کنفرانس مسکو در بیانیه پایانی خود از سازمان ملل درخواست کرد که دهه 2020-2011 را به عنوان دهه اقدام برای ایمنی راه‌ها اعلام کند. مجمع عمومی سازمان ملل در روز دوم مارس همان سال بر این درخواست صحه گذاشت و دهه پیش رو به عنوان دهه اقدام برای ایمنی راه‌ها نامگذاری شد. در دو دهه گذشته در جهان حوادث رانندگی سبب ساز مرگ و مصدومیت فراگیر در جاده‌ای سراسر جهان است.
وزن این بحران، هنوز آنطور که باید، دانسته نشده است. ظرف 10 ثانیه دیگر که شما مشغول خواندن این سطور هستید، دو نفر بر اثر یک سانحه ترافیکی مصدوم می‌شوند و یا می‌میرند. سالانه بیش از 2/1 میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند و بیش از 50 میلیون نفر مجروح می‌شوند؛ بسیاری از این مجروحین، گرفتار رنج حاصل از دوره‌های طولانی تروما و معلولیت می‌گردند. و این در حالیست که تعدا قربانیان همچنان سیری صعودی می‌پیماید.
هر مرگ ناشی از سانحه ترافیکی، داستان غم انگیز زندگی انسانی است که با رفتن خود، بهت، اندوه و خشم در میان یازماندگان بر جای می‌گذارد. اما این همه ماجرا نیست؛ کاهش بهره‌وری ناشی از حوادث ترافیکی که گریبانگیر کشورهای در حال توسعه می‌شود، 1 تا 2 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور‌ها را می‌بلعد. در این کشور‌ها بخش سلامت و بهداشت، در نتیجه حوادث ترافیکی، متحمل فشار زیادی می‌گردد. در همین کشور‌ها، این گونه حوادث در میان افراد کم بضاعت، به مفهوم سفری بی‌بازگشت به وادی فقر و تنگدستی است.
در برخی از کشورهای توسعه یافته، استاندارد‌های نوین ایمنی را با اولویت حفظ جان انسان‌ها بکار بسته‌اند. به عنوان مثال سوئد برنامه «چشم انداز صفر» را با هدف طراحی راه‌ها با کمترین میزان ریسک و مخاطره، اجرا نموده است.
در این راستا برخی از کشورهای در حال توسعه نیز اقاماتی انجام داده اند. مثلاً رواندا از سال 2000، میزان تلفات ترافیک جاده‌ای را کاهش داده است. راننندگان خودروهای سنگین که از کنیا وارد رواندا می‌شوند، موظفند سرعت خود را از 60 به 40 کیلومتر بر ساعت کاهش دهند.
در ویتنام و تایلند، آموزش عمومی همراه با اعمال مقررات استفاده از کلاه ایمنی، به میزان قابل توجهی، آمار متوفیان را کاهش داده است.
حمایت سیاسی دولت‌ها و تخصیص اعتبارات مالی برای ساخت راه‌های ایمن می‌تواند از وقوع تراژدی‌های بیشمار انسانی جلوگیری نمایند، سلامت عمومی را ارتقاء بخشد، انسان‌ها را از ورطه فقر بیرون کشد و رشد اقتصادی را تقویت کند.
کشورهای ثروتمند با اجرای برنامه‌هایی همچون اتخاذ قوانین ترافیکی سختگیرانه و طراحی راه‌های ایمن‌تر و حفاظت از جان انسان‌ها در برابر جاده‌ها، به پیشرفت‌های بزرگی در زمینه کاهش تلفات دست یافتند. با این حال، متاسفانه منحنی تلفات در کشورهای در حال توسعه همچنان سیری صعودی دارد؛ به نحوی که تعداد متوفیان ناشی از حوادث ترافیکی در این کشور‌ها را می‌توان با تعداد قربانیان بیماری‌های فراگیری همچون مالاریا و سل مقایسه نمود.
در این کنفرانس 2 روزه به موضوعاتی از قبیل مستی هنگام رانندگی، سرعت غیرمجاز، عدم استفاده از کمربند ایمنی، عدم استفاده از صندلی ایمنی کودک حین رانندگی ، عدم استفاده از خودروهای فرسوده ، نقش جاده های فرسوده و طراحی راه‌ها در بروز سوانح، استفاده از پل های عابر پیاده در کاهش مرگ عابران، کلاه ایمنی موتورسیکلت سواران، نقص یا عدم ایمنی در سیستم حمل و نقل عمومی، نقص یا عدم کفایت نقش پلیس و قوانین راهنمایی رانندگی نقش در سیستم پزشکی و امداد و نجات و کاهش مرگ و میر پرداخت.
