از این روی، همه‌ی ایرانیان از هر قوم و طائفه‌ای که هستند و با هر مسلک و دین و آیینی که باشند وامدار شهیدان، تمام رزمندگان و کسانی هستند که به نحوی در آزادی خرمشهر گامی برداشتند؛ اعم از سپاهیان، ارتشیان، نیروهای مردمی داوطلب و پشتیبانان جبهه‌ها.
آنچه ما امروز از آن به عنوان ایران می‌‍‌‌شناسیم تاریخی کمتر از یکصد سال دارد. پیش از آن، مرزهای ایران متغیر و حاکمیت در آن دست‌به‌دست می‌شده‌است. نقشه ایران در دوره‌های تاریخی مختلف یکسان نیست. هرچند اغلب اقوامی از ایران بر این مرز و بوم حکومت کرده‌اند، گاهی نیز این سرزمین عرصه‌ی تاخت و تاز اقوام غیر ایرانی نیز بوده است. در روزگار مدرن، مفهوم سرزمین از آن روی اهمیت دارد که با خود مفهوم حق حاکیت ملی و حقوق اساسی را به همراه دارد.
یکپارچگی ملی و ملت-دولت دو روی یک حقیقت هستند که در تعامل با یکدیگر فضا را برای حفظ حقوق بنیادین شهروندان فراهم می‌آورند و توسعه ملی را متصور می‌سازند، اگر ما از مفهوم آزادی، استقلال و حقوق مدنی شامل حقوق مالکیت و حق‌های انتخاب متعدد سخن می‌رانیم همه و همه در چارچوب وحدت سرزمینی و استقرار دولت برخاسته از اراده‌ی ملی قابل تحققند.
سرزمین به خودی خود چه ارزشی دارد. سرزمین از آن روی عزیز است که هویت‌بخش است و نقش و مسئولیت ما ایرانیان را در برابر یکدیگر و جامعه تعریف می‌کند. ایران به ما هویت می‌دهد و از ما درخواست مسئولیت مراقبت از تمامیت خود را دارد.
عده‌ای از تاریخ‌نگاران و پژوهندگان تاریخ ایران بر این باروند، که یکی از علت‌های اساسی عقب‌ماندگی ما ایرانیان در مقایسه با سایر ملت‌ها که تاریخی کوتاه‌تر از ما دارند، همین نبودِ یکپارچگی ملی به مدت طولانی در این سرزمین است. لذا حقوق بنیادین ایرانیان به ویژه حقوق مالکیت آنان همواره از سوی اقوام رقیب و یا دیگران مورد تجاوز قرار می‌گرفته‌است.
آنان بر این باورند، که نظریه "ایران جامعه کوتاه مدت" در چارچوب ناپایداری دولت ملی در یک پهنه‌ی سرزمینی در یک مدت طولانی قابل تبیین است. چنانچه آزادی خرمشهر را در این چارچوب مورد ارزیابی قرار دهیم، ارزش بی‌بدیل آن را در سرنوشت ملی ایران می‌توانیم دریابیم. خرمشهر که در چهارم آبان 1359 توسط ارتش بعث عراق تصرف شده بودتا دوم خرداد 1361 یعنی بیش از یکسال و نیم در اشغال آنان باقی ماند.
این بدین مفهوم بود که یکپارچگی ارضی ایران عملا نقض شده بود. خرمشهر می‌بایست به دامن ایران باز می‌گشت تا مفهوم استقرار دولت ملی مفهوم خارجی پیدا می‌کرد. از همین روی تمام ملت ایران برای آزادی خرمشهر تلاش کردند. خرمشهر را تمام ملت ایران آزاد کرد. همه اقوام و گروه‌ها در این راه جانفشانی کردند تا یکپارچگی ملی ایران حفظ کردد. لذا، خرمشهر به تمام ملت ایران تعلق دارد. البته باید به شهیدان آزادی خرمشهر ادای احترام کنیم به‌ویژه فرمانده‌ی شهید این راه، شادروان محمد جهان‌آرا.
با فتح خرمشهر، ایران مجددا مفهوم واقعی پیدا کرد و ایرانیان مفهوم سربلندی و سرفرازی را حس کردند. پس از آن بود که فتح‌های بعدی آسانتر و روانتر صورت گرفت و امید به ساختن ایران در دل‌ها فروزان گشت. نیک بیاد دارم، که در بحبوحه‌ی جنگ، بلافاصله پس از فتح خرمشهر، جلسه‌ای در دفتر نخست‌وزیر وقت به‌همراه تعدادی از همکاران چهادسازندگی برای شروع بازسازی داشتیم.
اندیشه‌ی بازسازی ویرانی‌های پس از جنگ با فتح خرمشهر در ذهن‌ها تجلی خارجی پیدا کرد. پیام فتح خرمشهر برای ما جوانان آن دوره، بازسازی و توسعه ایران در حین جنگ بود. و این همه را ما مدیون کسانی هستیم که خرمشهر؛ خونین‌شهر را به دامان ایران بازگرداندند.
