در این همایش حجت‌الاسلام محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری،آیت ا... احمد جنتی دبیر شورای نگهبان قانون اساسی، جمعی از اعضای هیات دولت، تنی چند از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان قوه قضاییه و جمعی از فرماندهان نظامی و انتظامی نیز حضور داشتند.
غلامحسین الهام وزیر دادگستری و دبیر همایش حفظ حقوق شهروندی، امنیت پایدار و بسط عدالت، تشکیل ستاد مرکزی کاهش اطاله دادرسی، کاهش پرونده‌های موجود در محاکم قضایی، استفاده از نهادهای مردمی و شبه‌مردمی، اصلاح ساختار قضایی، تدوین و تقدیم لوایح قضایی به مجلس شورای اسلامی، تحکیم نهاد داوری و قضاوت، توسعه منابع انسانی، گسترش نظارت و بازرسی، گسترش روابط و ارتباطات بین‌المللی و پیگیری مجدانه جرایم خاص را از عمده برنامه‌ها و فعالیت‌های دستگاه قضایی در یک سال گذشته بیان کرد.
عدالت نباید قربانی امنیت شود
رئیس قوه قضاییه طی سخنانی در این همایش گفت: باید مرزی بین عدالت و امنیت وجود داشته باشد، تحت عنوان امنیت، حاکمیت نمی‌تواند حقوق افراد را نادیده بگیرد و عدالت نباید قربانی امنیت شود.
آیت‌الله هاشمی شاهرودی افزود : حقوق شهروندی واژه جدیدی در ادبیات حقوق است که دو معنای مطلق حقوق عمومی و یک معنای خاص دارد.
وی گفت: بر اساس معنای محدودتر حقوق شهروندی به معنای حقوقی است که در رابطه شهروندان با حاکمیت به وجود می‌آید و در این معنا مدیریت باید به گونه‌ای شکل بگیرد که حقوق سلب یا تضییع نشود.
رئیس قوه قضاییه تأکید کرد: حقوق فردی نباید در لابه‌لای تشریفات اداری و تکالیف کلان مدیریت جامعه از بین برود.
هاشمی شاهرودی با بیان این‌که نقش دستگاه قضایی در موضوع حقوق شهروندی آشکار و روشن می‌شود، گفت: موضوع حقوق شهروندی در قانون اساسی، قوانین عادی، فرامین امام(ره) و مقام معظم رهبری به چشم می‌خورد.
وی با بیان این‌که شاید بیش از 140اصل از قانون اساسی به موضوع حقوق شهروندی مربوط شود به فرمان 8ماده‌ای امام(ره) در سال 1361 اشاره کرد و گفت: در این فرمان خیلی شفاف و صریح مسایل اساسی تحت عنوان حقوق شهروندی مطرح شد و قانون حفظ حقوق شهروندی نیز متخذ از روح همین فرمان است.
رئیس قوه قضاییه تأکید کرد: وقتی دایره کلان و وسیع حقوق شهروندی مطرح می‌شود تنها وظیفه قوه قضاییه نیست بلکه همه قوا باید در این زمینه اقدام کنند. وی گفت: خوشبختانه نظام جمهوری اسلامی ایران از این جهت بسیار افتخارآمیز است چون مکتبی و مبتنی بر اسلام است که حقوق شهروندی در آن اساس همه مسایل است.
هاشمی شاهرودی با ابراز تاسف از این‌که به طور کامل نتوانسته‌ایم قانون اساسی را اجرا کنیم، گفت: آن‌چه امروز مشکل کشورهاست اصل عدالت و حقوق نیست بلکه بیشتر چالش و مشکل در اجرای حقوق است، یعنی در مقام اجرا این حقوق تضییع می‌شود.
وی گفت: همه این تضییع‌ها نیز به معنای تخلف حاکمیت و مجریان نیست، این یکی از عوامل است و شاید محدودترین آن باشد. مسأله مهم‌تر آن است که در مقام اجرا به مقررات و ساختارهای مناسب توجه نشده و به این موضوع اولویت داده نشده است.
هاشمی شاهرودی خاطرنشان کرد: در مواردی نیز حقوق شهروندی در تشریفات اداری و اجرایی و حتی قانونی پایمال می‌شود. وی گفت: وقتی تشریفات قضایی به گونه‌ای باشد که مراحل دادرسی را طولانی کند حقوق افراد تضییع می‌شود. مسایل امنیتی و انتظامی نیز خیلی وقت‌ها این حقوق را از بین می‌برد.
