یکی از اتفاقات مهم رونمایی از پیش نویس قانون جامع مدیریت شهری بود که 60سال از تصویب قانون اولیه آن می‌گذشت و سرانجام متناسب با شرایط امروز دچار تغییر و تحولات مهمی شد. برای تهیه و تنظیم این پیش‌نویس ظرف 2 3 سال گذشته از اندیشمندان، صاحب‌نظران ملی و محلی، فعالین اجرایی و علمی در حوزه مدیریت شهری استفاده شد تا پیش‌نویسی با بیش از 300ماده تهیه شود.
بنابراین گزارش البته این پیش نویس به‌منظور اجرایی شدن نیازمند مصوبه مجلس شورای اسلامی است و پس از آن می‌توان امیدوار بود که با تحقق مدیریت یکپارچه شهری شاهد حل بخش عمده‌ای از مشکلات اساسی دراین عرصه باشیم. در نوبت صبح همایش شوراها و مدیریت محلی محمدباقر قالیباف شهردار تهران و مهدی چمران رئیس شورای‌عالی استان‌ها به ایراد سخنرانی پرداختند.
دراین همایش قالیباف با طرح این سؤال که چرا با وجود آگاهی از مسائل و مشکلات شوراها بازهم هیچ اتفاقی از سوی مسئولان نمی‌افتد؟ گفت: به‌هرحال اساس نظام اسلامی مبتنی برمردم است ضمن اینکه حضرت امام (ره) مکرر فرمودند، کاری که مردم می‌توانند انجام دهند دولت در آن دخالت نکند. در قانون اساسی نیز برنقش برجسته شوراها تأکید شده است.
از نظر شهردار تهران نهاد شوراها تبلور عینی حضور مردم در عرصه تصمیم‌گیری است. قالیباف همچنین گفت: مهم‌ترین شعار ما در دوران انقلاب اسلامی این بود که مردم را در سرنوشت خودشان دخیل کنیم و اصولا کار شوراها نیزاین است که در مسائل روزمره فرهنگی، خدماتی و عمرانی شهرتصمیم‌گیری کنند. وی اوج نقش مردم درحل مشکلات کشور را به دوران دفاع‌مقدس نسبت داد و گفت: تنبیه دشمن متجاوز از زمانی شروع شد که نظام اسلامی تصمیم گرفت مردم به صحنه دفاع وارد شوند و از همین جا سرنوشت جنگ نیز تغییر پیدا کرد.
قالیباف بابت اینکه امروز عملا در بخشی از زمینه‌ها این فرصت به مردم داده نمی‌شود انتقاد کرد و آن را به‌وجود اشکال در نظام اداری و اجرایی و حتی عملکرد خود شوراها و بی‌تجربگی آنها نسبت داد. انتقاد قالیباف به عملکرد شوراها مربوط به اختلافاتی بود که بعضا بین شهرداری و شوراها دیده می‌شود و می‌تواند ضربات سنگینی به بار آورد. وی گفت: مجموعه مدیریت شهری یعنی شهرداری و اعضای شورای شهر توجه داشته باشند که یک مجموعه هستند و تضعیف هرکدام تضعیف دیگری است.
تأکید قالیباف این بود که چون نوع کار مجلس با شورای شهر متفاوت است پس باید رابطه شورای شهر و شهرداری نزدیک‌تر باشد و با محبت امورات مردم را حل کنند. شهردار تهران با اشاره به اینکه یک صدا بیشتر از مدیریت شهری نباید شنیده شود و آن صدای مردم است نه صدای شهردار و شورای شهر گفت: من بارها گفته‌ام که همه دغدغه و اولویت من مردم است و در این صورت بحث‌های فردی، گرایش‌ها، سلایق، اختلافات سیاسی و گروهی و لجبازی بر سر یک موضوع کاری جز خسارت به مردم فایده‌ای ندارد.
