با این حال هنوز شیوه برخورد با این بیماران و خدمات‌رسانی مناسب به آنها در حاشیه است.
25 مهر روز جهانی بهداشت روان است و هفته‌ای که در پی آن است برای مسئولان فرصت مغتنمی است که به ضعف‌های خود در این مقوله بیشتر بپردازند.
طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از کشورها بخش بسیار اندکی از بودجه بهداشتی خود را صرف بهداشت روانی می‌کنند.
این در حالی است که یک پنجم از 100 کشوری که آمارهای خود را به این سازمان ارائه کرده‌اند، کمتر از یک درصد بودجه بهداشتی خود را برای سلامت روانی هزینه می‌کنند. اما در کشور ما چه می‌گذرد؟
پای درد دل مسئولان
انگ‌زدایی از بیماران روانپزشکی را از برنامه‌های این دفتر در هفته بهداشت روان اعلام کردیم.
دکتر احمد حاجبی، رئیس اداره سلامت روان معاونت سلامت وزارت بهداشت با بیان این مطلب و با اشاره به اینکه بیماری‌های روانی بعد از حوادث و بیماری‌های قلبی در رتبه سوم قرار دارند، به همشهری می‌گوید: ۲۰درصد جمعیت کشور دارای درجات مختلفی از اختلالات روانی هستند.
وی با ابراز خرسندی از اینکه در کشور ما بر خلاف خیلی از کشورها زنجیر کردن بیماران روانی دیگر مطرح نیست، از کمبود تعداد تخت‌های روانپزشکی در بیمارستان‌ها، کمبود روانپزشکان نسبت به تعداد بیماران و همچنین پذیرش نکردن بیماران روانی در بیمارستان‌های عمومی گلایه می‌کند، و در ادامه می‌گوید: با وجود این که وزارت بهداشت یارانه مناسبی برای بستری فرد مبتلا به بیماری شدید روانی به بیمارستان‌ها پرداخت می‌کند، ولی تعداد کمی از بیمارستان‌ها نسبت به اختصاص تخت به‌این بیماران اقدام می‌کنند.
دکتر محمدباقر صابری در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌دارد: پوشش بیمه‌ای بیماران روانی اصلا مناسب نیست.
دکتر صابری، تعداد روانپزشکان کشور را در حدود 1200 نفر اعلام کرده و با اظهار بی‌اطلاعی از اینکه مشخص نیست به چه تعداد روانپزشک در حد استاندارد نیاز داریم، می‌گوید: فقط می‌دانیم این عوامل دوره انتظار برای بستری بیماران مبتلا به اختلالات روانی را طولانی کرده است.
وی با بیان این که پوشش بیمه‌ای بیماران روانپزشکی به هیچ‌وجه مطلوب نیست، ادامه می‌دهد: کمترین میزان تخت روز به بیماران روانی اختصاص دارد و این در حالی است که بیماران روانی به‌طور متوسط هر 2 سال یک‌بار نیاز به بستری پیدا می‌کنند.
شنیدن این عبارات از زبان مسئولان وزارت بهداشت شاید برای روانپزشکان که به‌طور مستقیم با بیماران این رشته در تماس هستند، فقط جنبه تشریفاتی داشته باشد.
دکتر محمد‌علی شهرکی، روانپزشک و مدیر اجرایی جمعیت ترک اعتیاد آفتاب با تأکید بر اینکه مشکل عمده ما در زمینه بیماران روانی و سلامت روانی این است که یک عزم ملی میان سیاستگذاران کشورمان برای پرداختن به مشکلات روانپزشکی وجود ندارد، می‌گوید: ما در سیاستگذاری بیمارستان‌ها و تخت‌های روانپزشکی کشورمان دچار یک اختلاف فاحش و تناقض بزرگ هستیم؛ از سال‌ها قبل وزارت بهداشت اجازه تأسیس بیمارستان‌های تک‌تخصصی را نداده است، از جمله این بیمارستان‌ها، بیمارستان‌های روانپزشکی بودند که از سال‌های قبل اجازه ساخت ندارند. وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر بنا بر اعلام وزارت بهداشت باید حداقل 10درصد تخت‌های بیمارستان‌های عمومی در اختیار تخت‌های روانپزشکی قرار بگیرند ولی این بخشنامه هم اجرا نشده و به ندرت بیمارستان عمومی را می‌بینیم که بخش روانپزشکی تأسیس کرده باشد.