همچنین تاکید گردید سیاستمداران و دولتمردان هر کشور نقش مهمی در امنیت جاده‌ای و تلاش برای ارتقاء این موضوع می‌توانند ایفا کنند.
برابر گزارش بانک جهانی می‌بایست مکانیسم‌های در خصوص افزایش تسهیلات و تجهیزات برای مقابله با تلفات ناشی از سوانح جاده‌ای در نظر گرفته شود.
در این خصوص باید برنامه‌هایی را برای گام برداشتن در زمینه استفاده از سیستم‌هایی امن‌تر و بهتر در خصوص رسیدن و دستیابی به امنیت جاده‌ای در نظر گرفت.
همچنین کشورهای جهان برای دستیابی و نزدیک شدن به اهداف توسعه باید با یکدیگر همکاری کنند و به استراتژی‌های جدید در خصوص حمل ونقل ، محیط زیست و بهداشت دست یابند
باتوجه به نامگذاری سازمان ملل متحد سال‌های 2011 تا 2020 میلادی به نام دهه عمل در خصوص امنیت جاده‌ای نامگذاری شده است و در این رابطه توجه خاص به عابران پیاده، موتورسواران، دوچرخه سواران شده است
در 30 سال گذشته بسیاری از کشورهای پردرآمد به کاهش‌های چشمگیری در تلفات و مصدومیت‌های جاده‌ای از طریق تعهد پایدار به برنامه‌های پیشگیری از مصدومیت هدفمند و مستند محور دست یافته‌اند و با تلاش مضاعف در شبکه‌های حمل و نقل جاده‌ای عاری از تلفات روز به روز در حال تحقق است. بنابراین کشورهای ثروتمند می‌بایست به برقراری و دست یابی به اهداف کاهش تلفات جاده‌ای اهتمام ورزیده و به تبادل جهانی اقدامات اثر بخش در پیشگیری از مصدومیت‌های جاده‌ای کمک نمایند.
با آگاهی از تلاش‌های صورت گرفته از سوی کشورهای متوسط و کم درآمد در اجرای بهترین اقدامات، تنظیم اهداف بلند پروازانه و نظارت مستمر بر تلفات جاده ای ضروری بنظر میرسد.
بخشی از بیانیه کنفرانس مسکو
- تنظیم اهداف بلند پروازانه در عین حال قابل اجرا در سطح ملی در زمینه کاهش تلفات جاده‌ای که به سرمایه گذاری‌های برنامه‌ریزی شده و ابتکارات سیاسی قابل اتصال بوده و منابع لازم را جهت اجرای پایدار و اثر بخش و تحقق اهداف در چهارچوب رویکرد سیستم‌های ایمن به جریان اندازد.
- اعمال تلاش‌های خاص جهت بسط و اجرای سیاست‌ها و راه حل‌های ژرف اندیشانه بمنظور حمایت از تمامی کاربران جاده ای بالاخص آسیب پذیرترین آنها مانند عابرین پیاده، دوچرخه سواران، راکبین موتورسیکلت و کاربران حمل و نقل عمومی غیر ایمن و همچنین کودکان سالمندان و افراد دارای نقص عضو.
- تقویت و حفظ اعمال قانون و آگاهی از مقررات موجود در صورت لزوم بهبود مقررات و سیستم‌های شماره گذاری و صدور گواهینامه با استفاده از استنانداردهای مناسب بین‌المللی
- تشویق سازمان‌ها جهت کمک فعالانه به بهبود ایمنی جاده‌ای از طریق پذیرش بکارگیری اقدامات موثر در زمینه مدیریت واحد
- بهبود گردآوری داده‌های ملی و قیاس آنها در سطح بین‌المللی از طریق قبول تعریف استانداردی از فوت شده بعنوان فردی که بلافاصله یا ظرف 30 روز در سانحه رانندگی جان خود را از دست می‌دهد و تعاریف استانداردی از مصدومیت و تسهیل همکاری بین‌المللی جهت بسط سیستم‌های اطلاعاتی متوازن و قابل اعتماد
- تقویت مراقبت‌های بیمارستانی و پیش بیمارستانی خدمات بستری و یکپارچه سازی مجدد اجتماعی از طریق اجرای مقررات مناسب توسعه ظرفیت انسانی و بهبود دسترسی به نظام سلامت بمنظور انتقال اثر بخش و بموقع افراد نیازمند.
حال این سوال باقیست آیا کشور ما با وجود بیش از بیست هزار کشته حوادث رانندگی در سال برنامه‌ای برای ده سال آینده داریم و بهتر بگویم آیا شعار جهانی time for action را جدی گرفته‌ایم؟
* مدیر گروه ترافیک دانشگاه علوم انتظامی
عضو مرکز مرکز تحقیقات و پیشگیری از سوانح دانشگاه شهید بهشتی
