شهر کوچک بود و بیشتر مردم با اسب و درشکه برای خرید و گردش می‌رفتند. اما رفته رفته شهر بزرگ شد و پر از اتومبیل‌های کوچک و بزرگ و رنگارنگ، با سروصدا و مشکلات خودش.
چند صباحی است که برخی از نقاط شهر بوی آرامش به‌خود گرفته وآدم را می‌برد به همان زمانی که با درشکه مسیرها را طی می‌کرد. تنها کافی است ایستگاه متروی امام‌خمینی پیاده شوی؛ از همانجا شروع می‌شود. در نگاه اول اتومبیل‌های پارک شده توی ذوقت می‌زنند اما به طرف جنوب که حرکت کنی نخستین صدا تو را در جا میخکوب می‌کند؛ صدای پای اسب‌هایی که در آرزوی دیدنش در شهر به این بزرگی بودی اما خبری از آن نبود. در این محدوده نه خبری از اتومبیل است و نه آلودگی و سر و صدا. انگار در بهشتی قدم گذاشته‌ای که سال‌های زیادی حسرت دیدنش را داشتی. خیابانی که سنگفرش شده و انگار فقط منتظر بوده تا خودنمایی کند.
مسیر را که ادامه بدهی طرف‌های خیابان ناصرخسرو، به جایی می‌رسی که به کوچه‌مروی معروف است. این کوچه گویا از بازار‌های قدیمی و معروف تهران بوده که کار بازسازی‌اش چند صباحی است شروع شده. در بازسازی‌اش سعی شده بافت سنتی محل حفظ شود. در حال حاضر این بازار، بورس لوازم آرایشی و بهداشتی است. بافت جنوب شهر گرمای خاصی دارد. همه‌‌چیز ساده‌تر و قشنگ‌تر به‌نظر می‌آید؛ حتی مردمش هم رفتار گرم‌تری دارند. انگار هیاهوی این شهر شلوغ و بی‌در و پیکر کمتر به اینجا نفوذ کرده است و مردمش وقتی با هم تعارف می‌کنند، برای این نیست که فقط از روی ادب خشک و کلیشه‌ای، حرفی زده باشند.
خیابان ناصرخسرو، ساختمان شمس‌العماره، دبیرستان مروی، مسجد مروی، سرای مظفریان، بازار قدیمی مروی و مسجد آقامحمود یا مسجد حکیم، آثار تاریخی‌ای هستند که در اطراف و درون کوچه‌مروی قرار دارند. در محور مروی، نماها نیز مطابق با بافت قدیمی و سنتی عوض شده و با نظرسنجی‌های صورت گرفته، شهروندان رضایت زیادی از نحوه تردد، خرید و آرامش ایجاد شده در این معابر دارند.
شهروندان با ظاهری آراسته و با آرامش در حال گشت‌و‌گذار هستند. برخی برای خرید و برخی نیز فقط برای تفریح و آرامش این مسیر را انتخاب کرده‌اند؛ پیاده‌راهی که در آن فقط حال و هوای تهران قدیم را می‌بینی. این مسیرهای پیاده پشت سر هم در پایتخت تجربه شده‌اند، یکی از معروف‌ترین پیادهراهها، پیاده‌راه کوچه مروی است در خیابان ناصرخسرو که ظاهری متفاوت به این کوچه داده و هر روزه بسیاری از شهروندان و گردشگران را به‌خود جذب می‌کند.
اگر مکان‌های امنی برای عبور‌ومرور عابران پیاده باشد یا جاهایی که افراد بتوانند برای تجمع و تعامل و گفت‌وگو و تفریح یا برای عبور از عرض خیابان یا میادین با ناامنی حرکت نکنند، تأثیر زیادی بر آرامش شهروندان می‌گذارد. پیادهراهها در بیشتر جوامع، اجزای اصلی شبکه معابر شهری و محلی برای استراحت، تفرج، پیادهروی و گذران اوقات فراغت شهروندان محسوب می‌شوند.
از نظر برخی کارشناسان شهرسازی و معماری پیاده‌راه‌های گردشگری، قابلیت جذب توریست، اشتغال‌زایی، کاهش استرس‌های روزمره ناشی از زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی را دارند که در نهایت بالابردن اعتماد شهروندان به مدیران شهری را درپی دارد.
تبدیل‌شدن خیابان‌ها و معابر شهر به نقطه‌های تاریخی، ضمن آنکه بناهای تاریخی موجود در این معابر را برجسته می‌کند، زمینه آرامش و آسایش شهروندان و جذب توریست را نیز فراهم می‌کند. مهرداد مال‌عزیزی، طراح بوستان آب و آتش در این‌باره می‌گوید: عموما شهرها دارای دو شبکه دسترسی اصلی سواره و پیاده هستند. در این میان شهرهایی موفق‌ترند که در ساخت پیادهراهها حرکت بیشتری انجام داده باشند. در پایتخت گردش اتومبیل بسیار زیاد است و به این دلیل است که پیادهراهها برای شهروندان به‌خاطر ترویج فرهنگ سلامت جسمانی بسیار مفید هستند. ساخت پیادهراهها سلامت شهروندان را تضمین می‌کند زیرا در پیادهراهها از اتومبیل و آلودگی هوا خبری نیست.
