به گزارش همشهری‌آنلاین آنچه مسلم است برگزارکنندگان این نشست بر انجام بحث‌های فنی و تخصصی درباره آواز ایرانی تأکید جدی دارند، به صورتی که در شرایط نبود یا کمبود وقت نیز حتماً بر گنجاندن این بحثها و طرح مباحث فنی و تکنیکی به صورت گفت و شنود با اساتید این هنر تأکید می‌ورزند.
سومین نشست آیین آواز عصر سه شنبه 6 مهر در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. در این برنامه که به سبب تقارن با ماه محرم بر خلاف روند معمول که قرار است سومین سه شنبه هر ماه برگزار شود زودتر از موعد شکل گرفت، ابتدا علی شیرازی کارشناس مجری نشست ضمن اشاره به مشکلات پیش روی آوازخوانان در اجرا و عرضه هنرشان گفت: «آواز هنری است که هنرمندش در بوته اجرا و روی صحنه به تکامل می‌رسد. متأسفانه از حدود نیمه دوم دهه 1370 فضا برای ارائه موسیقی و آواز ملی‌مان تنگ شده و در این شرایط که روز به روز هم سخت‌تر نشان می‌دهد هنرجویان و خوانندگان جوان و میانسال ما بیش از هر زمانی به حضورهای مداوم روی صحنه و اجرای آواز در نزد مخاطب نیاز دارند.»
در ادامه طبق روال برنامه مبنی بر معرفی هنرجویان برتر توسط اساتید، سیدمحسن مولانا شاگرد برگزیده علی رستمیان روی صحنه آمد و به همراه تار برهان الدین دارابی و تمبک محمدرضا محمودی قطعه آوازی را در دستگاه سه گاه با شعر معروف سعدی (با مطلع در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم) به همراه تصنیف قدیمی افسانه اجرا کرد.
مولانا ابتدا نزد شاپور رحیمی و علیرضا افتخاری شاگردی کرده و حالا 5 سال است که دوره عالی آواز را نزد رستمیان می‌گذراند. علی شیرازی کارشناس مجری برنامه در سخنان کوتاهی که معمولاً پس از هر اجرا بیان می‌کند صدای مولانا را شخصی و جاندار توصیف کرد که دارای تحریرهایی قوی است و هر چه گذشت تسلط این خواننده بر صدایش بیشتر شد. مولانا هرچند که از صدای هر سه استادش تأثیر پذیرفته اما در آواز به صدای خودش رسیده و شعر را به مانند علی رستمیان استاد این سالهایش شمرده و با طمأنینه می‌خواند. دارابی نوازنده تار نیز به خوبی از عهده جواب آواز برآمد و نشان داد نوازنده‌ای قوی است.
بخش بعدی این نشست به اجرای آواز امیر مداح در کنار تار رامتین راستی اختصاص داشت. در این قسمت، کار هر دو نفر (چه خواننده و چه نوازنده که فقط 18 سال سن دارد و بسیار پخته‌تر از سن و سالش نشان می‌دهد) با استقبال پرشور حاضران و اهل فن روبرو شد. مداح متولد 1341 تهران شاگرد کریم صالح عظیمی، زنده‌یاد حسین صبحدل و نصرالله ناصح پور است و به گفته کارشناس مجری برنامه چه در زمینه صدا و لحن خوانندگی و چه در خصوص تلفیق شعر و موسیقی و جمله بندی‌های تحریری صاحب شیوه محسوب می‌شود. او سالها در رادیو به خواندن اشعار عرفانی مشغول بوده و در این نشست نیز شعری از سهیل محمودی را در آواز شور خواند و در ادامه نیز ترانه‌ای از همین شاعر را با ریتم آزاد اجرا کرد.
آنچه بیش از پیش تحسین حاضران را برانگیخت اجرای قوی قطعه ضربی از هوشنگ ظریف توسط رامتین راستی بود که پایان بخش این قسمت از نشست محسوب می‌شد.