قالیباف همچنین از قوانین و مقررات و نظام اداری و اجرایی کشور که بسیار متمرکز است انتقاد کرد و گفت: معلوم است وقتی دردولت مرکزی بحث کمبود آرد در فلان نانوایی در دورترین استان کشور بررسی می‌شود دیگر فرصتی نمی‌ماند که ارزش پول ملی یا درآمد سرانه را بالا ببریم درحالی‌که موضوعاتی از این دست باید دغدغه شوراها و مدیریت‌های محلی باشد، اما درهرحال دولت این قدر که به امورات تصدی‌گری دخالت می‌کند به امورات تولی‌گری و حاکمیتی توجه ندارد و این اشکال است و راه‌حل آن تقسیم کارملی و محلی از یکدیگر است. شهردار تهران در پایان سخنرانی دیروز خود در همایش شوراها و مدیریت محلی با استناد به فرازی از فرمایش‌های حضرت امیرالمومنین علی(ع) گفت: عواملی که همه حکومت‌ها و مدیریت‌ها را به فروپاشی می‌کشاند یکی سبقت گرفتن اراذل بر افاضل در مدیریت و دیگری ارجحیت فروع بر اصول است.
شهرداری‌ها به مدیریت جهادی نزدیک‌تر هستند
مهدی چمران رئیس شورای‌عالی استان‌ها نیز در همایش شوراها و مدیریت محلی به ایراد سخن پرداخت وی مهم‌ترین مشکل نهاد شوراها را مشکلات مالی، اداری و قانونی دانست. وی گفت: اگر اینها نبود قطعا جهش‌های بزرگ‌تری رخ می‌داد و موفقیت‌ها و پیروزی‌های بیشتری را در شهرها و روستاها شاهد بودیم.
چمران از بابت قوانینی که در سال‌های اخیر در مجلس به تصویب رسیده گفت: با آنکه قوانین خوبی تصویب شده اما متأسفانه مواردی پیش آمده که جایگاه شوراها تضعیف شده مثلا شوراها قبلا در کمیسیون ماده 5حضور رسمی داشتند اما هم‌اکنون اختیارات شوراها کم شده و به سمتی رفته که شوراها در این کمیسیون فقط حضور دارند و حق رأی ندارند.
رئیس شورای‌عالی استان‌ها به مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس گفت: اینکه تصویب شود سازمان بازرسی بر شوراها نظارت کند به چه معنی است. وی گفت: اصل 100قانون اساسی می‌گوید استانداران، فرمانداران و بخشداران مکلف هستند درحد قانون شوراها تصمیمات شوراها را عمل کنند اما الان برعکس است و این مغایر قانون است.
رئیس شورای‌عالی استان‌ها از عدم‌همکاری دستگاه‌های دولتی نیز انتقاد کرد و گفت: دستگاه‌های دولتی هنوز شوراها را باور نکرده‌اند و این باعث شده که همکاری نباشد. یکی دیگر از انتقادات دیروز چمران مربوط به کمبود درآمد پایدار و وابستگی درآمد شهرها به عوارض ناشی از ساخت‌وساز بود. وی دراین باره گفت: هنوز منابع پایدار مالی برای مدیریت‌های شهری محقق نشده و ردیف و بودجه‌ای در دولت ندارند به همین دلیل هر شهرداری به شیوه خود درآمد کسب می‌کند.
رئیس شورای‌عالی استان‌ها از سبک شدن بار دولت‌ها در قبال روستاها و شهرها و با روی کار آمدن شوراها سخن گفت و افزود: این بار هم‌اکنون بردوش مردم و نمایندگان آنها در شورای شهر گذاشته شده و آنها موفق شدند با وجود مسائل و مشکلات فراوان اما چهره شهرهایشان را به خوبی تغییر دهند که البته ایده‌آل نیست و باید بیش از اینها پیشرفت می‌کردیم. وی بااستناد به بخشی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره مدیریت جهادی گفت: شهرداری‌ها درمقایسه با مدیریت اداره کشور به مدیریت جهادی نزدیک‌ترند زیرا بسیاری ازشهرها با مدیریت جهادی با سرعت و به‌درستی برای اجرای طرح‌ها‌یشان برنامه‌ریزی و در مدت زمان معین آن را اجرا می‌کنند.