نپذیرفتن بیماران روانی به‌عنوان بیمار مشکل دیگری است که مورد انتقاد کارشناسان است: بارها دیده شده که یک بیمار اعصاب و روان که با تابلوی افسردگی در بیمارستان بستری است، دچار یک حمله قلبی شده و ما ساعت‌ها تلاش کردیم که بیمار را به یک بیمارستان عمومی یا اتاق CCU هدایت کنیم اما به‌رغم وجود تخت خالی و تلاش‌های ستاد هدایت برای انتقال بیمار، داخل این بیمارستان‌ها با موانعی مواجه می‌شویم و با تصور اینکه بیمار این بخش‌ها را به هم می‌زند و دستگاه‌ها را خراب می‌کند، از بستری کردن او ممانعت می‌شود.
تخصص‌های کیلویی
به‌رغم انتقاد مسئولان وزارت بهداشت از تعداد کم روانپزشکان و با وجود اعلام نیاز رئیس انجمن روانپزشکی به 10 هزار روانپزشک، سؤال این است که آیا این نیاز با تقاضای جامعه همسان شده؟ مدیر اجرایی انجمن جمعیت آفتاب در پاسخ به این سؤال با تأکید بر اینکه در حال حاضر تعداد زیادی از روانپزشکان در کشور بی‌کارند، می‌گوید: وقتی بیمارستان‌های ما نیاز ندارند که یک بخش روانپزشکی تشکیل دهند، یعنی تقاضایی هم وجود ندارد پس لزومی به افزایش روانپزشک نیست و این هم یکی از نقص‌های وزارت بهداشت است.
به گفته این روانپزشک در این میان مسئولان دفتر بهداشت روان وزارت بهداشت راهی را به انحراف رفته‌اند و تعدادی پزشک عمومی را با گذراندن یک دوره آموزشی 3 ماهه به‌عنوان پزشکان سطح 3 بهداشت روان به مناطق محروم فرستاده‌اند.
وی با اشاره به اینکه خیلی از این پزشکان با برگشتن به مراکز شهری به‌عنوان روانپزشک کار می‌کنند، می‌گوید: هیچ‌کدام از مناطق محروم بهره‌ای از این افراد نبرده‌اند چون با یک دوره3 ماهه کسی متخصص نمی‌شود.
به عقیده وی اگر تقاضا وجود داشته باشد، با کمتر از همین 1200 نفر روانپزشک نیز می‌توان بهترین خدمات را ارائه داد چون ما بیش از حد استاندارد جهانی روانپزشک داریم ( یک روانپزشک به ازای هر 50 هزار نفر) ولی مشکل اصلی این است که روش اقدامات روانپزشکی ما مشکل دارد و خدمات به درستی ارائه نمی‌شوند.
قدرت در دست سرمایه‌داران
ظاهرا در سامانه بهداشت روانی کشور هم لابی‌کردن مهم به‌نظر می‌رسد. چون با وجود ابراز نگرانی مسئولان از پوشش بیمه‌ای نامناسب خدمات به بیماران روانی، دکتر شهرکی معتقد است: لابی انجمن روانپزشکی قوی نیست و در این میان نمی‌توان بیمه‌ها را مقصر دانست.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: در کشور ما لابی نورولوژیست‌ها خیلی قوی است و امکانات بسیار گسترده‌ای هم دارند و این در حالی است که اولین‌بار دستگاه نوار مغز را در دنیا یک روانپزشک اختراع کرد و کاربرد آن در اختیار روانپزشکان بود، منتها با بروز بیماری صرع، نورولوژیست‌ها آن را به فیلد کاری خود وارد کردند. به عقیده این متخصص مشکل اصلی تهدید‌کننده سلامت بیماران روانپزشکی این است که درمان این بیماران یک درمان لوکس قلمداد می‌شود.
بد نیست بدانید در حال حاضر 2 نفر از نمایندگان مجلس روانپزشک هستند. سؤال این است که این افراد چند بار از طریق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اقدامات لازم را جهت رفع کمبودها کرده‌اند؟