سومین قسمت از برنامه به اجرای علی رستمیان در دستگاه همایون مربوط می‌شد. آوا رستمیان و محمدرضا رستمیان (فرزندان این خواننده) با کمانچه و سنتور به همراه تمبک شایان یزدی زاده نوازندگی این بخش را عهده‌دار بودند. علی رستمیان سالهاست که با آرامش و طمأنینه می‌خواند (نکته‌ای در همین نشست در کار هنرجوی برگزیده‌اش سیدمحسن مولانا نیز به چشم آمد). البته در ادامه رستمیان با ورود به گوشه بیداد و بعد هم اوج در همایون شمه‌هایی از قدرت صدایش را در اوج‌خوانی به نمایش گذاشت و باعث تشویق حضار شد. در این میان، آنچه بیش از همه به چشم آمد تسلط آوا رستمیان بر سازش کمانچه و جوابهای مناسبی بود که به آوازهای پدرش می‌داد.
در بخش پایانی نشست نیز علی رستمیان به همراه علی شیرازی خواننده و آوازپژوه پشت میز بحث قرار گرفتند تا درباره موضوع اصلی برنامه یعنی طراحی آواز در موسیقی ایرانی صحبت و هم‌اندیشی کنند. ابتدا شیرازی از استاد میهمان برنامه خواست تا تعریفی از طراحی آواز به دست دهد. رستمیان در پاسخ گفت: «طراحی آواز یعنی خلاقیت. یعنی هنرجو آنقدر منازل را به درستی و یک به یک طی کنند تا به خلاقیت در آواز دست پیدا کند.» او سپس با نقل قول از استادش محمدرضا شجریان افزود: «آقایی به نام صدر گوشه مشهور صدری را در مایه افشاری ساخته و گوشه شهابی در مایه بیات ترک را هم شخصی به نام شهابی که در اصفهان به چشم‌دریده مشهور بوده ابداع کرده و از خود به یادگار گذاشته است.» رستمیان سپس تأکید کرد: «آقای شجریان به ما می‌گفت بهترین راه برای آموختن آواز، یادگیری و بهره مندی از مکتب اصفهان و شیوه طاهرزاده است».
او سپس نقل قولی از نای نواز مشهور اصفهانی آورد و افزود: «استاد زنده‌یاد حسن کسایی به آوازخوانها می‌گفت ابداع کنید و ابداع کنید و به ردیف چیزی اضافه کنید. خلاقیت هم دقیقاً یعنی همین. در واقع همه اینها با طراحی است که حاصل می‌شود. مثلاً فکر کنید تحریر جوادخانی در گوشه رضوی از دستگاه شور را هم شخصی به نام جوادخانی ساخته است. در واقع مجموعه ردیف موسیقی سازی و آوازی ما از خلاقیت افرادی که هر یک به سهم خود چیزی به موسیقی ما افزوده‌اند حاصل شده و پایدار مانده است.»
رستمیان که در این قسمت، صحبتهایش را با اجرای آوازی در مایه شوشتری از دستگاه همایون با غزلی از حافظ همراه کرده بود حرفهایش را این گونه پی گرفت: «می‌دانیم که خواجه بزرگ شیراز غزلش با مظلع ز گریه مردم چشمم نشسته در خون است را در رثای فرزند خویش سروده است. من نیز در روز مراسم خاکسپاری زنده‌یاد پرویز مشکاتیان که در نیشابور برگزار شد با طراحی و بداهه خوانی‌ام کوشیدم به مناسب خوانی در آواز دست یابم. بنابراین بیت از آن دمی که ز چشمم برفت یار عزیز را به از آن دمی که ز چشمم برفت پرویز عزیز بدل کردم و فکر می‌کنم این کار تأثیر خود را در آن هنگامه غم و اندوه بر مخاطبان گذاشت. این به معنای آن است که طراحی آواز حتی در زمان بداهه خوانی نیز حضور دارد و مؤثر است.»
داود فیاضی، مظفر شفیعی، مرتضی غزنوی، هوشنگ فراهانی، محمدعلی قدمی، علیرضا حاجی طالب، هوشنگ علی اکبری (خواننده قدیمی، از شاگردان استاد زنده‌یاد علی اکبر دودانگه)، وحید عسکریان، عیسی فرزان راد، سیدحسن قاسمیان، محمدرضا جعفری، فرامرز امینی، سعید ناظمی (شاعر و نویسنده) و محمدرضا ممتاز واحد (روزنامه نگار و پژوهشگر موسیقی) از جمله هنرمندان حاضر در این برنامه بودند.
نشست آیین آواز در ماه‌های محرم و صفر تعطیل است و به جای آن در آذرماه دو برنامه برگزار خواهد شد.
نظر شما