رئیس قوه قضاییه گفت: باید مرزی بین عدالت و امنیت وجود داشته باشد تحت عنوان امنیت، حاکمیت نمی‌تواند حقوق افراد را نادیده بگیرد و عدالت نباید قربانی امنیت شود و این مسأله خیلی ظریفی است. هاشمی شاهرودی خاطرنشان کرد: از راه‌های غیرمشروع و معصیت نمی‌شود یک حق را به دست آورد و این‌جاست که مرز دقیق حقوق شهروندی مشخص می‌شود.
رئیس قوه قضاییه گفت: این که مسئولان خود را مصون از انتقاد بدانند یا حاکمیت برای خود امتیازاتی قائل شود قطعا در این‌جا حقوق شهروندی قربانی می‌شود.
حکومت باید مردم را با حقوق خود آشنا کند
محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری نیز طی سخنانی در این همایش با بیان این که بزرگ‌ترین حقوق هر انسان و هر شهروند برخورداری از کرامت انسانی است، گفت: حفظ کرامت و حرمت انسان‌ها اولین حق متفاوت بین انسان‌هاست. ما در اولین قدم باید باور کنیم که انسان موجودی عزیز و مکرم و کرامت او مورد عنایت خداوند است و این نگاه باید در بین مسئولان نیز وجود داشته باشد، ما بر اساس این اصل است که باید روابط و تعاملات خود را تنظیم کنیم.
احمدی‌نژاد با بیان این که دومین حق یک انسان حق برخورداری از ایمان، حرکت در راستای توحید و بهره‌مندی از معنویت است، گفت: امروز دست‌های زیادی در کار هستند که کرامت انسانی را تضعیف کنند. امروز دستگاه‌های زیادی هستند که می‌خواهند انسان را از حقوق مسلم خود یعنی حق ایمان و خداپرستی محروم کنند. جوامع بشری حق دارند در مسیر قله‌های رشد، معنویت و توحید حرکت کنند اما می‌بینیم که متاسفانه سنگرها و سازمان‌هایی پیچ در پیچ در کار هستند که می‌خواهند انسان را از این حق خود محروم کنند.
رئیس‌جمهوری حق دیگر انسان را حق حیات و زندگی با توجه به تمام مراتب آن عنوان کرد و گفت: پایین‌ترین آن حیات مادی و بالاترین نقطه حیات، حیات طیبه و سعادتمند است و همه انسان‌ها حق دارند از حیات معنوی برخوردار شوند؛ اما در حال حاضر قدرت‌ها و دسته‌های فراوانی دست‌اندرکار هستند که انسان را از ایمان الهی و رسیدن به حیات طیبه محروم کنند. آنها با طراحی‌های پیچیده فکری، تبلیغاتی و سیاسی درصدد هستند مانع برپایی حیات طیبه انسانی شوند.
وی افزود: یکی از حقوق مردم بر حاکمان ایجاد فضایی است که انسان‌ها در مسیر توحید و ایمان حرکت کنند و فضای عمومی جامعه و محیط اجتماعی را از این نوع دخالت‌ها، شیطنت‌ها و تهاجم‌های برانداز که مانع حرکت انسان‌ها در مسیر توحید و دست‌یابی به حیات طیبه می‌شود، خالی کنند.
احمدی‌نژاد یکی دیگر از حقوق انسان‌ها را برپایی عدالت در محیط اجتماعی عنوان کرد و گفت: عدالت پایه تعاملات انسانی، عشق، محبت و مهرورزی است. عدالت در عشق ریشه دارد. عدالت یعنی سوزاندن کینه‌ورزی‌ها و دشمنی‌ها. عدالت باید تمام ارکان زندگی اجتماعی انسان را سرشار کند و از مناظر گوناگون مورد توجه قرار گیرد.
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما باید بدانیم اجرای عدالت بدون حضور، مطالبه، مشارکت و اراده مردم امکان‌پذیر نیست. اگر تصور کنیم یک قاضی از تمام ارزش‌های انسانی برخوردار است و در کار خود نیز قاطعیت دارد، باید بدانیم او نمی‌تواند به تنهایی عدالت را برپا کند. اگر یک دستگاه قضا تمام تلاشش نیز در راستای عدالت باشد ولی مردم و سایر ارکان با او همراهی نکنند باید دانست که عدالت اجرا نمی‌شود. باید مردم در اجرای عدالت همراه باشند. البته اگر خدای نکرده دستگاه قضایی نیز خواهان اجرای عدالت نباشد، عدالت برپا نمی‌شود؛ چرا که قوه قضاییه مجری و برپاکننده عدالت است. ماموریت اصلی قوه قضاییه اجرای عدالت و حرکت در این مسیر است.
این همایش دو روزه به مناسبت هفته قوه قضاییه برگزار می شود.
