برای بهتر پی بردن به این زمینه‌ها به 2 مثال تاریخی از 2 کشور بسنده می‌کنیم؛ آلمان و ژاپن از جمله بازنده‌های اصلی جنگ جهانی دوم بودند، در واقع در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم شهرهای برلین و کلن در آلمان زیر بمباران هواپیماهای متفقین ویران شدند و از شهرهای ناکازاکی و هیروشیما در ژاپن نیز پس از بمباران اتمی آمریکا اثری بر جای نماند. اما به‌دلیل اینکه فرهنگ کار، تلاش و سختکوشی در این دو کشور نهادینه شده بود، در کمتر از 5دهه آلمان و ژاپن با رشد و توسعه‌ای بی‌سابقه از نظر علمی، تکنولوژیک و صنعتی مواجه شدند.
با وجود اینکه آلمانی‌ها و ژاپنی‌ها تا حدودی با اتکا به وام‌های دریافتی از کشورهای خارجی توانستند به احیای بخش صنعت و اقتصاد خود بپردازند، بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران معتقدند که تنها این وام‌ها کارساز نبود؛ چرا که بسیاری دیگر از کشورهای درگیر جنگ جهانی دوم در غرب اروپا و شرق آسیا که بعد از جنگ از متحدان آمریکا محسوب می‌شدند، نیز از این وام‌ها بهره بردند اما این کشورها نتوانستند بسان آلمان و ژاپن در راه توسعه سریع و شتابان گام بردارند. بر همین اساس کارشناسان معتقدند که تنها داشتن پشتوانه مالی در توسعه و پیشرفت این دو کشور کافی نبوده و آنچه در این میان بیشترین تأثیر را بر جای گذاشته است، 3عامل فرهنگی و اجتماعی سختکوشی، تلاش مستمر و نظم بوده است. در واقع آلمانی‌ها و ژاپنی‌ها به‌طور مشترک از این سه عامل، به‌طور ذاتی بهره می‌برند، حتی بسیاری براین باورند که موفقیت‌های اولیه این دو کشور در زمان جنگ جهانی دوم نیز مرهون این سه عامل بوده است.
در کنار 3عامل سختکوشی، تلاش و نظم، عامل علت یابی نیز یکی از زمینه‌های اصلی فرهنگی و اجتماعی توسعه محسوب می‌شود. در واقع تلاش برای پی بردن به اینکه چرا ما به اینجا رسیده ایم و علت یابی خود این عامل درنهایت منجر به پدید آمدن عامل دیگری به نام راه حل یابی می‌شود؛ به این معنا که حالا که ما دچار رکود و عقب ماندگی در بخش علمی، تکنولوژیک و صنعتی شده‌ایم چه راه حل‌هایی باید برای حل این معضلات بیابیم؟ اینها از جمله عواملی هستند که در کشور ما آنچنان که باید و شاید به آن بها داده نمی‌شود. در اینکه در چند دهه اخیر تلاش‌های زیادی جهت احیای جایگاه علمی و فناوری ایران در منطقه صورت گرفته شکی نیست، اما چرا این تلاش‌ها آنگونه که مدنظر مسئولان کشوری بوده به بار ننشسته است و ما همچنان از نظر علمی، تکنولوژیک و صنعتی در زمره کشورهای در حال توسعه و نه توسعه یافته محسوب می‌شویم؟
در واقع شاید تا‌کنون به‌طور جدی به این مسئله در ایران پرداخته نشده است که یکی از زمینه‌های پیشرفت در هر کشوری در درجه اول نظم، در درجه دوم تلاش و در درجه سوم سختکوشی است. در کشور ما حتی برای حل معضلات به‌دلیل کمبود مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و شاید به‌دلیل اولویت‌ندادن به مسائل پژوهشی معمولا راه حلی برای مسائل علمی و تکنولوژیک در نظر گرفته نمی‌شود و در اغلب موارد تلاش بر این است که با الگو برداری صرف از کشورهای خارجی به حل مسائل پرداخته شود.نتیجه آنکه زمینه‌های توسعه‌یافتگی و نیافتگی علمی متعدد هستند و برای گام برداشتن در راه توسعه علمی و تکنولوژیک باید همه زمینه‌ها و به‌ویژه زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی را مورد توجه قرار داد؛ چرا که این زمینه‌ها زمینه‌های مبنایی توسعه محسوب می‌شوند.
