سال 95 به عنوان سال «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» نامگذاری شده است و بند دوم سیاست‌های اقتصاد مقاومتي، پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه است. تحقق این سیاست مهم می‌تواند به اجرای تعداد قابل ملاحظه‌ای از سیاست‌های دیگر اقتصاد مقاومتی کمک نماید.
بخش مهمی از مجریان این سیاست اثرگذار، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستند ولی متاسفانه در حال حاضر توان این جمع پر تعداد بیشتر صرف تولید مقاله شده است تا اجرای طرح‌های کاربردی. اگرچه بیان این موضوع تکراری به نظر می‌رسد اما سال جدید فرصت خوبی است تا اقدام و عمل در راستای بکارگیری ظرفیت‌ها و سرمایه‌های انسانی ارزشمند در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، صورت پذیرد.
در سال‌های اخیر آمار کمی و گاهی کیفی مقالات در پایگاه‌هایی همچون ISI و SCOPUS به عنوان معیاری برای پیشرفت دانش در کشور مورد توجه قرار گرفته است و از طریق آیین‌نامه‌های گوناگون، اعضای هیات علمی و دانشجویان به سمت افزایش آمار مقاله سوق پیدا کرده‌اند و خروجی بسیاری از تحقیقات، مقاله است نه حل یک مشکل. حال آنکه مشاهده می‌شود این رویه موجب محروم شدن کشور از فکرهای خلاق و نوآوری است که می‌توانستند با اجرای پژوهش‌های متقاضی‌محور و کاربردی، برای حل مشکلات و پیشرفت کشور بکار گرفته شوند.
استفاده از این پتانسیل عظیم در تحقق بند 2 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیازمند تصمیمات خط‌شکنانه در سطوح کلان سیاستگذاری کشور و بدون هراس از افت رتبه ایران در پایگاه‌های مذکور است. به طوری که صعود یا نزول رتبه ایران در آمار مقالات دیگر تا این حد مورد توجه قرار نگیرد و معیاری برای عملکرد افراد نباشد بلکه آیین‌نامه‌ها مشوق مشارکت بیشتر اعضاي هیات علمی و دانشجویان در حل مسائل کشور و اجرای طرح‌های پژوهشی که معمولا پرزحمت‌تر از نوشتن مقاله است، باشد.
البته در این مسیر باید مراقب بود برای رهایی از افراط در توجه بیش از حد به مقاله، در دامن تفریط قرار نگیریم بلکه پژوهش‌های بنیادی یا حرکت بر روی لبه دانش و همچنین انتشار مقاله به عنوان گزارش نتایج تحقیق و به نقدگذاری آن، در حد تعادل مدنظر قرار گیرد.
امید است با اخذ هر چه سریعتر تصمیمات مهم در این زمینه و طراحی ساز و کارهای مورد نیاز توسط عقلای دلسوز، گام موثری برای اقدام و عمل در راستای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان برداشته شود.
* معاون پژوهشکده کشاورزی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران
نظر شما