سهم مشارکت مردم در مدیریت شهری
رئیس شورای شهر تهران نیز دیروز در سومین همایش شوراها و مدیریت محلی با تأکید بر اینکه تهران در بهره‌گیری از مکتب اهل‌بیت پیشرو و پیشگام بوده، اعلام کرد: بنابر اثر ارزشمند مرحوم دکتر حبیبی 117مزار مقبره و بقعه در تهران داریم که پیوستگی پایتخت در این راستا به یکی از شاگردان مکتب اهل‌بیت یعنی عبدالعظیم حسنی بازمی گردد. مرحوم کلینی نیز در شمال تهران این نقش را ایفا می‌کرده و در غرب تهران نیز تا حدود 400سال پیش خاندان طرشتی عهده دار ترویج افکار شیعیان بوده‌اند.
احمدمسجد‌جامعی اظهار داشت که در عصرهای مختلف بیش از 120بار کلمه شورا در قانون ذکر شده است و به تفکیک دولت ملی و دولت محلی پرداخته‌اند. به گفته وی در قانون اساسی دستیابی به دولت ملی نیز با مشخص شدن دولت‌های محلی صورت می‌گیرد. مسجد جامعی گفت: به فرموده رهبر معظم انقلاب مشارکت مردم به‌عنوان روح قانون اساسی باید مورد نظر مسئولان قرار گیرد. تفاوت این حوزه در مدیریت محلی و شوراها هم همین است که باید به سهم مشارکت مردم توجه شود.
وی افزود: بحث حضور و پاسخگویی وزرا در صحن شورای شهر تهران نیز در همین چارچوب تعریف می‌شود. وی با اشاره به اینکه پر کردن فاصله نگاه قانونگذار و آنچه هست نیز با شوراها ممکن است، تشریح کرد که در زمینه اداره امور چند چالش جدی داریم که پراکندگی حوزه‌های برنامه‌ریزی، عدم‌هماهنگی در اقدام و اجرا مثل ماجرای آلودگی هوا و مسائل مالی و منابع که گاهی شهر نیز در آن فروخته می‌شود، از این چالش‌ها به‌حساب می‌آید. موضوع مورد اشاره دیگر مسجد جامعی به قانون مسائل شهری مصوب1334بود که همچنان در حال اجراست. وی در این زمینه پیشنهاد کرد، یک قانون یکپارچه و جامع با رویکرد دسترسی به کارآمدی و نگاه به مندرجات قانون اساسی شکل گیرد.
تشکر از اقدام شهردار تهران که حدود هزار مصوبه و بخشنامه را که موجب سردرگمی مراجعین می‌شد، لغو کرد، محور دیگر سخنان احمد مسجد جامعی بود.به گفته وی، رئیس‌جمهور نیز در این زمینه کمیسیون ویژه مسائل کلانشهرها را تشکیل داده که با محور اصل 103قانون اساسی مسائل قانونی را برای پیشنهاد فراروی مدیریت شهری قرار می‌دهد.
تمرکز 75درصد ثروت در تهران
در بخش دیگری از این همایش وزیر کشور به بحث منطقه بندی و نگاه دولت به تجربه سال‌های اخیر شوراها پرداخت. به گفته رحمانی‌فضلی، موضوع شوراها و مدیریت محلی هدیه گرانبها و میراث امام‌خمینی و خون شهداست. در طول تاریخ ایران به معنای واقعی هیچگاه شکل نگرفت تا آنکه انقلاب اسلامی با نگاه به حق تعیین سرنوشت مردم به مجلس و شوراها به‌عنوان 2بازوی مشارکت مردم اهمیت داد.
به گفته وزیر کشور نگاه تمرکزگرای پایتخت محور در سال‌های اخیر باعث شده تهران با مسائل و مشکلات بی‌شمار و تمرکز 75درصد ثروت ایجاد شود. در عین حال جایی مثل سیستان و بلوچستان در توزیع ثروت و فعالیت نیروی کار سهم بسیار ناچیزی دارد. برای رسیدن به توازن باید از تجربه شوراها و واگذاری کارها به مردم و استفاده از ظرفیت مناطق استفاده کرد. امروز شوراها درخت تنومندی است که باید از میوه‌اش بهره گرفت و بدون تعصب ساختارها را طوری طراحی کرد که شوراها هویت ملی و منطقه‌ای پیدا کنند. موضوع پایانی سخنان وی نیز درباره بحث‌های مطرح شده در کمیسیون مشترک دولت و کلانشهرها بود که مدیریت یکپارچه شهری باید اختیارات، مسئولیت‌ها و مطالبات مشخصی داشته باشد.