مال‌عزیزی در ادامه می‌گوید: همانطور که در طرح تفصیلی تهران ابلاغ شده، شهرداری تهران تلاش خود را در ساخت پیاده‌راه بیشتر کرده است و پیاده محوری در تهران رو به رشد است. وی ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین مشکلات محیط‌های شهری قریب به اتفاق شهرهای کشور، تقدم سواره بر پیاده است. پیاده‌محوری ارثیه‌ای است که نادیده گرفته شده است. توجه به پیادهراهها گام مثبتی در جهت احترام به شهروندان با توجه به هویت تاریخی و شهری است؛ چراکه حرکت در شهر و توجه به چشم‌اندازهای موجود موجب تشویق عابران به دیدن مناظر و اهمیت‌دادن به طراحی مسیری که از آن عبور می‌کنند خواهد شد و به همین میزان حساسیت بصری مردم نسبت به آنچه مدت‌ها از نظرها پنهان بوده است، یعنی دلایل وجودی عناصر شهری چون بازار، خیابان و حتی کیفیت‌های طبیعی، افزایش خواهد یافت. امروزه فضاهای پیادهروی شهری از مهم‌ترین فضاهای شهری و عرصه‌های عمومی در شهرها هستند. پیاده‌روهای شهری مدت مدیدی است که به‌عنوان تربیون عمومی شهری مطرح شده‌اند. پیادهراهها نیز همانند بسیاری از جنبه‌های زندگی شهری، دارای ساختار اجتماعی و فیزیکی خاص خود هستند. در کشورهای گوناگون، تلاش‌های زیادی در سطوح متفاوت برنامه‌ریزی شهری برای تشویق و تسهیل حرکت در پیادهراهها صورت می‌گیرد.
مهرداد مال‌عزیزی همچنین معتقد است: مسیرهای پیاده حضور طولانی‌تر شهروندان در محیط شهری را فراهم می‌کنند که متناسب با ارزش‌های گوناگون فضایی و کالبدی خود می‌توانند عامل مهمی در هویت‌بخشی، تداوم تاریخی- فرهنگی و تبلور ارتباطات انسانی در محیط شوند.
پیاده‌ها مهم‌ترند
برنامه‌ریزان شهری معتقدند شهرهای آینده، شهرهای پیاده هستند. چند سالی است شهرداری تهران با شعار «پیاده‌ها از سواره‌ها مهم‌ترند» تصمیم به بازسازی و احداث پیادهراهها گرفته است. یکی از قابلیت‌های پیادهراهها برقراری تعاملات اجتماعی بین شهروندان است.
صمد ذواشتیاق یکی از دست‌اندرکاران طرح ساماندهی تهران است که در سال71 برای تهران طراحی شد اما به اجرا درنیامد. وی درباره توسعه پیادهراهها معتقد است: در برخی از کشورهای دنیا از ابتدای طراحی شهر به نکات ریز شهرسازی نیز توجه می‌شود و از میدان‌ها و خیابان‌های بزرگ شهر گرفته تا محله‌های کوچک مورد توجه قرار می‌گیرد. در برخی از کشورها پیاده‌راه‌سازی از ابتدای ساخت شهر در اولویت قرار گرفتند. این در حالی است که شهر تهران از ابتدای ساخت اینگونه نبوده اما حالا بعد از تأخیر چندین ساله این کار در برخی مناطق انجام شده است. ذواشتیاق به کارکرد معابر شهری اشاره می‌کند و می‌افزاید: در محیط‌های شهری پرتراکم، خیابان‌ها کارکردهای گوناگونی دارند که شامل امکان حرکت وسایل نقلیه، پارکینگ خودروها، بارگیری کالا‌ها، پیادهروی، برخی فعالیت‌های اجتماعی، تعامل و استراحت افراد می‌شود. درهرحال، هر خیابانی نمی‌تواند هر عملکردی را به‌خوبی انجام دهد و می‌تواند روی یک یا دو کارکرد اصلی متمرکز شده و آنها را در اولویت قرار دهد. در اصل، نوع خیابان، کاربران اولیه آن را تعریف می‌کند که در روندی متقابل شکل طراحی را هدایت می‌کند. پیاده‌راه‌سازی بسته به موقعیت و در نقاط مختلف شهر می‌تواند احداث شود و کارکرد ویژه‌ای داشته باشد.
ذواشتیاق می‌گوید: چندی پیش در خبری آمده بود که میدان انقلاب تا چهارراه ولیعصر پیاده‌راه می‌شود. این در حالی است که خیابان‌های آزادی، انقلاب و دماوند (ازغرب به شرق) و خیابان ولیعصر (از شمال به جنوب شهر) جزو اصلی‌ترین خیابان‌های تهران محسوب می‌شوند. این خیابان‌ها تنها مختص به شهروندان تهرانی نیستند بلکه تمام مردم در ایران این دو خیابان را می‌شناسند. نمی‌شود تنها با وجود چند کتابفروشی یا تئاتر شهر گفت که این محدوده یک خیابان فرهنگی است. این در حالی است که محور لاله‌زار را می‌توان ارزشمندترین محور شناخته شده در این طرح دانست که به واسطه وجود بناهای باارزش، معروف و تاریخی در آن، قابلیت آن را دارد تا به‌عنوان برجسته‌ترین محور پیاده‌راه از آن یاد شود.
این مهندس شهرسازی در ادامه می‌افزاید: در تمام دنیا در بخش مرکزی شهرها ترافیک خودروها وجود ندارد و شهر از وجود خودرو خالی شده است و مردم به دور از آلودگی هوا، گردش، تفریح یا خرید می‌کنند. در هر صورت باید به شهروندان فرصت داد در نقاطی از شهر که قابلیت ساخت پیاده‌راه دارد، پیاده و آزادانه گردش و خرید کنند.
امروزه در شهری زندگی می‌کنیم که افزایش روزافزون خودروها را پیش‌رو دارد که این امر نیازمند گسترش شهر در راستای زندگی خودرومحور است؛ بنابراین باید با احداث پیادهراهها ولو برای مقابله با مواردی نظیر ترافیک پایانی سال و البته گسترش حمل‌ونقل عمومی از توسعه زندگی خودرومحور جلوگیری کنیم.
