احوالی بنویسد؛ کاری که در هر صورت نکرد و لابد این هم به خاطر این بود که اعتقاد داشت بهترین شعرها و ارزشمندترین نوشته‌ها آنهایی هستند که هنوز سروده و نوشته نشده‌اند.
کتاب «گزینه اشعار» را هم به اصرار و پافشاری انتشارات مروارید چاپ کرد در حالی که زیر بار انتخاب بهترین شعرها برای اینکه به عنوان گزیده اشعار چاپ شوند، نرفت و این کار را به عهده دوستان به قول خودش بهتر از آب روان سپرد و در عوض پیشگفتار، به 5 پرسش بی‌پاسخ جواب داد. این 5پرسش ساده و به ظاهر تکراری درباره شعر و شاعر و محتوا و احساس شاعر است. در این مجموعه 16شعر تازه و 36شعر از کتاب آینه‌های ناگهان، 9 شعر از کتاب تنفس صبح و 14شعر از در کوچه آفتاب انتخاب و چاپ شد. گزینه اشعار در سال1378 منتشر و چند بار نیز تجدید چاپ شد.
گل‌ها همه آفتابگردانند
ما در تمام عمر تو را درنمی‌یابیم
اما تو
ناگهان
همه را درمی‌یابی!
این شعری است در رثای مرگ که در مجموعه «گل‌ها همه آفتابگردانند» چاپ شده است. همیشه رسم بر این بوده هنگامی که بزرگان از دست می‌روند، دیگران در رثایشان می‌نویسند و می‌سرایند؛ این یک سنت است برای حرمت و ارج گذاشتن اما هیچ‌کس بهتر از خود استاد امین‌پور سه‌شنبه‌ای را که اتفاق افتاد نسرود.
انتشارات مروارید، کتاب گل‌ها همه آفتابگردانند امین‌پور را سال1380 منتشر کرد. 40سروده امین‌پور از سال 69 تا 79 در این کتاب جمع شده‌اند. این کتاب هم با استقبال روبه‌رو شد و به چاپ‌های متعدد رسید.
شعر و کودکی
«شعر و کودکی» دکتر قیصر امین‌پور کتابی است که در زمینه ادبیات و روان‌شناسی تالیف شده است.
انگیزه اصلی این نوشتار از نشست‌های کارگاهی دفتر شعر جوان شکل گرفته که ابتدا به صورت مقاله‌ای در پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان چاپ شد و اگر به شکل کتاب به چاپ رسید فقط به خاطر اصرار دوستان بوده، والا قیصر امین‌پور به چاپ و نقد و بررسی همان مقاله بسنده کرده بود.
مسئله‌ای که در این کتاب بررسی شده، این است که آیا شعر نوعی بازگشت به کودکی است یا نه.
شعرو کودکی کتابی است که در حوزه تخصصی شعر نوشته شده و بیشتر برای اهل فن کاربرد دارد تا عامه مردم. این کتاب را هم انتشارات مروارید در 1385 منتشر کرد.
دستور زبان عشق
مرداد سال86 مجموعه «دستور زبان عشق» چاپ شد و در کمتر از یک ماه به چاپ دوم رسید. دستور زبان عشق - که قبلا در بخش کتابخانه آن را معرفی کرده‌ایم - از شعرهای سال‌های 85-80 استاد امین‌پور گرد آمده است. در این مجموعه
26 اثر در قالب نیمایی در کنار 28 غزل و چند رباعی و ترانه کوتاه گرد آمده است.
هنر شاعری امین‌پور در کتاب «دستور زبان عشق» در چند غزل و رباعی تجلی کرده است. شعرهای این مجموعه محصول دوران بیماری امین‌پور هستند با این حال، این کتاب سرشار از غزل‌های زیبا و تاثیرگذار و لحظات درخشان هنر امین‌پور است.
قیصر امین‌پور در نشستی که در شهر کتاب درباره این کتاب داشت، گفته بود: « این مجموعه نه اولین کار من است که ناچار از این بیم داشته باشم که دیگران مرا نیازمند تشویق برای بهتر سرودن و چاپ مجموعه شعرهای بهتر بدانند و نه آخرین کار من خواهد بود که بترسم از اینکه بگویند حد فلانی همین میزان بود، چرا که در جوانی معتقد بودم هنرمند یا نباید کاری انجام دهد یا اگر انجام داد، باید آن کار شاهکار باشد؛ اما الان معتقدم آن کمال‌گرایی درست نبود و تکلیف ما این است که تکلیفمان را انجام دهیم و البته رو به کمال حرکت کنیم».
و افسوس که دستور زبان عشق آخرین مجموعه‌ای بود که دکتر امین‌پور در زمان حیاتش منتشر کرد!
آثار قیصر امین‌پور در محافل و جشنواره‌های ادبی همیشه مطرح بوده و هستند. او در سال1368 توانست تندیس مرغ آمین را از جایزه ویژه نیما دریافت کند و 2 کتابش با نام‌های «ظهر روز دهم» و «به قول پرستو» در همان سال‌های نشر -یعنی در سال‌های1365 و 1375 - برنده جایزه جشنواره کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شد.
او همچنین جایزه تندیس ماه طلایی را - که به برگزیدگان شعر کودک و نوجوان 20سال اخیر اهدا می‌شود - به دست آورد.
از رفتنت دهان همه باز...
انگار گفته بودند
پرواز!
پر واز!
